عنوان

مقاله نظریه های عاملی شخصیت و نظریه سرشت و منش کلونینجر

تعداد صفحات: ۸۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

یکی از روش شناسی های به روز روانشناسی در زمینه‌ی شناخت شخصیت، “نظریه‌ی عاملی”[۱] می باشد. این رویکرد به کشف مولفه های ثابت و پایدار شخصیت می پردازد. در روانشناسی جدید  دو روش موازی و همسو در نظریه های عاملی وجود دارد. این دو روش از نظریه های پیشین دانشمندانی همچون پاولف[۲]، کارل گوستاو یونگ[۳]، هانس آیزنک[۴]، کتل[۵] و دیگر دانشمندانی که بر روش های آماری که ارتباط بین دو یا چند عامل را نشان می دهند(همچون ضرایب همبستگی اسپیرمن و پیرسون) تأکید داشته اند، منشاء گرفته و تکامل پیدا کرده اند(حق شناس،۱۳۹۰).

نظریه زیستی شخصیت جایگاه ویژه ای درمتون روانشناسی علمی جهان دارد.شاید بتوان سابقه تلاش برای پیوند بین روانشناسی(روان)و زیست شناسی(تن)را در متون باستانی، نظریه چهار مزاج بقراط وحتی قبل از آن پی جست. گاه بازتاب این گونه نظریات را در متون جا مانده از فلاسفه ایرانی نیز می توان دید؛برای مثال،ملاصدرا حدوث وپدیدآیی نفس رائابسته به جسم می داند.قرن گذشته،قرن بیستم،شاهد تلاش های گسترده روانشناسی است که کوشیده اند میان روان وتن ،ذهن وبدن ونیز رفتار ومغز پلی بزنند وجایگاه کردار را در کنش و ساختار های مختلف مخ بکاوند.حاصل این گونه تلاش ها در  گرایش های علمی نظیر علوم عصب پایه و نوروپسیکولوژی بازتاب خوبی داشته است.

بااین وجود به نظر می رسد در متون فارسی تلاش دامنه دار ومستمری در این زمینه صورت نگرفته است. از این میان می توان به غفلت متون روانشناسی فارسی در پرداختن به شخصیت از دیدگاه زیستی اشاره کرد. گرایش های ذهنی(به ویژه روانکاوی)در تحلیل رفتار،سال های متمادی گرایش غالب در میان روانشناسان ایران بوده است.

هر چند این گرایش،در چند دهه اول قرن بیستم،در کشورهای باختری نیز به حوزه علوم رفتاری سایه افکنده بود،لیکن پس از دهه های ۱۹۶۰و۱۹۷۰ به تدریج جای خود را به گرایش های عینی داد.در واقع رویکرد زیست شناختی شخصیت بر پایه های علمی محکمی تکیه زده است؛پایه هایی که بدون تلاش وپافشاری افراد مثل آیزنک، جفری گری، نیوتن، رابرت کلونینجر ودیگران نمی توانست شکل گیرد(کاویانی،۱۳۸۶).

کلونینجر یکی از نظریه پردازان زیستی شخصیت است که با نگاه و تأکید بر پارامترهای زیست شناختی، یک چارچوب نظری محکم در باب شخصیت پدید آوردکه هم شخصیت بهنجار و هم نابهنجار را در بر می گیرد. بر اساس این دیدگاه شخصیت از اجزای سرشت و منش[۶] تشکیل شده است(کاویانی، ۱۳۸۶).

آزمون سرشت منش) TCI) براساس برسشنامه شخصیت سه بعدی TPQ)) [7]توسط رابرت کلونینجر با هدف ارزیابی هفت عامل از مدل بیولوژیکی روان شناسی مربوط به شخصیت تو سعه یافت. پرسشنامه سرشت و منش پرسشنامه ۲۴۰ سوالی صحیح و غلط است که ۴ بعد از سرشت که شامل نوجویی، آسیب پر هیزی و پاداش وابستگی و پایداری و سه بعد منش شامل خود راهبری، همکاری و خود فراروی را مورد سنجش قرار می دهد. ۲۵ مقیاس فرعی مربوط به ۷ بعد اصلی پرسشنامه سرشت و منش را مورد ارزیابی قرار می گیرد(کلونینجر،۲۰۰۴،۱۹۸۷،۱۹۹۳).

واژه های کلیدی: شخصیت، نظریه های عاملی شخصیت ، نظریه زیستی، نظریه کلونینجر، پرسشنامه سرشت و منش

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۷
پرسشنامه سرشت و منش ۱۵
شخصیت ۱۷
عوامل موثربر شخصیت ۲۳
عوامل ژنتیکی ۲۳
عوامل محیطی ۲۴
رویکرد آلپورت ۲۷
نظریه کتل درباره شخصیت ۲۹
۱- عصبیت یا شاخص بی ثباتی هیجانی: ۴۰
۲-برون گرایی(E) 41
۳- باز بودن(O) 42
۴- توافق (A) 43
۵-وجدانی بودن(C) 43
نظریه زیستی ۴۴
نظریه سرشت ۴۵
اجتماع پذیری ۵۰
هیجان پذیری ۵۱
سطح فعالیت ۵۱
نظریه منش: ۵۲
پدیدآیی آزمونTCI 53
ساختن وگزینش جمله های آزمون ۵۳
گزینش عبارات برای پرسشنامه سرشت ومنشTCI: 54
تهیه و انطباق TCI-125 54
محتوای آزمون ۵۵
نوجویی ۵۵
آسیب پذیری- پرهیزی ۵۶
پاداش- وابستگی ۵۶
پشتکار ۵۷
خود- راهبری ۵۷
همکاری ۵۸
خود- فراروی ۵۸
اهمیت وضرورت پرسشنامه سرشت ومنش ۵۹
نتیجه گیری ۶۳
منابع ۶۷

منابع

پالاهنگ. حسن، نشاط دوست. مولوی. حسین(۱۳۸۸). فصلنامه علمی پژوهشی روان شناسی دانشگاه تبریز.سال۴،شماره ۱۶٫

حق شناس، حسن(۱۳۸۵).طرح پنج عاملی ویژگی های شخصیت.انتشارات .شیراز: دانشگاه علوم پزشکی.

حق شناس، حسن(۱۳۹۰). روان شناسی شخصیت. شیراز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی.

صباحی گراغانی ع.(۱۳۸۸)اعتباریابی نسخه فارسی مقیاس علاقه اجتماعی درس دانشجویان دانشگاه آزاداسلامی واحد مرودشت .پایان نانه کارشناسی ارشد،گروه مشاوره،دانشگاه اسلامی واحدمرودشت.

عاطف وحید، محمد کاظم، نصر اصفهانی، مهدی،فتح اللهی، پریدخت،شجاعی، سید محمدرضا(۱۳۸۴). هنجاریابی پرسشنامه روان شناختی کالیفرنیا، مقاله پژوهشی اصیل.

کاویانی.حسین، پورناصح. مهرانگیز، موسوی. اشرف سادات.(۱۳۸۳). هنجاریابی و اعتبارسنجی فرم تجدید نظر شده پرسش نامه شخصیتی آیزنک در جمعیت ایرانی،. مقاله پژوهشی اصیل.

کاویانی، حسین(۱۳۸۶). نظریه زیستی شخصیت. تهران: انتشارات مهرکاویان، پژوهشکده علوم شناختی.

کاویانی، حسین.پور ناصح، مهر انگیز(۱۳۸۴). اعتبار یابی وهنجار سنجی پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر(TCI) در جمعیت ایرانی. مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران،۶۳و۲، ۹۸-۸۹

علی ملایری، نوشین. کاویانی، حسین. اسعدی، سید محمد. فرید حسینی، فرهاد(۱۳۸۷).ارزیابی ابعاد شخصیت بر اساس پرسشنامه سرشت ومنش کلونینجر TCI-125 در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران ، ۶۶و۹، ۶۳۸-۶۳۳

دادفر، محبوبه. بهرامی، فاضل. دادفر، فرشته. یونسی، سید جلال(۱۳۸۹). بررسی پایایی وروایی پرسشنامه سرشت ومنش. توا‌نبخشی،۱۱ و۳٫

مقدمه

بحث برانگیزترین و جذاب ترین و پیچیده ترین مبحث دانش روان شناسی شخصیت می باشدکه از دیدگاه علم روان شناسی عبارت است از تمام خصوصیات یک فرد.شخصیت شامل تمام رفتارهایی است که فرددر جهت انطباق و سازش خود با محیط انجام می دهد یعنی هر نوع کوششی که انسان برای هماهنگ کردن رفتارهای خود با محیط انجام می دهد. شخصیت از آغاز تولد تا پایان عمر در حال شکل گرفتن و تکامل است(جعفر نژاد،۱۳۸۳).

یکی از روش شناسی های به روز روانشناسی در زمینه‌ی شناخت شخصیت، “نظریه‌ی عاملی”[۱]  می باشد. این رویکرد به کشف مولفه های ثابت و پایدار شخصیت می پردازد. در روانشناسی جدید  دو روش موازی و همسو در نظریه های عاملی وجود دارد. این دو روش از نظریه های پیشین دانشمندانی همچون پاولف[۲]، کارل گوستاو یونگ[۳]، هانس آیزنک[۴]، کتل[۵] و دیگر دانشمندانی که بر روش های آماری که ارتباط بین دو یا چند عامل را نشان می دهند(همچون ضرایب همبستگی اسپیرمن و پیرسون) تأکید داشته اند، منشاء گرفته و تکامل پیدا کرده اند(حق شناس،۱۳۹۰).

یکی از دغدغه های بنیادی روان شناسان، یافتن متغیر های اساسی در خلال یا در پس صفات یا رگه ها بوده است. بخشی از این تلاش ها تنها به صورت ترسیم فرضیه هایی از منظر فاعلی متکی بوده، اما بخش دیگری از این تلاش ها، تحت تاثیر موفقیت های گستره عقلانی، بر تحلیل عوامل به عنوان مرهمی برای این امر تکیه زده است وحاصل آن تولد ابزار های عینی بوده که براساس روش تحلیل عوامل پای به عرصه نهاده اند. در این راستا پرسشنامه های عینی شخصیت چون«پرسشنامه شخصیتی آیزنک[۶]»و«پرسشنامه های شخصیتی ۱۶عاملی کتل[۷]»طراحی شدند.(مای لی،۱۳۸۰).

کتل شانزده صفت عمقی یا اسا‌سی را مشخص کرده که به نظر او قطعه های ساختما‌نی شخصیت را تشکیل می دهند.آزمون شانزده عاملی برای نیمرخ یا‌بی شخصیتهای متنوعی چون شخصیت خلاق، روان رنجور و روان تنی، پیش بینی امکان حمله قلبی در مردان و اندازه گیری پاسخ های جنسی انسان به تصاویر مستهجن به کار رفته است این پرسشنامه همچنین برای پیش بینی سانحه پذیری، عملکرد تحصیلی و موفقیت حرفه ای در انواع  مختلفی از مشاغل به کار برده شده است(شولتز، ۱۳۸۵).

پرسشنامه سرشت و منش

آزمون سرشت منش) TCI) براساس برسشنامه شخصیت سه بعدی TPQ)) [1]توسط رابرت کلونینجر با هدف ارزیابی هفت عامل از مدل بیولوژیکی روان شناسی مربوط به شخصیت تو سعه یافت. پرسشنامه سرشت و منش پرسشنامه ۲۴۰ سوالی صحیح و غلط است که ۴ بعد از سرشت که شامل نوجویی، آسیب پر هیزی و پاداش وابستگی و پایداری و سه بعد منش شامل خود راهبری، همکاری و خود فراروی را مورد سنجش قرار می دهد. ۲۵ مقیاس فرعی مربوط به ۷ بعد اصلی پرسشنامه سرشت و منش را مورد ارزیابی قرار می گیرد(کلونینجر،۲۰۰۴،۱۹۸۷،۱۹۹۳).

پرسشنامه TPQوTCI  به طور وسیع در مطالعات تحقیقی سرتاسر جهان در طول ۱۵سال گذشته به کار گرفته شده بود۳۷۷ مقاله مشابه اصلی که بین سال های ۱۹۸۸ تا۲۰۰۲ با استفاده از این پرسشنامه چاب و منتشر شده(پیلیسولو،۲۰۰۳). دامنه های کاربردی اصلی همبستگی بیولوژیکی عصب شناسی مربوط به ویژگی های شخصیتی، مطالعات ژنتیکی مربوط به شخصیت و مطالعات سبب شناسی و بالینی متعددی در روان پزشکی و روان تنی می باشد(فریمان[۲]،۱۹۹۵؛ پیلیسولو،۲۰۰۲؛ گیولیم[۳]،۲۰۰۲؛ ایتیر[۴]،۲۰۰۳).

Tridimensinal Personality Questionnaire-[1]

[۲] -Freeman

[۳] -Guillem

[۴] -Etter

[۱]-trait factor

[۲]–Pavlov

[۳]-Carl Jung

[۴]-Hans J. Eysenck

[۵]-Cattel

[۶] – Eysenk personality Questonnair

[۷] -۱۶personality Factors

[۱]-trait factor

[۲]–Pavlov

[۳]-Carl Jung

[۴]-Hans J. Eysenck

[۵]-Cattel

[۶] -Temperament & character

Tridimensinal Personality Questionnaire-[7]

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .