عنوان

مقاله کیفیت زندگی شهری

تعداد صفحات:۵۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

نقطه شروع توسعه اجتماعات انسانی شکل گرفتن درک درستی از نیازهای مردم و پس از آن پایش دستاوردهای توسعه است. سنجش کیفیت زندگی ابزار مناسبی برای چنین درکی عرضه می کند، زیرا مطالعه کیفیت زندگی راهی بین مسؤولان محلی و شهروندان برای تعاملی سازنده که منجر به تفسیر و بحث در مورد موضوعات کلیدی مؤثر بر زندگی مردم می شود، باز می کند. کیفیت زندگی شهری مقوله ای میان رشته ای و چند بعدی است که پس از رواج شهرنشینی جهان در قرن بیستم و پیامدهای آن در عرصه های مختلف به تدریج تحت تأثیر نظریه ها، جنبش ها و جریان های فکری متعددی شکل گرفت. مفهوم رفاه و عدالت اجتماعی، توسعه ی پایدار، برنامه ریزی مشارکتی و دموکراتیک و برنامه های سازمان ها و کمیسیون های جهانی در نیمه ی دوم قرن بیستم، هر یک به سهم خود در شکل گیری و توسعه ی مفهوم کیفیت زندگی تأثیرگذار بودند. کیفیت زندگی نشان دهنده ویژگی های کلی اجتماعی، اقتصادی و محیطی مناطق است و می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای نظارت بر برنامه ریزی توسعه اجتماع به کار رود. لذا هدف غایی مطالعه کیفیت زندگی و کاربرد متعاقب آن، بدین منظور است که مردم توان بهره مندی از زندگی با کیفیت زندگی مطلوب را داشته باشند. مطالعات کیفیت زندگی به بررسی تأثیرات تمام موضوعاتی می پردازد که باعث بالارفتن سطح معنی زندگی و افزایش شادی و خوشی و تناسب شرایط زندگی شهروندان می گردد. در حوزه شهری، کیفیت زندگی در بهبود احساس و روحیه خوش بینی فرد شهرنشین در زندگی هر روزه اش تکیه دارد. معمول ترین شیوه برای سنجش کیفیت زندگی، توسعه شاخص های کیفیت زندگی است. اصلی ترین طبقه بندی که در بحث سنجش کیفیت زندگی همواره مورد توجه بوده، طبقه بندی آن به رویکردهای ذهنی و رویکردهای عینی بوده است. به طور کلی رویکردهای ذهنی با طرز تلقی و ذهنیت مردم از زندگی شان سروکار دارد و رویکردهای عینی با آنچه که در محیط اطراف به صورت کمیت قابل اندازه گیری اند.

بررسی کیفیت زندگی از اهداف مهم دست اندرکاران بوده و با توجه به گستردگی این مفهوم مورد توجه بسیاری از رشته های علوم مختلف قرار گرفته است. از این رو، بهبود رفاه و آسایش به عنوان هدف توسعه، وابسته به شناخت هر چه بیشتر عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی انسان است. بر این اساس، شروع جدی این بحث به دهه ۱۹۶۰ باز می گردد. زمانی که مشخص شد رشد و توسعه اقتصادی لزوماً منجر به بهبود کیفیت زندگی مردم نمی شود. کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایت فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است. این ابعاد می تواند زمینه های تغذیه ای، آموزشی، بهداشت، امنیت و اوقات فراغت را شامل می شود، از طرفی، دیگر امروزه در ادبیات برنامه ریزی توسعه مباحث کیفیت زندگی به عنوان یک اصل اساسی پیوسته مورد نظر برنامه ریزان و مدیران امر توسعه است. ارتقاء برنامه ریزی شهری از نگاه صرف کالبدی-کارکردی به نگاهی چند بعدی و چند وجهی در قالب در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی، روانی، کیفی و اقتصادی در تعامل و کنش متقابل با ابعاد کالبدی-کارکردی، یکی از نتایج توجه به مفهوم کیفیت زندگی شهری در عرصه جهانی بوده است. به طور کلی می توان گفت که مفهوم «کیفیت محیط زندگی» و یا «کیفیت زندگی شهری» با هدف اصلاح و تکامل مفهوم توسعه از توسعه صرف کمی و اقتصادی به توسعه پایدار شهری مطرح و مورد توجه قرار گرفت. به هر جهت، کیفیت زندگی به عنوان یک اصطلاح کلی، مفهومی برای نشان دادن چگونگی برآورده شدن نیازهای انسانی و همچنین معیاری برای ادراک رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است.

واژه های کلیدی:کیفیت زندگی،دیدگاه های کیفیت زندگی شهری ،رویکردهای کیفیت زندگی، رویکردهای ارزیابی کیفیت زندگی شهری، شاخص های کیفیت زندگی، مدل های کیفیت زندگی، تکنیک های ارزیابی کیفیت زندگی

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۷
تعریف کیفیت ۸
تعریف کیفیت زندگی ۸
دیدگاه های مربوط به کیفیت زندگی شهری ۱۰
رویکردهای نظری کیفیت زندگی ۱۲
۱- رویکرد برنامه ریزی شهری ۱۲
۲- رویکرد جغرافیایی ۱۳
۳- رویکرد فلسفی ۱۵
۴- رویکرد اجتماعی ۱۵
۵- رویکرد اقتصادی ۱۷
۶- رویکرد بوم شناسی ۱۷
ابعاد کیفیت زندگی شهری ۱۹
رویکردهای ارزیابی کیفیت زندگی شهری ۲۰
۱- رویکرد ذهنی ۲۴
۲- رویکرد عینی ۲۵
۳- رابطه بین کیفیت ذهنی و عینی ۲۶
شاخص های اصلی کیفیت زندگی ۲۷
شاخص های کیفیت زندگی در ایران ۲۸
مدل های کیفیت زندگی ۳۱
۱- مدل کیفیت زندگی هنکوک و همکارانش ۳۱
۲- مدل کیفیت زندگی کامپل و همکاران ۳۲
۳- مدل کیفیت زندگی لندزمن ۳۳
۴- مدل کیفیت زندگی فلیس و پری ۳۴
۵- مدل کیفیت زندگی رافائل ۳۶
۶- مدل کیفیت زندگی سالواریس ۳۶
۷- مدل کیفیت زندگی داس ۳۷
۸- مدل کیفیت زندگی میشل ۳۷
۹- کیفیت فراگیر زندگی اشمیت و نول ۳۸
۱۰- مدل کیفیت زندگی دلفیم و همکارانش ۳۹
تکنیک های ارزیابی کیفیت زندگی ۴۱
۱- تکنیک SWOT 41
۲- تکنیک AHP 43
تجربیات جهانی در زمینه کیفیت زندگی ۴۴
۱- آمریکا ۴۵
۲- هلند ۴۵
۳- سنگاپور ۴۵
۴- تورنتو کانادا ۴۵
۵- استانبول ترکیه ۴۶
۶- سائوکارلوس برزیل ۴۷
۷- پورتو پرتغال ۴۷
۸- تایپه تایوان ۴۹
نتیجه گیری ۵۱
منابع ۵۲

منابع

نیازی، محسن و دلال خراسانی، محمد، ۱۳۹۱، تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر کیفیت زندگی شهروندان، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره ۲۷، صص ۲۳۲-۲۰۰

محمودی نژاد، هادی و صادقی، علی رضا، ۱۳۸۸، طراحی شهری از روانشناسی محیطی تا رفاه اجتماعی، انتشارات هله، چاپ اول

باسخا، مهدی و عاقلی کهنه شهری، لطفعلی و مسائلی، ارشک، ۱۳۸۹، رتبه بندی شاخص کیفیت زندگی در استان های کشور، رفاه اجتماعی، شماره ۳۷، صص ۱۱۲-۹۵

رضوانی، محمدرضا و شکیبا، علیرضا و منصوریان، حسین، ۱۳۸۷، ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی، نشریه رفاه اجتماعی، شماره ۳۱-۳۰، صص ۵۹-۳۵

رضوانی، محمدرضا و متکان، علی اکبر و منصوریان، حسین و ستاری، محمدحسین، ۱۳۸۸، توسعه و سنجش شاخص های کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)، دوره ۱، شماره ۲، صص ۱۱۰-۸۷

رضوانی، محمدرضا، ۱۳۸۷، توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، انتشارات دانشگاه تهران

صفری، مهدیه، ۱۳۹۲، رابطه بین تاب آوری و خلاقیت با کیفیت زندگی در دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

گروسی، سعیده و نقوی، علی، ۱۳۸۷، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر کرمان، رفاه اجتماعی، شماره ۳۰ و ۳۱، صص ۸۲-۶۱

خادمی، امیرحسین، ۱۳۹۲، ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر آمل)، پنجمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد، صص ۱۸-۱

سیف الدینی، فرانک، ۱۳۸۸، فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری و منطقه ای، انتشارات آییژ

رهنمایی، محمد تقی و اشرفی، یوسف، ۱۳۸۶، فضاهای عمومی شهر و نقش آن در شکل گیری جامعه ی مدنی از دیدگاه برنامه ریزی شهری، جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، سال پنجم، شماره ی ۱۴ و ۱۵

رهنمایی، محمدتقی و پور موسوی، سید موسی، ۱۳۸۵، بررسی ناپایداری های امنیتی کلانشهر تهران بر اساس شاخص های توسعه پایدار شهری، پژوهش های جغرافیایی، شماره ۵۷، صص ۱۹۳-۱۷۷

مقدمه

امروزه یکی از شاخص های پیشرفت یک اجتماع، ارتقاء کیفیت زندگی است. کیفیت زندگی شهری، واژه ای پیچیده، چند بعدی و کیفی در رابطه با شرایط و وضعیت جمعیت، در یک مقیاس جغرافیایی خاص (شهر، منطقه، محله و…) است که هم متکی به شاخص های ذهنی یا کیفی و هم متکی به شاخص های عینی یا کمی است. مفهوم کیفیت زندگی شهری را می توان در یک برداشت جامع و کلی بدین گونه تعریف کرد: « کیفیت زندگی شهری در برگیرنده ی ابعادی روانی است که شاخص هایی همچون رضایت، شادمانی و امنیت را در بر می گیرد. در برخی موارد، رضایت اجتماعی نیز نامیده می شود. همچنین ابعادی محیطی که در برگیرنده ی سنجه هایی همچون مسکن، دسترسی به خدمات و امنیت محیطی است. جنبه های دیگر در برگیرنده ی توجه به فرصتهای اجتماعی، امیدهای اشتغال، ثروت و اوقات فراغت است». قبل از دهه ۱۹۷۰ در برنامه ریزی شهری بیشتر بر ابعاد کالبدی-کارکردی توجه می شده است و به اهداف و ارزشهای اجتماعی و کیفی توجهی نمی گردید. بعد از تحولاتی که در دیدگاهها، اهداف و روشهای برنامه ریزی صورت گرفت مفاهیم جدیدی از جمله توجه به مفهوم کیفیت زندگی وارد مباحث برنامه ریزی شهری گردید و برنامه ریزی شهری را به سمت تعیین شاخص ها و معیارهای جدیدی جهت بیان ارتقاء کیفیت زندگی شهری سوق داد.

کیفیت زندگی[۱]درجه ای از خوشبختی که فرد یا گروهی از مردم آن را حس می کنند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) کیفیت زندگی را اینگونه تعریف کرده است: احساسات افراد از موقعیتشان در زندگی در بستر فرهنگ و چارچوب های ارزشی که آن انسان ها در آن زیست می کنند و همچنین کیفیت زندگی در رابطه با اهداف، انتظارات، استانداردها و دغدغه های افراد تعریف می شود (Aref, 2011: 27).

تعریف کیفیت

کیفیت واژه ای است که در تمام رشته های هنری علمی و صنعتی به شکل شهودی (درون ذهنی) درک و به طور مستمر در چارچوب گفتمان حوزه های مزبور به کار برده می شود. کیفیت مفهومی دو وجهی است. هنگامی که این واژه در مورد کیفیت های ملموس همچون: سختی، نرمی، سرعت و غیره به کار گرفته می شود، مفهومی روشن و قابل فهم دارد، لیکن زمانی که در مورد کیفیت های غیر ملموس نظیر: زیبایی، شکوه، تأثیرگذاری و غیره استفاده می شود به مفهومی فرّار و چند وجهی مبدل می گردد. معنای لغوی واژه ی کیفیت در فرهنگ زبان فارسی چگونگی، چرایی، صفت و حالت شی عنوان گردیده است. واژه فارسی /کیفیت/ به لحاظ ریشه شناسی (Etymology) از واژه عربی «کیفیه» که اسم است، مشتق شده است. از نظر لغوی کیفیت (Quality) در زبان انگلیسی به ماهیت، نوع یا خصوصیت یک شی اشاره می کند. این واژه از لغت کیوآلیاتیس (Qualitas) به معنی از یک نوع و از واژه فرانسوی کالیت (Quolit) مشتق شده است. واژه کیفیت در زبان انگلیسی به معنای چیزی است که یک شخص، یک شی و یک فکر داشته، موجب منحصر و جالب شدن آنها می گردد (www.seppidar.ir, 1393).

تعریف کیفیت زندگی

کیفیت زندگی مفهومی جدید و نوپا نیست، بلکه در فلسفه یونان نیز وجود داشته و ارسطو در مبحث شادی (که در آن زمان معادل کیفیت زندگی اکنون است) بدان اشاره کرده است (نیازی و دلال خراسانی، ۱۳۹۱: ۲۰۶). کیفیت زندگی، موضوع اصلی بسیاری از تحقیقات در رشته های گوناگون علمی بوده است، اما ارائه تعریفی جامع و جهانی برای این مفهوم هنوز هم به صورت یک مشکل باقی مانده است؛ زیرا بسیاری از محققان بر این باورند که کیفیت زندگی مفهومی چند وجهی، نسبی، متأثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است، بنابراین ارائه تعریفی جامع و جهانی برای آن امکان پذیر نمی باشد (رضوانی و همکاران، ۱۳۸۷: ۳۸).

به طور کلی می توان گفت که مفهوم کیفیت زندگی شهری و یا کیفیت محیط زندگی با هدف اصلاح و تکامل مفهوم توسعه از توسعه صرف کمی و اقتصادی به توسعه پایدار شهری مطرح و مورد توجه قرار گرفته است. در واقع این مفهوم پاسخی به توسعه صرف اقتصادی در مقیاس ملی و توسعه صرف کالبدی در مقیاس شهری بوده و به نوعی مؤید توجه به شاخص ها و معیارهای اجتماعی، کیفی و اقتصادی پایدار در عرصه برنامه ریزی شهری و در تقابل با شاخص های کالبدی-کارکردی است (محمودی نژاد و صادقی، ۱۳۸۸: ۸۸). کیفیت زندگی، به نوعی بیانگر وضعیت افراد ساکن در یک کشور یا منطقه می باشد (باسخا و همکاران، ۱۳۸۹: ۹۶).

– سازمان بهداشت جهانی (WHO) کیفیت زندگی را یک ادراک شخصی از وضعیت زندگی شخصی می داند که در ارتباط با اهداف، انتظارات، استانداردها، نگرانی ها و دلبستگی های زندگی شان است که در شش دسته خلاصه می شوند: عوامل فیزیکی، فیزیولوژیکی، استقلال، روابط اجتماعی، محیط و معنویت (شامل اعتقادات مذهبی و شخصی) (Jirojankul, 2003: 1278).

[۱] – Quality of Life

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .