عنوان

مقاله نقش خانواده در تربیت اخلاقی کودک

تعداد صفحات: ۵۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

اولین مدرسه برای تعلیم و تربیت کودک، محیط خانواده است، و بسیاری از زمینه های اخلاقی در آنجا رشد و نمو می کند، محیط سالم یا ناسالم خانواده تاثیر بسیار عمیقی در پرورش فضائل اخلاقی، یا رشد رذائل دارد، و در واقع باید سنگ زیربنای اخلاق انسان در آنجا نهاده شود و اهمیت این موضوع، زمانی آشکار می شود که توجه داشته باشیم که اولا کودک، بسیار تاثیر پذیر است، و ثانیا آثاری که در آن دوره، در روح او نفوذ می کند، بسیار ماندنی و پا برجا است. امیرمؤمنان علی(ع) در حدیثی فرمود: «العلم(فی) الصغر کالنقش فی الحجر». تعلیم در کودکی همانند نقشی است که روی سنگ کنده می شود (بحار الانوار،ج ۱، ص،۲۲۴).

کودک بسیاری از سجایای اخلاقی را از خانواده خویش می گیرد، شجاعت، سخاوت، صداقت و امانت، بردباری و مانند آنها، اموری هستند که به راحتی کودکان از بزرگترهای خانواده کسب می کنند، و رذائلی مانند دروغ و خیانت و ناپاکی و مانند آن را نیز از آنها کسب می نمایند. در واقع محیط خانه، نخستین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت اخلاقی کودکان مؤثر است. کودکان از شیوه کردار و رفتار والدین نیز بسیار می آموزند و این یادگیری، از راه دیداری و شنیداری و به شکل تقلیدی و الگوپذیری است. تأثیر خانواده در فرد، نامحدود است و می توان گفت پایه های تربیتی فرد در خانه نهاده شده است، چون فضای خانه، احساس امنیت، آرامش و نیازمندی های روانی او را تأمین می کند و فرصتی را برای ارضای تمایلات و غرایز او فراهم می سازد وکودک با روحیه اعتماد، تکیه به ارزش های وجود خویش و اطمینان از اطرافیان، بهتر می تواند استعدادهای درونی خود را به ظهور برساند و این امور در چگونگی رشد کودک مؤثر است، ولی اگر کودکان  به دیگران اعتماد نداشته باشند، زمینه های تربیتی در آنان کاهش می یابد. لذا خانواده اساس سلامت اخلاقی کودک را بنیانگذاری می کند.بنابراین در این مقاله به موضوع نقش خانواده در تربیت اخلاقی کودک می پردازیم.

واژگان کلیدی: تربیت، اخلاق، تربیت اخلاقی، خانواده، کودک

  فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۶
تاریخچه اخلاق در اسلام ۹
تربیت ۱۰
تربیت در دوره کودکی ۱۱
تربیت اخلاقی ۱۳
ضرورت تربیت اخلاقی ۱۴
تربیت اخلاقی کودک ۱۵
زمان آغاز تربیت اخلاقی کودک از نظر روان شناسان و برخی از اندیشمندان اسلامی ۱۶
خانواده و ویژگی های آن ۱۹
جایگاه فرزند در کانون خانواده ۲۰
اسلام و حقوق فرزند ۲۲
یفیت وقت گذراندن با فرزندان ۲۴
نقش خانواده در تربیت اخلاقی کودک ۲۶
وظایف والدین در خانواده ۲۷
۱٫ محبت به فرزند و نقش آن در پایه ریزی شخصیت ۲۹
۲٫ مضرات افراط و تفریط در محبت ۳۳
۳٫ تکریم شخصیت کودک ۳۶
۴٫ نقش خانواده و ضرورت آموزش نظم به کودک ۴۰
۵٫ نقش خانواده در بیداری گرایش کودک به خداوند ۴۰
آموزش خداشناسی به کودکان با توجه به فطرت آنها ۴۰
تربیت عملی ۴۱
کمک گرفتن از طبیعت ۴۱
استفاده از تجارب خود کودکان و بیان داستان های مناسب دینی ۴۲
آموزش قرآن ۴۲
ارائه پاسخ های درست و ساده به پرسش های دینی کودک ۴۲
نتیجه گیری ۴۴
منابع و مأخذ: ۴۸

منابع :

قائمی مقدم، محمد رضا. (۱۳۸۵). موعظه و نصیحت در قرآن. تربیت اسلامی. ۳٫ ۲۵۶-۲۱۷٫

قرآن کریم ( ۱۳۸۷ ). ترجمه الهی قمشه ای.

کاپلان.پ (۱۳۸۶). روانشناسی رشد. ترجمه مهرداد فیروز بخت.  تهران: ارسباران.

بهشتی، احمد . ( ۱۳۷۷ ) .  تربیت کودک در جهان امروز .  قم : تبلیغات اسلامی.

بهشتی، احمد . ( ۱۳۸۰ ) .  اسلام و حقوق کودک . چ چهارم . قم : دفتر تبلیغات اسلامی.

بهشتی، احمد. (۱۳۸۶). تربیت فرزند در اندیشه والای علوی. فصلنامه پژوهش های نهج البلاغه. ۲۳، ۷۹-۶۵٫

بهشتی، محمد، و فقیهی، علی نقی، و ابوجعفری، مهدی . (۱۳۷۹) . زیر نظر اعرافی، علیرضا . دفتر همکاری حوزه و دانشگاه . آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت ومبانی آن  . ج۲٫ چ.۱٫سمت  .

بهشتی، محمد، و فقیهی، علی نقی، و ابوجعفری، مهدی . (۱۳۸۰) . زیر نظر اعرافی، علیرضا . دفتر همکاری حوزه و دانشگاه . آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت ومبانی آن . ج۴٫ سمت  .

اخلاقی بناری، مسعود . (۱۳۷۸). بررسی تطبیقی اصل مسئولیت و دلالت های تربیتی آن از دیدگاه مکاتب اگزیستانسیالیسم و اسلام . پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه شهیدچمران اهواز.

رهنما، اکبر( ۱۳۷۸ ). بررسی تجزیه و تحلیل خاستگاه ها، غایات و روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه کانت وخواجه نصیرالدین طوسی. رساله دوره دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

اکبری، حسین. (۱۳۸۹). بررسی فلسفه تربیت اخلاقی از دیدگاه اسلام . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.

مقدمه

تربیت شکوفا ساختن و به فعیلت رساندن یا پرورش دادن استعدادها در تمامی ابعاد وجود انسان است. لذا تربیت هرگز به معنای خلق استعدادهای جدید نمی باشد، بلکه به مفهوم پرورش استعدادهای موجود در انسان است (علوی،۱۳۸۶،ص۴۶ -۴۲) و تربیت اسلامی، شکوفا ساختن، به فعلیت رساندن و یا پروش دادن هماهنگ جمیع استعدادهای آدمی در کلیه ابعاد و جوانب شخصیتی وی یعنی جسمانی، عقلانی، اجتماعی، عاطفی، و اخلاقی-دینی در جهتی الهی و اسلامی است (همان، ص ۱۲۴). بنابراین تربیت از نظر مکتب اسلام، شکوفایی توانایی های فطری انسان در جهت قرب به خداوند و رسیدن به کمال و تعالی انسان است.

یکی از ابعاد وجودی انسان که مبنای  فطری و درونی دارد، بعد اخلاقی است. اخلاق جمع خلق است و عبارت است از هیات و حالت و ملکه ای راسخ در انسان که باعث صدور اعمال پسندیده و یا ناپسند از سوی انسان می گردد. با توجه به جایگاه بلند اخلاق و فواید بی شمار آن این حقیقت روشن می شود که چرا ادیان الهی، از آدم تا خاتم، برای مسائل اخلاقی و حفظ و رعایت آداب و سنن نیکو، اهمیت ویژه ای قایل شده اند، تا جایی که رسول اکرم(ص)، اساس نبوت و رسالت خویش را به تکمیل و رعایت مسائل اخلاقی دانسته و در سخن بسیار زیبا به تمامی جوامع بشری چنین فرمود: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق، همانا مبعوث شدم تا مکارم اخلاق را تکمیل کنم»(نهج الفصاحه/ ح۹۴۴) و براساس همین اخلاق کریمانه و روش حسنه بود که پیامبر اکرم توانست به دلها راه یابد.

تربیت اخلاقی و بهینه سازی منش های انسانی، از جمله اموری است که پیشینه ای به درازای تاریخ داشته است، لذا تربیت اخلاقی به معنای کاربرد وی‍ژه یافته های تعلیم و تربیت برای تحقق اهدافی است که از حوزه علم اخلاق دریافت شده است و می توان گفت تربیت اخلاقی فرایند زمینه سازی و به کارگیری شیوه هایی جهت شکوفاسازی، تقویت و ایجاد صفات، رفتارها و آداب اخلاقی و از بین بردن صفات، رفتارها و آداب غیر اخلاقی در خود یا دیگری است. پس تربیت اخلاقی دو رکن دارد، یکی شناخت فضایل و رذایل و رفتارهای اخلاقی و غیر اخلاقی و دیگری به کارگیری شیوه هایی جهت تقویت یا تضعیف آنها. از این رو تربیت اخلاقی حیطه ای است که وام دار دو حوزه اخلاق و تربیت است و از آنجا که در اخلاق بیشترین تأکید بر خودسازی و در تربیت بر دیگرسازی است تربیت اخلاقی نیز خودسازی و دیگرسازی را شامل می شود (بناری، ۱۳۷۹، ص ۵۴۱).

برای ایجاد تغییرات مطلوب و سازنده در اخلاق، تربیت اخلاقی را باید از دوره کودکی آغاز گردد. در مورد معیار سنی دوره کودکی اختلاف نظر است اما می توان بر اساس شکل گیری شخصیت کودک تا شش سالگی، تربیت اخلاقی را نیز در همین شرایط سنی یعنی ۷-۲سالگی مورد توجه قرار داد.

تاریخچه اخلاق در اسلام

بخشی از تعالیم اسلام را اخلاق اسلامی شکل می دهد، که تحت عناوین اخلاق حمیده و رذیله مورد بحث جدی است. خداوند یکی از اهداف اساسی بعثت پیامبر اسلام(ص) را تزکیه مردم از آلودگی های اخلاقی می داند« به یقین، خدا بر مومنان منت نهاد که پیامبری از خودشان برانگیخت، تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد، قطعاً پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» (آل عمران: ۱۶۳).

یکی از شعارهای محوری پیامبر اسلام چنین بوده است «انما بعثت لا تمم مکارم الاخلاق» تنها برای تکمیل فضایل اخلاقی برانگیخته شدم. پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) به سبب تاکیدهای ایشان توجه به مسائل اخلاقی تداوم یافت. امیرالمومنین علی(ع) اولین کسی است که در این باب اثری مکتوب از خود به یادگار نهاد و در نامه ای به امام حسن (ع) نکاتی مهم در اخلاق و تربیت اخلاقی بیان نمود که به نامه ۳۱ نهج البلاغه معروف است که ابواحمد حسن بن عبدالله عسکری از دانشمندان اهل سنت در کتاب الزواجر و المواعظ در مورد آن می نویسد: اگر از کلمات پندآموز چیزی باشد که باید با آب طلا نوشته شود همین نامه است (مکارم شیرازی، ج۱، ۱۳۷۷).

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .