عنوان

مقاله نقش خانواده در مصرف مواد

تعداد صفحات:۵۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

نقش خانواده به عنوان اصلی­ترین مراکز کنترل رفتاری فرد است،که گاهی با آسیب پذیر شدن خود، عاملی برای گرایش جوانان به اعتیاد است. این محیط در ایران طی چند سال اخیر به علت اختلال در روابط والدین با فرزندان از جمله به سبب گرفتاری پدر، مادر ویا اعتیاد آنها، متزلزل و ثبات آن با چالش روبه رو شده است. دسترسی آسان به مواد مخدر در ایران عدم یک برنامه مدون و پایدار برای پیشگیری از اعتیاد،کمبود امکانات تفریحی ورزشی و سر کوب برخی از خواسته های جوانان از جمله علل ذکر شده برای گرایش آنان به استعمال مواد مخدر است. دوستان و محیط نامناسب عامل روی آوری ۶۰درصد افراد به مواد مخدر است و این عامل خود در بازگشت به اعتیاد همچنان پرنگ ترین عامل محسوب می شود (موسسه پژوهشگران بدون مرز۱۳۸۷). سوء مصرف مواد مخدر و وابستگی به انها صرف نظر از اینکه انرا بیماری یا آسیب روانی یا معضل اجتماعی بدانیم پدیده ایست مزمن و عود کننده که با صدمات جدی جسمانی، مالی، خانوادگی و اجتماعی همراه است .مشکل مصرف مواد یکی از مهم ترین معضلات اجتماعی است که در نتیجه آن رنج و پریشانی در روابط فردی و اجتماعی به وجود می­آید.و اثرات منفی بر افراد می­گذارد و خود شخص مصرف­کننده مشکلات بسیار زیادی اعم از اختلال در روابط و بیکاری و مشکلات قانونی و مالی را تجربه می­کند. و گذشته از آن تاثیر منفی بر خانواده بخصوص بر والدین می گذارد و باعث تغییر فضای خانواده می­گردد.

ما می­توانیم زندگی نامه بسیاری از افراد را بازگو کنیم ؛درباره پدری  سؤاستفاده­ گر  و مستبد که پسری ضد اجتماعی بارآورد و سر انجام پسرش  معتاد شد. فرزندانی که بیش از اندازه محدود هستند و در نتیجه از اجتماع می­ترسند و از تنهایی خود فقط با نوشیدن الکل رهایی می­یابند.و نمونه­های بسیاری که نشان می­دهد گرایش به اعتیاد ترکیبی از عوامل مختلفی مثل اختلال­های خلقی، ناراحتی­های روانی ناشی از ناتوانی­های جسمی وخود درمانی­هایی برای رهایی از رنج­های زندگی است.(هیرادفر،۱۳۸۹) با توجه به تحقیقات اشاره شده منظور ما از زندگی نامه  تجارب و خاطراتی است که افراد در دوران رشدی خود داشته­اند،و شامل ابعادی مثل:فقدان­ها،علایق افراد،آرزوهای افراد،آسیب­ها وغفلت­های گذشته،دوستان و تاثیر پذیری از آنها و زندگی تحصیلی و دوران مدرسه و همچنین بیماری­ها و آسیب­های جسمی و روانی موثر در ایجاد نوع زندگی هر فردی موثر است.که هر کدام از این ابعاد در این مقاله توضیح داده خواهد شد.

واژه های کلیدی:اعتیاد، عوامل خطر ساز و محافظت کننده در برابر مواد،نقش خانواده، نقش مدرسه، گروه همسالان، نظریه­ ها

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۷
تعریف اعتیاد ۱۰
اختلالهای ناشی از مصرف مواد ۱۰
وابستگی ۱۰
سوءمصرف ۱۱
عوامل خطر ساز و محافظت کننده در برابر مواد ۱۲
عوامل خطرساز ۱۲
زندگی نامه و ابعاد آن ۱۴
فقدان ها ۱۴
آسیب ها و غفلت ها ۱۶
گروه همسالان ۱۸
نقش مدرسه و دوران تحصیلی ۲۱
نقش آسیب ها و بیماری های روانشناختی ۲۳
عوامل خانوادگی در بروز اعتیاد ۲۷
عوامل زمینه ساز گرایش فرد به اعتیاد در خانواده ۲۹
دوران کودکی و چرخه رشد ۳۴
اعتیاد و ساختار خانواده در دوران نوجوانی ۳۵
نظریه ها ۳۸
نظریه های روان شناختی ۳۹
۱-دیدگاه روانکاوی ۳۹
۲-دیدگاه رفتارگرایان ۴۱
۳-رویکرد شناختی ۴۲
۴- نظریه های اجتماعی اعتیاد ۴۴
منابع ۴۵

منابع

حجتی، حمید، و آلوستانی، سودابه، و آخوندزاده، گلبهار، و حیدری، بهروز، و شریف نیا، حمید. (۲۰۱۰). بررسی بهداشت روانی و ارتباط آن با کیفیت زندگی در معتادین، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی. دوره ۱۸، شماره ۳، ویژه نامه همایش رفتارهای پر خطر، صص ۲۱۴ – ۲۰۷٫

طارمیان، فرهاد. (۱۳۷۸). سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان، تهران، انتشارات تربیت.

علوی، سیدحمیدرضا. (۱۳۸۹). تأثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد، سرقت و روسپیگری. اسلام وپژوهش­های تربیتی، ، سال دوم، شماره دوم، ص۵-۲۰٫

فرجاد، محمدحسین . (۱۳۷۷).بررسی مسائل اجتماعی ایران، تهران، اساطیر، ص ۲۹۷٫

شاه نظری ، مهدی . (۱۳۹۰) . راهکارهای پیشگیری از اعتیاد در محیط های آموزشی ، مجموعه مقالات اولین کنگره علمی پیشگیری از اعتیاد در استان البرز (۱۳۹۰).

داوری، محمد. (۱۳۸۱). پیشگیری و کنترل اعتیاد با نگرش اسلامی، قم، نقش کلک.

دِی وِی، گراهام. (۲۰۰۸). آسیب­شناسی روانی. ترجمه مهدی گنجی (۱۳۸۹). جلد اول. تهران: نشر ساوالان.

کرنلسون و لامبرت. درمان مسائل نوجوانان، ترجمه مجتبی جوادیان (۱۳۸۰)، ج سوم، تهران، آستان قدس رضوی.

مدنی، سعید. (۱۳۸۱). خانواده و اعتیاد، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی در ایران، تهران، آگاه.

مظفر، حسین، و ذکریایی، منیژه، و ثابتی، مریم. (زمستان ۱۳۸۸). آنومی فرهنگی و اعتیاد به مواد مخدر در بین جوانان ۲۸-۱۳ ساله تهران، پژوهش نامه علوم اجتماعی. سال سوم، شماره چهارم، صص۴۵-۵۱٫

نعمت­الهی، فاطمه. (۸۹). مقایسه تأثیر آموزش مقابله مثبت و آموزش شناختی­-رفتاری بر کنترل اعتیادپذیری دانشجویان دختر دانشگاه علامه طباطبائی. پایان نامه دکتری. دانشگاه علامه طباطبائی.

هالجین، ریچاردپی. و ویتبورن، سوزان کراس. (۲۰۰۳). آسیب شناسی­روانیاز دیدگاه­های بالینی درباره اختلال­های روانی. ترجمه یحیی سید محمدی (۱۳۹۰). جلد دوم، تهران: نشرروان.

رضایی نزاد، سالار. (۱۳۸۹). بررسی اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی (مهارت مقابله با استرس و مهارت ابراز وجود) بر پیشگیری از عود اعتیادبیماران مرد مبتلا به اعتیاد. پایان نامه ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی.

سام آرا، عزت الله، و کردونی، روزنه، و دغاغله، عقیل، و افقه، سید مرتضی.( ۱۳۸۷). آسیب اجتماعی اعتیاد در بین جوانان روستایی: مطالعه ی موردی روستاهای شهرستان اهواز، فصلنامه روستا و توسعه. سال ۱۱، شماره ۳، صص۲۷-۵۰٫

مقدمه

اعتیاد یک حالت مزمن در اثر تکرار مصرف مواد مخدر است که دارای این مشخصات است: ۱- در اثر مصرف مکرر مواد عادت روحی ایجاد می شود و این عادت فرد را به علت نیاز و تمایل روانی به سوی مصرف مواد ترغیب می­کند ۲- مقدار مواد مصرفی مرتباً رو افزایش می­رود ۳- در اثر قطع دارو نشانگان محرومیت در فرد معتاد ایجاد می­شود ۴- اعتیاد به مواد مخدر برای فرد وجامعه حالت زیان آوری پیدا می­کند. اعتیاد یکی ازبیماری­های جسمی ، روحی، روانی، اجتماعی و روحانی است.(گلانتر[۱]، ۲۰۰۶ به نقل از زینالی و همکاران، ۱۳۸۹). که در شکل­گیری آن زمینه­های پیش­اعتیادی  متعددی نقش اساسی ایفا می­کنند.

فرانک و دیگران (۲۰۰۳ به نقل از زینالی) با اشاره به رشد و ایجاد این آمادگی در طی زندگی بیان می­کنند، اشخاصی که وابسته به مواد رشد می­کنند، ممکن است ریسک فاکتورهای روان پزشکی متفاوت تری داشته باشند، آن­ها دریافته­اند که در اعتیاد ریسک فاکتورهای محیطی، در دسترس قرار گرفتن مواد را تسهیل می­کنند و ریسک فاکتورهای روان پزشکی، احتمال رشد وابستگی به مواد را بالا می­برند. ازسوی دیگر فلاگل و دیگران (۲۰۰۳ ) دریافتند که افزایش توجه ورسیدگی والدین به دنبال حوادث استرس آمیز در طی رشد اولیه اثرات حفاظتی در مقابل رفتار داور جویانه در آینده دارد.این مطالعه نشان داد که چگونه حوادث اولیه زندگی لایه­ های نوروبیولوژیکی را تغییر می دهد و کمک می­کند استعداد و آمادگی متفاوتی به سوء مصرف دارو در نوجوانان و بزرگسالان ایجاد شود. مطالعه حاضر به بیماری اعتیاد به عنوان یک پدیده رشدی می­نگرد که بنیان آن در درون خانواده پی ریزی می شود این بین عوامل تاثیر گذار خانواده، شیوه تربیتی والدین یکی از مهمترین آنهاست. (زینالی و همکاران، ۱۳۸۹).

شرط سلامت خانواده وجود روابط سالم و کارکرد صحیح این نهاد است، اما در قرن اخیر بروز مشکلات فردی ، اجتماعی و دیگر آسیب­ها و انحرافات از جمله اعتیاد را ناشی از اختلال در کارکرد خانواده می­دانند.(نوری، ۱۳۸۴).

بررسی­ها نشان از این دارد که بی­تفاوتی پدر و مادر در پرورش کودکان ، بی مهری ، سرزنش کردن بیش از اندازه آنان ، داشتن رفتار خشن ، انظباط و نظارت ناهماهنگ و نبود ارتباط مناسب با فرزند از پیش بینی کننده های نیرومند رفتار نابهنجار کودکان است. (وایت و همکاران، ۲۰۰۰ به نقل از گودرزی و همکاران، ۱۳۸۳).پژوهش­ها نشان داده است که استرس اولیه در کودکی در پیشگویی آسیب­های روانی از جمله اعتیاد موثراست. شواهد زیادی نشان می دهد که تجربه مواد در زمان نوجوانی اغلب با تجربه آسیب و یا غفلت در دوران کودکی ترکیب گردیده است.(ماری انوچ، ۲۰۱۰).

بسیاری از نوجوانان مبتلا به سوء مصرف مواد گزارش نموده اند که محیط خانوادگی آنها دچارمشکل بوده (آدلر و توکا، ۱۹۷۳ به نقل از گودرزی و همکاران، ۱۳۸۳)  و روابط خانوادگی ضعیف نقش مهمی در گرایش آنها به سوء مصرف مواد داشته است.(سوودبانی، ۱۹۸۲ به نقل از گودرزی و همکاران، ۱۳۸۳). تحقیق و پژوهش جی گرا و لئوناردی، (۲۰۰۹) نشان داد که بی توجه ای در دوران کودکی و ارتباط ضعیف پدر و مادر با کودک باعث گرایش بیشتر بچه به سمت اعتیاد می­گردد.

تجارب بچگی مثل هرنوع ترکیب خشونت خانوادگی ، الکلیسم، جدایی والدین و غفلت و آسیب های جسمی و جنسی در بروز اعتیاد در نوجوانی موثر است. همچنین رفتار تکانشی کودک به الگوی رفتاری والدینشان مربوط است. (هارمر ساندرسون، ۱۹۹۹). در مورد سبب شناسی سوءمصرف موادمخدر عوامل مختلفی مانند درهم ریختگی اجتماعی، فشار همسالان، عوامل خانوادگی، ژنتیکی، مشکلات هیجانی، مشکلات روانی، مطرح شده است. و نیز ضعف در عملکرد خانواده، مشکلات، تعارضات و درگیری­های خانوادگی ازسایرعلل گرایش به مواد  است(حجتی، آلوستانی، آخوندزاده، حیدری، و شریف نیا، ۲۰۱۰).

مطالعات طولی بسیاری، ارتباط بین تجارب زودهنگام کودکی  رفتارهای ضد اجتماعی در بزرگسالی را گزارش داده­اند . این یافته­ها براین مبنا هستند که ناتواتی والدین در پروراندن خود کنترل­گری در کودک، اعمال منفی مختلف والدین، تعاملات خشونت آمیز در خانواده و ناتوانی کودک در پروراندن مهارت­های رشدی مناسب با سن  از عواملی است که پیش بینی کننده این گونه رفتارهاست . )لاکورز[۲] و همکاران ۲۰۰۲ .(

تعریف اعتیاد

اعتیاد یک اصطلاح عامیانه و غیر علمی به معنی وابستگی بیمار گونه به­مصرف یک یا چند نوع ماده مخدر است که سبب بروز رفتارهای مواد جویانه شده و در صورت عدم مصرف مواد مورد نظر ، علائم محرومیت  در فرد معتاد بروز می­کند . منظور از مواد ، یک ماده شیمیایی –  نه خوراکی است که پس از مصرف، وابستگی و نیاز شدید در فرد به مصرف  دوباره آن ایجاد می­شود.بطور متعارف، اعتیاد برای شناسایی رفتارهای خود مخربی بکار می­رود که شامل مولفه­های دارویی است. این واژه مختص کسانی است که گرفتار وابستگی جسمی به یک وبیش از یک داروی غیر قانونی هستند. دراین تعریف شامل هوس کردن شدید مواد، و نیاز به مواد بیشتر برای کسب همان اثر قبلی است.(بهاری ۱۳۸۸).

اختلال­های ناشی از مصرف مواد

راهنمای تشخیص و آمار اختلالات روانی­(DSM-IV-IR)  اعتیاد را به عنوان اختلال مربوط به مصرف مواد به حساب نمی­آورد. اما سه دسته مجزا مربوط به مصرف مواد به شرح زیر:

۱-بدون اختلال مصرف مواد   ۲-سوءمصرف مواد     ۳-وابستگی به مواد          ارائه می­دهد (لیویِن تال[۱]، ۲۰۰۸).

وابستگی

منظور از وابستگی مجموعه­ ای از علائم و مشکلات رفتاری، شناختی، و فیزیولوژیک است که به دنبال مصرف طولانی مدت مواد ایجاد می­شوند. در این حالت فرد علی­رغم وجود مشکلات قابل توجه در رابطه با مصرف به صورت اجباری به مصرف مواد پرداخته و ناتوان از قطع مصرف مواد است، یا وابستگی اشاره به اختلال یا ناراحتی ناشی از الگوی مصرف مواد است .

(DSM – IV – TR، ۲۰۰۰). به عبارتی دیگر تعریف اعتیاد عبارت است از: نداشتن کنترل بر تکانه­های رفتاری ، به ویژه تکانه برای مصرف مواد و داروها می­باشد.

راهنمای تشخیص و آمار اختلالات روانی­(DSM-IV-IR) انجمن روان­پزشکی آمریکا[APA]  (۲۰۰۰،  ص۱۹۷) یک فرد را وابسته به مواد روانگردان معرفی می­کند، در صورتی که فرد سه تا از معیار­های زیر را به مدت دوازه ماه مستمر نشان دهد:

۱- تحمل ۲- علائم محرومیت ۳- مقدار ماده مصرفی یا مدت زمان مصرف، بیشتر از حدی شود که فرد در ابتدا  در نظر داشت. ۴- کوشش­های فرد برای تنظیم یا قطع مصرف مواد، با عدم موافقیت روبه رو شود. ۵- وقت و زمان زیادی صرف تهیه مواد، مصرف، و از بین رفتن اثرات مواد می­شود. ۶-  فرد از فعالیت­های خانوادگی و سرگرمی­های خودکناره می­گیرد تا در تنهایی یا همراه دوستان به مصرف مواد بپردازد. ۷- فرد علی­رغم آنکه می­داند مواد باعث مشکلات جسمانی یا روانی می­شود (مانند علائم افسردگی یا آسیب­های بدنی شدید) همچنان به مصرف مواد ادامه می­دهد ] APA، ۲۰۰۰،  ص۱۹۸[. تشخیص وابستگی می­تواند بدون تحمل و علائم محرومیت صورت گیرد ولی این علائم می­تواند ما را در توصیف بهتر فرد وابسته بر طبق  APAیاری دهد.

[۱] . Levinthal, C.F.

[۱] .Galanter

[۲] .Lacourse

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .