عنوان

مقاله هویت دینی و ابعاد آن

تعداد صفحات:۳۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

دین به عنوان کهن­ترین، نافذ­ترین واثرگذارترین نهاد اجتماعی بشر است، که اساس آن مبتنی بر ویژگی­ها ونیازهای فطری انسان است و اصلی­ترین عامل تأمین بهداشت روانی واحساس خودشکوفایی وخود­­­­ ­­­­­­­­­­ارزشمندی ودر نتیجه عامل خوشبختی است (آلستن وهمکاران،۱۳۷۶،ص ۱۶۲). حرکت پیشرفت صنعتی هر چند فوایدی به همراه داشته ولی از آلام و مصائب روحی بشر نکاسته است، بلکه رنج­های جدیدی را بر دردهای پیشین افزوده است. رنج هایی که غالب آنها از مدنیت جدید و زندگی صنعتی نشأت می­گیرد. در چنین فضایی که انسان صنعتی روز به روز آشفته تر، غریب تر و تنهاتر می شود، در این دنیای ماشینی که اکثر چیز ها از تعادل وتوازن خارج شده، تلاش­های بی­وقفه، خستگی ناپذیر، روحیه­های بسیار پایین، بیماری­های روانی که می­رود تا گوی سبقت را از سایر امراض برباید، در دنیایی که فقر وتنگدستی، جنگ وخونریزی، فساد وتباهی هر روز افزایش می یابد وسیر صعودی می­پیماید، به نظر می­رسد چیزی جز پشتوانه­ی معنوی، جز مثبت ونیک اندیشی، جز تغییر وتحول درونی، نمی­تواند بشر را از این همه نا به سامانی، از هم­گسیختگی واز هم پاشیدگی روانی نجات دهد (پیل، ۱۳۷۱). یکی از مهمترین مشکلاتی که وجود دارد و به خصوص قشر جوان را تهدید می­کند، نگرانی های روحی وروانی است (آلستن و همکاران، ۱۳۷۶،ص۱۶۲).

دین می تواند به فرد هویت بخشی کند و هویت غیردینی او را تغییر دهد، مراد از هویت دینی در واقع همان آثار و عوارض ناشی از حمل وصف دین بر فرد دین دار است. به تعبیر بهتر با پذیرش دین به عنوان اصل اعتقادی ورکن رکین در زندگی، مسلماً تغییرات و نتایج مهمی برای فرد مؤمن در وجوه مختلف حیات وی حاصل می­شود. بی شک دین الهی وحیات دینی داشتن، زیستن در فضایی سرشار از تعلیم وآموزه های دینی ومملو از تجربه های روحانی، فرد وجامعه را واجد شئون واحوالاتی متمایز از فرد یا جامعه ای که در این قضایا به سر نمی برد، می نماید. اگر دین یا تجربه ی دینی را به معنای حضور یک آگاهی از امر قدسی یا مقدس بپذیریم ناگزیر دارای آثار و عوارضی در زندگی افراد خواهد بود (الیاده،۱۳۶۹،ص۸۷). دین عبارتست از مجموعه گزاره­های معتبر از مرجع یا مراجع ذی صلاح یکدین. این گزاره ها می­توانند در یک متن مشخص مکتوب باشند (مانند قرآن، تورات وانجیل) ویا به صورت شفاهی از طریق معتبر نقل شده باشند. به هر حال دین در اصل بر همین مجموعه گزاره های خاص منطبق است و برای اشخاص معتقد به آن، به صورت مجموعه اعتقادات، احساسات و اعمال خاص تحقق می­یابد (داوودی،۱۳۸۳).

به نظر می رسد هویت دینی در مرتبه ای بالاتر از سایر ابعاد هویت قرار دارد و می تواند در شکل گیری سایر ابعاد هویتی فرد، نقش اساسی ایفا کند دین اسلام با توجه به این که به ابعاد اجتماعی انسان نیز می پردازد، می­تواند در شکل گیری هویت دینی  بسیار مؤثر باشد (جواد زاده شهشهانی،۱۳۸۳).

واژه های کلیدی:دین و دین داری، هویت دینی، رویکردهای روان شناسانه ی هویت و هویت دینی، رویکردهای جامعه شناسانه­ی هویت و هویت دینی، ابعاد هویت دینی

 فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
تعاریف دین و دین داری ۹
ابعاد دین داری ۱۱
نقش و کارکرد دین ۱۳
هویت دینی ۱۵
شناخت اصطلاح هویت ۱۵
رویکردهای روان شناسانه ی هویت و هویت دینی ۱۶
رویکردهای جامعه شناسانهی هویت و هویت دینی ۲۰
ابعاد هویت ۲۲
هویت دینی و ابعاد آن ۲۴
ابعاد هویت دینی ۲۶
هویت دینی از منظر آیات وروایات ۲۷
آثار و فواید ایمان مذهبی ۳۱
جمع بندی ۳۳
منابع ۳۴

 منابع

سیاسی، علی اکبر(۱۳۸۸). نظریه های شخصیت یا مکاتب روانشناسی، تهران: دانشگاه تهران.

پلاچیک، روبرت(۱۳۷۶).  هیجان ها، ترجمه ی محمود رمضان زاده، مشهد: آستان قدس.

جواد زاده ی شهشهانی، افسانه(۱۳۸۳). بررسی هویت دینی و تفکر انتقادی و رابطه ی این دو در دانشجویان۲۲-۲۰ ساله، تهران: دانشگاه تهران.

آلستن.پ. وبیکر، ملتونولنگهاوزن(۱۳۷۶). محمد، دین وچشم اندازهای نو، ترجمه ی غلام حسین   توکلی، قم: دفتر تبلیغ اسلامی، حوزه ی علمیه ی قم.

پیل، نورمن(۱۳۷۱). مثبت درمانی، ترجمه ی توراندخت تمدن، تهران: روشنفکران.

الیاده، میر چاه(۱۳۶۹). دین پژوهی، ترجمه ی بهاء الدین خرمشاهی، ج۱، تهران: علمی فرهنگی.

داوودی، محمد(۱۳۸۳). سیره تربیتی پیامبر (ص)واهل بیت (ع)جلد۲: تربیت دینی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.

حاجیانی، ابراهیم(۱۳۷۹). تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، ش۵٫

ایمان پور، محمد تقی(۱۳۸۱). بررسی و ارزیابی عوامل مؤثر بر هویت دینی جوانان در شهر شیراز، ویژه نامه علمی-پژوهشی دانشکده ی ادبیات وعلوم انسانی.

رجایی، علی رضا(۱۳۸۷). درمان شناختی هیجانی-دینی، چکیده ی مقالات همایش منطقه ای شیوه های نوین ارتقای سلامت روانی، دانشگاه آزاد اسلامی تربت جام.

حیدری، مجتبی(۱۳۸۶). دین داری و رضامندی خانوادگی، قم: مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

توسلی، غلام عباس(۱۳۷۹). نظریه های جامعه شناسی، تهران: سمت.

جعفری، محمد تقی(۱۳۷۷). فلسفه ی دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ی اسلامی.

دورکیم، امیل(۱۳۸۳). صور بنیادی حیات دینی، ترجمه ی باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.

آرین، خدیجه(۱۳۸۷). بررسی رابطه دین داری و روان درستی ایرانیان مقیم کانادا، پایان نامه ی دوره دکتری، تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ایران.

 مقدمه

با وجود افزایش و شدت یافتن فرآیند های توسعه و نوسازی در تمام ابعاد خود، مذهب و دین همچنان منبع مهمی برای هویت بخشی وایجاد معنا  برای زندگی و احساس شادمانی  در جهان متجدد وآشفته به شمار می­رود. بر خلاف تصورات برخی که مذهب را در نتیجه ی تداوم و روند تجدد گرایی محو شده می­پنداشتند، دین به عنوان منبع اولیه و معنا و هویت بخشی به بسیاری از مردم دنیا چون مسلمانان، مسیحیان، هندوها و بوداییان مطرح شده است. برخورداری از دین و تعالیم مذهبی مشترک، پایبندی و وفاداری به آن، اعتقاد و تمایل به مناسک آیین های مذهبی فراگیر در فرآیند شکل دهی هویت ملی، بسیار مؤثر است. مذهب علاوه بر اینکه از لحاظ کارکردی عامل مهمی در  روابط اجتماعی به حساب می­آید، موجب دلگرمی، سرزندگی، نشاط و اشتیاق عمومی است (حاجیانی،۱۳۷۹،ص۲۰۳). هویت مذهبی جوانان امروز دارای گسستگی نسبت به نسل گذشته است آن ها از قرائت ها و برداشت های سنتی تفاسیر رایج دینی گسسته اند و میزان هویت دینی کمتری را نسبت به نسل گذشته از خود نشان می دهند. می توان گفت یکی از دلایل کاهش هویت مذهبی، تعدد مراجع تفسیری می­باشد که در دنیای مدرن اتفاق افتاده است دنیا گرایی در میان مردم بیش از پیش مشهود شده و روند سریع تری به خود گرفته است ولی باید گفت دین هنوز تأثیر چشمگیری در زندگی اجتماعی جوانان دارد آن ها در انتخاب های سرنوشت ساز زندگی خود مانند انتخاب همسر، یا انتخاب های روزمره مانند طرز پوشیدن لباس، حداقل به صورت نظری دین را یکی ازملاک های انتخاب می دانند، اما دنیا گرایی کم کم معرفت سنتی دینی را با مفاهیم جدیدی که همراه با فرآیند های جهانی شدن مطرح شده اند، ترکیب کرده است (ایمان پور،۱۳۸۱،صص۶۶-۴۶).  با توجه به آن چه که گفته شد قابل پیش بینی است که غیر دینی شدن کم کم به حوزه های دیگر نیز سرایت می کند و هر چه جوانان امروز درانتخاب شیوه های زندگی خود به دین، اهمیت کمتری بدهند، نهاد دین که در آینده درکنش های اجتماعی این قشر عظیم وسرنوشت ساز جامعه بازتولید خواهد شد، با چهره ی امروزی خود تفاوت بیشتری دارد (ایمان پور،۱۳۸۱،صص۶۶-۴۶).

می­توان گفت که هرچه میزان باور های مذهبی اساسی در جوانان بالاتر و قوی تر باشد، میزان بحران هویت در آن ها کمتر خواهد بود. همچنین باورهای مذهبی اساسی پیش بینی کننده ی مناسبی برای بحران هویت اند به عبارت دیگر می توان از میزان باور های مذهبی اساسی در جوانان به عنوان یک پیش بینی کننده بحران هویت استفاده کرد. باورهای مذهبی اساسی می­توانند به انسان ها در یافتن زندگی خویش و رهایی از بحران هویت کمک کنند (رجایی،۱۳۸۷،صص۱۹-۱۷). ضعف ارزش های مذهبی به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر بحران هویت مطرح شده است. کسانی که دارای بحران هویت اند زندگی آن ها بی معنا، پوچ و بی هدف است و احساس ناامیدی و گم گشتگی می­کنند. چنین افرادی از اختلال های روان شناختی از جمله افسردگی و اضطراب در رنج اند. در حالی که باورهای مذهبی اساسی می­توانند باعث احساس شادی، امیدواری و هدفمندی و آرامش در افراد شوند (رجایی،۱۳۸۷،ص۱۹).

تعاریف دین و دین داری

درمورد دین، تعاریف متنوعی بر اساس نگرش های مذهبی یا فلسفی در دست است. در اغلب این تعاریف کوشش شده است که ابتدا پدیده دین با عامترین تعبیرات و مفاهیم تبین شود. به طور کلی در زمینه ی دین دو نوع تعریف وجود دارد، یکی تعریف ذاتی و دیگری تعاریف کارکردی. درتعاریف دسته ی اول، بیشتر به ماهیت و چیستی دین تأکید دارد، اما تعاریف دسته دوم، اغلب دلالت بر این دارند که هر چیزی که برخی کارکردهای خاص داشته باشد دین به شمار می آید،حتی اگر چنین تصوری مرسوم نبوده باشد، چنین نظریه پردازانی غالباً ادعا می کنند که نظام های ارزشی و باور داشتنی چون کمونیسم، فاشیسم و ملیت گرایی چنین کارکردهایی دارند و به همین دلیل در مقوله ی دین جای می گیرند. به زعم تمامی مشکلات و با وجود عوامل تردید افکن در امکان دست یابی به یک تعریف واحد و کمتر خدشه پذیر، به هر صورت در هر مطالعه ی دین پژو هانه ناگزیر به ذکر یک یا چند تعریف هستیم، که چارچوب و محدوده معنایی دین و دین داری را برای ما واضح و روشن سازد(توسلی،۱۳۷۹،صص۶۰-۵۹).

ویلیام جیمز[۱] در تعریف دین گفته است: « دین عبارت است ازتأثرات و احساسات و رویداد هایی که برای هر انسانی در عالم تنهایی و دور از همه بستگی ها روی می دهد، به طوری که انسان ازاین مجموعه درمی یابد که بین او و آن چیزی که آن را امر خدایی می نامد، رابطه ای بر قرار است».

یونگ[۲] در بیان حقیقت دین گفته است: «به نظر من، دین حالت خاصی از روح انسان است که بر طبق معنی اصلی کلمه دین در زبان لاتینی می توان آن را با این عبارت تعریف کرد: دین عبارت است از حالت مراقبت و تذکر و توجه دقیق به بعضی از عوامل مؤثر که بشر عنوان قدرت قاهره را به آن اطلاق می کند و آن ها را به صورت ارواح، شیاطین، خدایان، صور مثالی، کمال مطلوب و غیره مجسم می کند». دورکیم[۳] در تعریف دین گفته است: «دین نظا م یکپار چه ای از اعتقادات و اعما ل مرتبط با امور مقدس است، اموری که حرمت یافته و ممنوع شناخته می شوند، اعتقادات و اعمالی که افراد را در یک اجتماع اخلاقی با هم متحد می سازد» (دورکیم،۱۳۸۳).

[۱]–Jeems

[۲]–Young

[۳]-Dorkim

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .