عنوان

مقاله هویّت فرهنگی

تعداد صفحات:۴۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

موضوع هویّت در طول تاریخ همواره در زندگی بشر مطرح بوده و از زوایای مختلف و رویکردهای متفاوت به آن پرداخته شده است. فیلسوفان، انسانشناسان،جامعه شناسان و … هر کدام به شیوه­های متفاوتی در صدد کشف جنبه­ها و ابعاد آن بر آمده­اند. با این اوصاف باز هم موضوع هویّت مورد سؤال بوده است. این­که ماکیستیم؟ موجودیّت ما چیست؟ عناصر تشکیل­ دهنده هویّت ما چیست؟ و چه چیزهایی هویّت، کیستی و چیستی ما را مشخص می­سازند؟ آیّا تنها هویّت فردی داریم یا دارای هویّت جمعی نیز هستیم؟ اگر دارای هویّت جمعی هستیم من (ما) به کدام اجتماع تعلّق داریم؟ چه روابط مادی و معنوی مرا (ما را) به این جامعه و این جامعه را به من (ما) پیوند می­دهد؟ و …

امروزه بخش­های مختلف کره زمین در برگیرنده جنبش­های گوناگونی است که تلاش برای حفظ یا احیای هویّت­های خاص و مقابله با جریان­های جهانی، بهویژه فرهنگ جهانی را می­توان وجه مشترک همه آنها دانست، این جنبش­ها افراد و گروه­هایی را بسیج می­کنند، که در فضای اجتماعی – فرهنگی جهانی به دنبال فرهنگ و هویّت سنتی ناب هستند و در برابر جریان­های بیوقفه جهانی، بازسازی مرزهای محلّی را آرزو می­کنند (گل­محمدی،۱۳۸۰: ۱۲۱) بی‏تردید، مسئله هویّت به آینده ما نیز مربوط می­شود. هم از این روست که در تصمیم‏گیری‏ها، سیاستگذاری‏ها و روابط فردی، گروهی و ملّی لحاظ می­شود. بنابراین فارغ از توجه ایجابی و سلبی اندیشمندان به موضوع، هویّت خود را به مثابه یک مسئله فرهنگی-اجتماعی بر علوم انسانی و پژوهش­گران این حوزه تحمیل می­کند.

مسئله هویّت از مضامین مهمی است که هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی و فرهنگی می‌تواند نمایان­گر ویژگی­های فرد و جامعه باشد. مطالعه وضعیت و تغییرات هویّت اجتماعی و ابعاد گوناگون آن از جمله هویّت ملی، هویّت فرهنگی، هویّت قومی ابزار گویایی برای فهم شرایط و اوضاع واقعی و موجود جامعه است.زیرا هویّت­ها، هم مسبوق به ارزش­ها و نگرش­ها هستند و از آن سرچشمه می­گیرند و هم بر اعمال فردی و جمعی تأثیر می­گذارند.

واژه های کلیدی:: هویّت ، هویّت فرهنگی، فرهنگ­پذیری، هویت ملی، هویت دینی، نظریه های مربوط به هویت،

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۵
فرهنگ و فرهنگ پذیری ۶
۱- تعریف فرهنگ ۶
۲- کارکردهای فرهنگ ۷
۳- جامعه پذیری ۸
عوامل اجتماعی شدن ۱۲
۴- فرهنگ پذیری ۱۳
هویّت و هویّت فرهنگی ۱۸
۱- هویّت ۱۸
۲- هویت فرهنگی ۱۹
۲-۱- هویّت ملّی ۲۱
۲-۲- هویّت دینی ۲۲
نظریه های مربوط به هویت ۲۳
۱- نظریه پیتر برگر ۲۳
۲- نظریه استوارت هال ۲۶
۳- آنتونی گیدنز ۳۲
۴-ریچارد جنکینز ۳۵
منابع و مآخذ ۴۱

منابع

ساروخانی، باقر (۱۳۷۵)، دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران انتشارات کیهان.

جنکینز، ریچارد (۱۳۸۱). هویت اجتماعی. ترجمه تورج یار احمدی. تهران: نشر شیرازه.

مانی، روح انگیز (۱۳۷۴)، هویت دینی، پایان نامه دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا، تهران.

بشیریه، حسین (۱۳۷۹)، نظریه های فرهنگ در قرن بیستم، تهران، نشر فرهنگی آینده.

بشیریه، حسین (۱۳۸۵)، موانع توسعه سیاسی در ایران،تهران، گام نو.

ایتزن، دى. استنلى (۱۳۷۶)، فرهنگ به مثابه معرفت مشترک انسانى،ترجمه ضیاءتاج الدین،نامه فرهنگ،ش دوم،سال هفتم،ص۱۵٫

گلمحمدی،احمد (۱۳۸۰)، جهانی شدن،فرهنگ،هویت، تهران: نشرنی.

توحید فام، محمد (۱۳۸۱)،موانع توسعه فرهنگی در ایران، (انتشارات باز ) مرکز باز شناسی اسلام و ایران.

روح‌الامینی، محمود (۱۳۷۹)، زمینه فرهنگ‌شناسی، تالیفی در انسان‌شناسی فرهنگی–مردم‌شناسی، تهران:‌ انتشارات عطار.

روشه، گی (۱۳۶۷)، کنش اجتماعی، مترجم :‌زنجانی‌زاده، مشهد:‌دانشگاه فردوسی.

ترنر،جاناتان اچ،ساخت نظریه جامعه شناسی(۱۳۷۸)،ترجمه عبدالعلی لهسایی زاده، شیراز، انتشارات نوید.

نیک‌گهر، عبدالحسین (۱۳۷۱)، مبانی جامعه‌شناسی، تهران، ‌رایزن.

نیک‌گهر، عبدالحسین (۱۳۸۳)، مبانی جامعه‌شناسی، تهران، توتیا.

رفعت جاه، مریم(۱۳۸۷)، تاملی در هویت زن ایرانی، انتشارات دانشگاه تهران.

رفعت جاه، مریم (۱۳۸۳)، زنان و بازتعریف هویت اجتماعی ، رساله دکتری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

کوئن ، بروس(۱۳۸۳) ، مبانی جامعه‌شناسی ، مترجم :‌ غلامعباس توسلی و رضا فاضل ، تهران، سمت، چاپ پانزدهم .

مقدمه

هویّت روشن و نسبتاً با ثبات یکی از نیازهای شخصیّت انسانی است. هویّت زمانی آشکار می­شود که انسان با دیگر هویّت­ها و طرز فکرهای مختلف و نقش­های جدیدی که به عهده می­گیرد مواجه می­شود. مادام که غیری در کار نباشد، انسان از ویژگی­های خودش آگاه نمی­شود و هویّت شکل نمی­گیرد(مانی،۱۳۷۴: ۱۴) و گاه هنگام تماس هویّت­ها با هویّت غیر،تغییر و تحولاتی در هویّت خودی بوجود می­آید. به دلیل فراگیر بودن مفهوم هویّت در حوزه­های فرهنگ،اجتماع، سیاست و اقتصاد، مردم­شناسان، جامعه­شناسان و علمای عام سیاست و اقتصاد به مطالعه درباره آن همّت گمارده­اند و از زوایای مختلفی آن را مورد بحث و برّرسی قرار داده­اند. امّا آنچه در این پژوهش مورد تأکید بیشترواقع شده هویّت فرهنگی است که از ابعاد مهّم هویّتی، به شمار می­آید، چون با ارزش­ها و نگرش­های فرد ربط وثیقی دارد.

در تعریف هویّت فرهنگی در دایره­المعارف علوم اجتماعی چنین آمده است: هویّت فرهنگی احساس تعلّق و همبستگی به جامعه و فرهنگ آن است که در رفتار همه اعضای آن جامعهوجود دارد و سبب تمایز اعضای این جامعه از سایر جوامع می­شود. هویّت فرهنگی باعث می­شود فرد در مقابل هنجارها و ارزش­های جامعه خود احساس تعهد و تکلیف کند و در امور مختلف آن مشارکت جوید و انتظارات جامعه خود را پاسخ گوید و در مواقع بحرانی سرنوشت جامعه و غلبه بر آن بحران برای او مهّم باشد.شایان ذکر است که احساس تعلّق جمعی مستلزم حمایت جمع مذکور از فرد نیز هست و رابطه دو طرفه بین فرد و جمع را ایجاب می­کند (باقر ساروخانی، ۱۳۷۵: ۶۰). خلاصه آن­که هویّت فرهنگی متضمن احساس تعلّق به فرهنگ و جامعه است به گونه­ای که اعضای یک جامعه یا گروه را از سایر گروه­ها متمایز نماید.هویّت فرهنگی بواسطه تعهد عملی که در فرد ایجاد می­کند پیامدهایی دارد (باقر ساروخانی، ۱۳۷۵: ۶۱).

فرهنگ و فرهنگ­ پذیری

۱- تعریف فرهنگ

در تازه­ترین تعریف، فرهنگ را «معرفت مشترک بشرى‏» با ویژگى­‏هایى همچون «اکتسابى بودن‏»، «تحوّل‏­ پذیرى‏» و «قابلیت‏یادگیرى‏» خوانده­‏اند که با توجّه به حوزه‏­هاى گوناگون آن، داراى مؤلفه­‏ها و عناصر مهمّى همانند «باورها» (جهان‏­بینى)، «ارزش­‏ها»، «ایدئولوژى‏»، «هنجارها»، «نمادها»، «فنّاورى مادّى و اجتماعى‏» مى‏­باشد (ایتزن، ۱۵:۱۳۷۶).

کلمه فرهنگ در زبان انگلیسی و فرانسوی به معنای کشت و کار یا پرورش بوده است و در زبان­های رومانیایی و انگلیسی ازآن معنای پرورش، بهسازی، تذهیب یا پیشرفت اجتماعی را استنباط می­کردند،امّا امروزه فرهنگ از نظر تنوّع و وسعت­های معنایی و سیر تاریخی و برداشت ادبی چنان ابعاد گسترده­ای یافته است که دیگر نمی­توان آن را محدود به مفهوم «دانش و تربیت» دانست (روح­الامینی،۱۳۶۸، به نقل از واعظی و همکاران،۱۳۸۷: ۴۰).

در کتب مختلف علمی، تعاریف متعدّدی از فرهنگ شده است، ولی با توجّه به تغییرات متنوّعی که در عرصه فرهنگ جهانی رخ داده است، شاید لازم باشد که بازتعریفی از فرهنگ انجام شود تا بتوان در شرایط کنونی، تعریفی علمی از فرهنگ ارائه کرد.

فرهنگ عبارت است از: “کلیّه اشکال زندگی یک قوم و همچنین تمام زمینه‌­های فنّی موجود آن قوم و نیز الگوهای صریح و ضمنی برای رفتارهای اکتسابی و قابل انتقال به وسیله نمادها و آراء و اندیشه‌­های سنتی یعنی افکار و عقایدی که به طور تاریخی پدید آمده و گزینش شده‌­اند و به خصوص ارزش­های مرتبط با آنها” (بشیریه، ۱۲:۱۳۸۵).

فرهنگ در معانی وسیع تر شامل همه فرآورده­‌ها و تولیدات انسانی است که در مقابل فرایندها و تولیدات طبیعت قرار می‌­گیرد. برخی دیگر از فرهنگ­شناسان و تمدّن­شناسان، دو واژه فرهنگ و تمدّن را یکی تلقی نموده، در حالی که برخی دیگر، این دو را جدا می­‌کنند (گی­روشه،۱۲۰:۱۳۶۷).

همچنین تعریف ریموند ویلیامز از فرهنگ نیز قابل توجّه است. به نظر وی، فرهنگ را به عنوان “فرایند عمومی تکامل و توسعه فکری، معنوی و زیباشناختی و به عنوان شیوه خاص زندگی مردمی خاص یا دورانی خاص ” تعریف می­‌شود و یا به طور کلی به عنوان فرآورده­‌های فعالیت فکّری و هنری تعریف می‌­گردد که به نظر می‌­رسد این تعریف، شامل کل فلسفه، اندیشه، هنر و خلاقیّت فکّری یک عصر یا کشور و همچنین آداب، عادات و رسوم و مناسک اقوام و ادبیّات و هنرهای مختلف می­‌شود (بشیریه،۹:۱۳۷۹).

برای فرهنگ تعاریف بسیار متعدّد و متنوّعی شده است که در این­جا برای روشن شدن موضوع و قلمرو آن به تعریف جامعی که تایلور در کتاب خود به نام «فرهنگ ابتدایی» ارائه داده است اشاره می­کنیم: «فرهنگ مجموعه پیچیده­ای است شامل: معارف، معتقدات، هنرها، صنایع، فنون، اخلاق،قوانین، سنن، باور و سرانجام تمام عادات، رفتار و ضوابطی که فرد به عنوان عضو جامعه خود آن را فرا می­گیرد و در برابر آن جامعه، وظایف و تعهداتی بر عهده دارد.» (روح­الامینی، ۱۸:۱۳۷۲) می­توان گفت که فرهنگ، روش زندگی گروهی ازمردم می­باشد که در برگیرنده الگوهای رایج تفکّر و رفتار شامل: ارزش­ها، اعتقادات، قواعد رفتار، نظام سیاسی، فعالیت اقتصادی و مانند آن است، که از نسلی به نسل دیگر از طریق آموختن- و نه از راه توارث زیستی- انتقال می­یابد (کوپر[۱]، ۱:۱۹۵۸) فرهنگ مجموعه افکار و اعمال، بایدها و نبایدها، هنجارها، ارزش‌ها و نظام اعتقادات یک جامعه مشتمل بر سنّت، آداب و رسوم، مذاهب، ایدئولوژی، زبان و کلیه عادات یا دیدگاه­‌های مشترک دیگر است که ممکن است از این نوع مفاهیم مستثنی شده باشد (توحید فام، ۱۹:۱۳۸۱).

[۱] . kuper

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .