عنوان

مقاله مفهوم هویت در ایران

تعداد صفحات:۸۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

موضوع هویت از جمله موضوعاتی است که در طول تاریخ بشر همواره مورد توجه انبیاء الهی ، فیلسوفان ، سیاستمداران ، جامعه شناسان ، روان شناسان ، انسان شناسان و … بوده است . خداوند متعال در قرآن کریم می فرمایند : «ای مردم ، ما همه شمارا از یک مرد و زن آفریدیم و شمارا در قبیله های کوچک و بزرگ قرار دادیم تا همدیگر را بشناسید» (حجرات ۱۳)خداوند در این آیه هدف از خلقت انسان را شناخت خود و دیگران بیان فرموده که انسان با شناخت خود و دیگران ، به وجود اشتراک و افتراق با دیگران پی می برد و تمایزی میان خود و دیگران قایل می شود ؛همین تمایز است که نظام فکری و ارزشی او را خلق کرده و سبب می شود . ضرورت بحث از هویت در این است که داشتن تعریفی از خود اولین قدم در ایفای نقش و از مقدمات انسان بودن است ، از ابتدای ظهور برکره خاکی ، انسان مرتب از کیستی و چیستی خود پرسیده است (فرهنگ رجایی ،۱۳۸۶ ) و ازدیگر ابعاد مانند روانشناسی که شکل گیری هویت را از دوران کودکی به جهت جلوگیری از بحران های هویت که در سنین نوجوانی گریبانگیر نوجوانان و جوانان خواهد بود ، لازم می داند  و از بعد جامعه شناسی نیز اریک فروم از بحران هویت به عنوان بزرگترین مشکلات فلسفه جدید نام می برد و وایتهد از آن به عنوان فقدان هویت و به تعبیری که از آن امروزه برای ازخود بیگانگی به کار می رود اشاره دارد (شرفی ،۱۳۸۰ ،۲ )از سوئی دیگر جهان در طی دو دهۀ اخیر ، شاهد پدیده ای به نام « جهانی شدن » بوده است . این پدیده نه تنها بر اقتصاد و سیاست بلکه بر فرهنگ ملت ها نیز تاثیر گذاشته و نگرش ها ، ارزش ها ، باورها ، آداب و رسوم و حتی نوع پوشش مردم را تغییر داده است. ( مهدی گلشنی ، رضا غلامی ،۱۳۸۷،۳)پس قابل پیش بینی است که اگر این پدیده فرهنگ را که اصلی ترین مولفه هویت می باشد را تحت تاثیر قرار می دهد جریان شکل گیری هویت را نیز تحت تاثیر خود در آورد .با توجه به آنچه گفته شد و اینکه در کشور ما در  کلیه اسناد راهبردی کشور به مساله هویت ایرانی اسلامی توجه خاصی شده است و تاکید بسیار مدیریت بنیادی کشور به ترسیم و تدوین هرچه سریعتر الگوی اسلامی ایرانی می باشد، این انگیزه در پژوهشگر به وجود آمد که در پی یافتن عوامل شکل دهی هویت ایرانی اسلامی برآید  چرا که با شناسایی عوامل تاثیر گذار بر این مقوله بسیار مهم ،والبته در گام بعد، برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت ، در جهت تحقق و دستیابی دانش آموزان کشورمان به هویت اصیل ایرانی و اسلامی دست یابیم .

مولوی راجع به اینکه هرچه انسان بزرگ تر می شود صفات او قوی تر و ریشه دارتر می گردد مثلی می آورد آنجا که، مردی خاری درمعبرکاشت و مردم ازاین بوته خار در رنج بودند.او قول داد که سال دیگر آن را بکند و سال دیگر نیز کار ، را به سال بعد موکول کرد و سال های بعد نیز به همین ترتیب عمل کرد. ازطرفی، درخت، سال به سال ریشه دارتر می شد و خارکن ضعیف تر می گردید. یعنی میان رشد درخت و قوت او نسبت معکوس برقرار بود.حالات انسان نیز مانند خاربُن و خارکن است. روز به روز صفات درانسان ریشه های عمیق تری پیدا می کند و اراده ی انسان را ضعیف تر می کند، بنابراین قدرت یک جوان دراصلاح نفس خود ، از یک پیر بیشتراست. (مرتضی مطهری،۱۳۷۱، ۷۹-۸۰)
سعدی نیزمی گوید:

چوب تر را چنان که خواهی پیچ ، نشود خشک جز به آتش راست
هرکه درخوردیش ادب نکنند، در بزرگی ادب از او برخاست

مولوی و سعدی نیزبراین عقیده هستند که آموختن فضایل و تربیت فرزندان باید از سنین کودکی آغاز شود زیرا دراین سنین آمادگی و صلاحیت های لازم برای امرتربیت در آنان به میزان کافی وجود دارد.
وقتی محورتربیت، عمق بخش ملیت و تقوی دینی درکودکان و نوجوانان باشد،مسلماً فرزندان ازهرنوع آسیب های اخلاق و اجتماعی مصون می مانند زیرا که بسیاری از شرارت های افراد ناشی از نداشتن تربیت اصیل می باشد و درونی شدن ارزش ها باعث می شود آنان دربرابر این انحرافات مقاومت بیشتری داشته باشند. والدین و مربیان اگر بخواهند کودکان را با خود ملی و مذهبی  آشنا کنند و این امر را در آنان درونی سازند،باید از سنین کودکی و نوجوانی شروع کنند،چرا که فردا دیراست.

واژه های کلیدی:هویت، مراتب هویت  ، رویکردهادر نظریه پردازی هویت، مفهوم هویت در ایران، انواع هویت،هویت ایرانی – اسلامی، عوامل موثر بر شکل گیری هویت

 فهرست مطالب

چکیده ۶
مقدمه ۸
مفهوم لغوی هویت ۹
هویت در علوم مختلف ۱۰
مراتب هویت ۱۴
۱ ) هویت فردی ۱۴
۲ ) هویت جمعی ( اجتماعی ) ۱۵
رویکردها در نظریه پردازی هویت ۱۷
۱ ) رویکرد کلاسیک ۱۷
۲ ) رویکرد مدرن ۱۸
۳ ) رویکرد پسامدرن ۱۹
نظریه های مربوط به هویت در جامعه شناسی ۲۰
۱ ) دیدگاه کنش متقابل نمادین ۲۰
۲ ) نظریه تعامل گرایان ساختی ۲۱
۳ ) نظریه تعامل گرایان فرایندی ۲۲
۴ ) نظریه هویت ۲۲
۴-۲ )نظریه هویت مک کال و سیمونز ۲۴
۴-۳ )نظریه هویت پیتر بورک (نظریه کنترل هویت ) ۲۵
نظریه های مربوط به هویت در روان شناسی ۲۷
۱ ) نظریه هویت اجتماعی ۲۷
۲ ) نظریه دسته بندی خود ۲۸
۳ )نظریه تربیت ۲۹
۴ ) نظریه ساختاری هویت ۳۰
مفهوم هویت در ایران ۳۰
۱ ) رویکرد هستی شناسانه هویت ۳۱
۲ ) رویکردجامعه شناسانه هویت و گرایشهای آن ۳۲
۲-۱ ) گرایش باستان گرای هویت ۳۲
۲-۲) گرایش غنیمت گرای هویت وقرائت های آن ۳۳
۲-۲-۱ ) قرائت تلفیقی دو مولفه ای ۳۳
۲-۲-۲ ) قرائت های تلفیقی سه مولفه ای ۳۴
۳ ) رویکرد تحول گرای هویت و گرایش های آن ۳۵
انواع هویت ۳۷
۱)هویت ملی ۳۷
۱-۱ ) تعریف هویت ملی ۳۹
۲)هویت ایرانی ۴۰
۳)هویت دینی ۴۶
۳-۱) تعریف هویت دینی ۴۸
۴)هویت اسلامی ۴۸
مولفه های هویت ایرانی – اسلامی ۵۷
۱ )ابعاد هویت اسلامی ۵۹
۱-۱ ) اصول دین ۵۹
۱- ۲ )شناخت فروع دین ۶۰
۱-۳ ) محرّمات در اسلام : ۶۳
۱-۴ ) علاقمندی به سفارشات ۶۴
۱-۵ ) آشنایی با تاریخ و اساطیر ۶۴
۲ )ابعاد هویت ایرانی ۶۴
۲-۱ )تاریخ و اساطیر ایران ۶۴
۲-۲ )مهربانی و صلح دوستی ایرانی ۶۵
۲-۳ )زبان و ادبیات فارسی ۶۶
۲-۴ ) علاقمندی به علم و دانش ۶۷
۲-۵ ) غرور ایرانی ۶۸
عوامل موثر بر شکل گیری هویت ۷۰
نتیجه گیری ۷۲
منابع و ماخذ ۷۳

منابع

قرآن کریم

شرفی ، محمد رضا ، ۱۳۸۵، جوان و بحران هویت ، انتشارات سروش ، تهران

شرفی محمد رضا ، ۱۳۸۰، جوان و بحران هویت ، سروش  ، تهران

دوران بهزاد۱۳۸۶ ، محسنی منوچهر ، مقاله هویت ؛ رویکردها و نظریه ها ، مجموعه مقالات هویت و بحران هویت ، علیخانی اکبر ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، تهران

دورانت ویل ، تاریخ تمدن ، کتاب اول ، بخش اول ، ترجمه احمد آرام ، انتشارات انقلاب اسلامی ،۱۳۶۵

دهخدا علی اکبر ، لغتنامه دهخدا ،ج۱۴،دوره جدید ،تهران : دانشگاه تهران ،۱۳۸۱

دهشیری غلامرضا ، (۱۳۸۴) مقاله بررسی رابطه دین داری و بحران هویت در نوجوانهان شهر یزد ، فصلنامه تعلیم و تربیت ، تابستان ۱۳۸۴

افروغ  محمد ، ۱۳۸۰، هویت ایرانی ، تهران: موسسه دانش و پژوهش

افروغ عماد ،۱۳۸۸، هویت ایرانی و حقوق فرهنگی ، انتشارات سوره ،تهران

ایراندوست محمد حسین، ۱۳۸۷ ، مقاله هویت از نگاه فیلسوفان ، پژوهش نامه هویت ، انتشارات پژوهشکده استراتژیک ، تهران

مطهری مرتضی، خدمات متقابل ایران و اسلام، ۱۳۷۱

معماریانی زهره ،  پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان ، بررسی ابعاد دینی و ملی هویت دختران و پسران

معین محمد ، فرهنگ فارسی ج۴ چاپ هشتم ،تهران انتشارات امیر کبیر ،۱۳۷۱

ملکیان صطفی ،۱۳۸۶، مقالۀ هویت و اصالت ، مجموعه مقالات  مبانی نظری هویت و بحران هویت ،گردآوری علی اکبر علیخانی ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، چاپ دوم ، تهران ،

مصفا نسرین ، ۱۳۸۶، مقالۀ هویت زن ایرانی ، مجموعه مقالات  مبانی نظری هویت و بحران هویت ،گردآوری علی اکبر علیخانی ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، چاپ دوم ، تهران ،

نوید نیا منیژه  ، مقاله درآمدی بر امنیت اجتماعی فصلنامه مطالعات راهبردی ، سال ششم ، شماره اول ،بهار ۸۲

مقدمه 

انسان به عنوان برترین موجود نظام خلقت ، دارای ویژگیهای ماهوی مشترک و غیر مشترک با سایر موجودات است . آنچه او را از سایر موجودات متمایز می سازد و با بخشیدن وجودی منحصر به فرد ، اورا برتر قرار می دهد ویژگیهای غیر مشترک یا ویژگیهای ماهوی خاص اوست ، که از جمله آنها می توان به عقل ، عقلانیت و معنویت اشاره کرد ، و البته هویت انسان نیز با این مولفه ها ارتباط مستقیم دارد. (مصطفی ملکیان ، ۱۳۸۶، ۴۶) پس می توان گفت که ، موجودیت هر انسانی به فردیت او بستگی دارد هرچند میزان پیوند و روابط فرد با عوامل بیرونی همچون جامعه ، خانواده و بسترهای فرهنگی از عواملی هستند که در خود پنداره فرد اثرات قابل توجهی دارد . اگرچه افراد یگانه و متفاوت هستند ، اما خویشتن بطور کامل در اجتماع ساخته می شود؛ یعنی در فرایند اجتماعی شدن و در فرایندهای جاری تعامل اجتماعی باز تعریف می شود . به عبارتی رفتار انسانها تجلی افکار، اندیشه ها و نگرشهای آنان است و آنچه اندیشه ها و نگرشها را شکل می دهد “مفاهیم ” و” شبکه معنایی”  آنهاست . اگر بحران یا تضاد و تعارضی در رفتارها یا هویت یک فرد یا جامعه مشاهده می کنیم این تضاد و تعارض ابتدا از طریق شبکه معنایی مفاهیم ، به اندیشه و نگرش آنها راه یافته است . (داوود فیرحی ، ۱۳۸۶،۳ )از سوئی دیگر هر کشوری ، به جهت داشتن فرهنگی خاص ،  دارای منابع هویتی خاص خود است و به تناسب سامان دهی این منابع هویتی و نوع تلقی ای که از جامعه و نظام بین الملل دارد ، میتواند در رشد و توسعه انسانی موثر باشد  . (محمود سریع القلم ، ۱۳۸۶ ،۴۲ )در گزارش کنفرانس جهانی یونسکو که در مورد سیاستهای فرهنگی برگزار گردید ، تعریف نسبتا مناسبی از هویت به شرح ذیل ارائه شد که اهمیت و جایگاه هویت ، را بیان می دارد  :« هویت هستۀ مرکزی شخصیت فردی و جمعی انسان است و می تواند به اعمال و تصمیمات فردی و جمعی شکل داده و روندی را به وجود آورد که یک جامعه را در عین حفظ مشخصات خودش ، قادر به توسعه بسازد »(نسرین مصفا ، ۱۳۸۶ ، ۲۱۲)با توجه به این مطلب و اینکه هویت و شکل گیری آن جریانی و فرایندی است نه مقطعی و آنی ، پرداختن به چگونگی شکل گیری هویت و  آگاهی از عوامل موثر بر آن در دوره هایی از زندگی  که نمود ظاهری هویت کمتر است اما مغز در حال دریافت و پردازش اطلاعات است  کاملا ضروری است . و هر روز غفلت موجب صرف وقت و هزینه بیشتر برای بازگردانی به روند طبیعی و مورد انتظار جامعه در هویت گیری می شود .

مفهوم لغوی هویت [۱]

در لغت نامه دهخدا ، هویت «تشخص » معنا شده که میان حکما و متکلمان مشهور است و در فرهنگ معین ، ذات باری تعالی ، هستی وجود ، آنچه موجب شناسایی شخص باشد و حقیقت جزئیه – یعنی گاه ماهیت با تشخص است و گاه بالذات یا بالعرض است – تعریف شده است .بدین معنی که هویت اصطلاحا مجموعه ای از شاخص ها و علائم در حوزه های مولفه های مادی ، زیستی ، فرهنگی و روانی است که موجب شناسایی فرد از فرد دیگر ،گروه از گروه یا اهلیتی از اهلیت دیگر و فرهنگی از فرهنگ دیگر می شود . هویت یعنی وجه اختصاصی هر فرد یا گروه .

فرهنگ آکسفورد ، از هویت به عنوان چیستی و کیستی فرد، از هویت یاد می کند. فرهنگ وبستر نیز ، هویت را وضعیت یا حالتی می داند که اجازه می دهد یک شخص یا یک چیز متمایز باشد .

واژه نامه اندیشه اجتماعی  بلا کول [۲] می نویسد : «هویت مشتق از ریشه لاتینIdem  است به معنای تشابه و تداوم». یعنی هم در آن یک اشتراک وجود دارد و هم یک استمرار و پایایی . به عبارتی آنچه در طول تاریخ ثابت و مشترک مانده و تحول و دگرگونی تاریخی روی آن اثر نگذاشته است . به لحاظ عرضی نیز می تواند به معنای وحدت ( تشابه ) در عین کثرت باشد.(عماد افروغ،۱۳۸۷، ۲۲)

فرهنگ فرانسوی روبرت هویت را ویژگی یک واحد می داند که برای آن واحد به صورت متمایز کننده باقی می ماند و بازشناسی یک شخص را از دیگران ممکن می سازد . آنچنانکه ملاحظه می شود فرهنگ روبرت ویژگی هویت دهنده را وسیله ای می داند که امکان بازشناسی یک واحد را از دیگران متمایز می سازد . اما از اینکه مرجع و منشأ این بازشناسی خود است یا دیگری بحث نمی کند . (کیومرث اشتریون ،۱۳۸۵ ،۵)

صاحب کشاف اصطلاحات الفنون ، هویت را تشخص  معنی کرده و آن را اصطلاحی رایج بین حکما و متکلمان می داند که با “ماهیت برابر است و به “حقیقت جزئیه “نیز اطلاق می شود و از نظر عارفان “مرتبه ذات بحت”است و مرتبه احدیت و لاهوت خوانده می شود (مولوی محم اعلی بن علی تهانوی ۱۸۶۲،۱۵۳۹)

[۱] -Identity

[۲] -Blackwell

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .