تحقیق عبرت و تربیت در نهج البلاغه به صورت فایل word   ( ورد ) و قابل ویرایش می باشد . که دارای ۱۰۸ صفحه بوده و جهت دریافت و دانلود متن و فایل کامل آن می توانید بر روی گزینه خرید انتهای متن کلیک نمایید و پس از وارد نموده اطلاعات و آدرس ایمیل خود قادر به پرداخت آنلاین و دریافت آنی متن کامل و فایل ورد مقاله و پروژه مربوطه باشید . همچنین لینک دانلود تحقیق مربوطه همان لحظه به آدرس ایمیل شما ارسال می گردد.

منابع

قرآن مجید
۲٫ سید رضی ،نهج البلاغه ،۱۳۸۰
۳٫ خوانسارى، جمال‏الدین محمد، شرح غررالحکم ودررالحکم، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۷۳، ج۳
۴٫ راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فى غریب القرآن، تهران: مکتبه المرتضویه، ماده «عبر»
۵٫ ابن‏منظور، لسان العرب، بیروت: داراحیاء التراث العربى، ۱۴۰۸ق، جلد۹، ماده «عبر».
۶٫ راغب اصفهانى، مفردات، واژه «عبر»
۷٫ باقرى، خسرو، نگاهى دوباره به تربیت اسلامى، تهران: دفتر امور کمک آموزشى و کتابخانه‏هاى وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۶۸

کلینی، ثقه الاسلام ، اصول کافی ، جلد ۲ ، ص ۳۱۶

بوستان سعدی، چاپ اوّل، نشر پیدایش، تهران، پاییز ۱۳۷۶

مکارم شیرازی,ناصر ,تفسیر نمونه,تهران,دارالکتب الاسلامیه,۱۳۷۱,ج۱۰ ,ص۱۰۰

علامه مجلسی ، ۱۳۷۹،بحارالانوار,ج۶۸ ,ص ۳۲۰

محدث ، سید جلال الدین ، ۱۳۸۵ ، تهران ،شرح فارسی غرر و دررآمدی ج.۱

دیوان پروین اعتصامی

ر.ک.دفتر همکاری حوزه و دانشگاه,روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی(۲),تهران:انتشارات سمت,۱۳۷۵,ج۲,ص۵۷۷-۶۲۵

اینحاوی,عبدالرحمن ,۱۴۰۳ ق ، اصول التربیه الاسمیه و اسالیبها,بیروت:دارالفکر المعاصر,ص ۲۷۴

ابن منظور,لسان العرب,بیروت:داراحیاالتراث العربی,۱۴۰۸ق,جلد۹,ص۱۸

دیوان اشعار استاد شهریار

فهرست مطالب

چکیده ۱
مقدمه ۲

فصل اول (عبرت)

عبرت چیست؟ ۵
آیا عبرت یک روش تربیتى است؟ ۶
آسیب‏شناسى روشى: ۲۳
نتیجه ۲۴
فصل دوم (فرد، جامعه و عبرت)

اصالت فرد یا جامعه ۲۷
۱- قوانین و سنن ۲۹
۲- روابط سیاسی ۳۰
۳- امر به معروف و نهی از منکر ۳۱
۴- آگاهی ۳۲
۵- گسترش معنویت ۳۳
۶- مسخ شدن ارزش ها ۳۵
۷- ایجاد بسترهای اقتصادی ۳۶
فصل سوم (خطبه ها)

خطبه ها ۳۸
امروز پرده ها را کنار مى زنم! ۳۸
مبارزه حقّ و باطل ۴۱
پیمان شکنى شما را پیش بینى مى کردم، ولى ۴۳
۱ـ دید باطن! ۴۳
چشم و گوش خود را باز کنید: ۴۶
هدایت در پرتو خاندان وحى ۴۸
توجهى دیگر به مبدأ و معاد: ۵۲
نکته ۵۶
چگونه تاریخ تکرار مى شود؟ ۵۶
ناپایدارى دنیا ۵۸
حضور در دادگاه الهى: ۶۵
نکته ها: ۷۰
الف ـ خیل گواهان عمل ۷۰
۲ـ سه جمله پرمعنا ۷۲
اوصاف دیگرى از پیامبر(صلى الله علیه وآله): ۷۴
نکته: ۷۸
به گوینده بنگریم یا به سخنش؟! ۷۸
به قربانگاه هاى قرون پیشین بنگرید! ۸۰
فصل چهارم(عبرت آموزی نوین)

عدم عبرت از عوامل انحطاط و سقوط امتهای پیشین۸۰
فصل پنجم(عبرت آموزی)

عبرت آموزی: ۹۴
عبرت در عرصه اعتقادات: ۹۵
نقش عبرت در خودسازی: ۹۶
۲ـ پی آمدهای کردار ۱۰۱
۳ـ کمالهای قابل کسب ۱۰۱
نقش عبرت در تربیت: ۱۰۲
شرط عبرت آموزی ۱۰۳
منابع ۱۰۴

چکیده

از کارآمدترین روشهای تربیتی که در قرآن و سیره پیشوایان دینی آمده، روش عبرت است. عبرت، حالتى است که در اثر امورى خاص براى انسان پدید مى‏آید. طى این حالت انسان از امرى محسوس و ظاهرى به معرفتى باطنى و غیرمحسوس دست مى‏یابد. پیامد این معرفت تغییرى است که در سلوک و رفتار انسان به‏وجود مى‏آید. نقش عمده را در ایجاد چنین حالتى خود فرد به‏عهده دارد و از این لحاظ عبرت یک روش خودتربیتى محسوب مى‏شود. در عین حال، ممکن است دیگران نیز زمینه ایجاد چنین حالتى را در فرد فراهم کنند که در این صورت به نظر نگارنده یک روش دیگرتربیتى قلمداد مى‏شود. عمده‏ترین منبع عبرت‏آموزى، دنیا و تاریخ انسان است، و عمده‏ترین روش آن آشنایى با دنیا و سنتهاى حاکم بر زندگى بشر در طول تاریخ است. به فرموده امیرالمؤمنین(ع):

(وَ لَئِنْ تَعَرَّفْتَهَا فِی الدِّیَارِ الْخَاوِیَهِ، وَ الرُّبُوعِ الْخَالِیَهِ، لَتَجِدَنَّهَا مِنْ حُسْنِ تَذْکِیرِکَ، وَ بَلاَغِ مَوْعِظَتِکَ، بِمَحَلَّهِ الشَّفِیقِ عَلَیْکَ، وَ الشَّحِیحِ بِکَ!)(اگر انسان دنیا را از روی شهرهای ویران شده و خانه های درهم فرو ریخته بشناسد، خواهد دید که دنیا، تذکر دهنده ای دلسوز و واعظی گویاست و همچون دوستی مهربان است که در رسیدن اندوهی به انسان بخل می ورزد(.  (سیدرضی ، ۱۳۸۰ ، نهج البلاغه,خطبه ۲۲۳ )

مقاله حاضر شامل ۵ فصل که عبرت، اصالت فرد، جامعه ، خطبه ها، عبرت آموزی نوین، عبرت آموزی را بیان می کند.

کلمات کلیدی: عبرت، عبرت آموزی ، عبرت در نهج البلاغه ، عبرت آموزی در نهج البلاغه

مقدمه

از کارآمدترین روشهاى تربیتى که در قرآن و سیره پیشوایان دینى آمده، روش عبرت است. عبرت حالتى است که در اثر برخورد با امورى ظاهرى و مشهود، براى انسان پدید مى‏آید و به معرفتى باطنى و غیر مشهود منتهى مى‏شود. ».(راغب اصفهانی,حسین بن محمد,المفردات فی غریب القران,تهران:مکتبه المرتضویه,ماده«عبر»,ص۳۲۰) به این حالت، اگرچه روش نمى‏گویند ولى با توجه به عامل ایجادکننده آن، جنبه روشى پیدا مى‏کند. تشابه زندگى انسانها و اقوام و ملل مختلف با یکدیگر، حسابگرى و اندیشه‏ورزى و نیز تأثیرپذیرى انسان، مبانى این روش را تشکیل مى‏دهند؛ یعنى در اثر تعامل این ویژگیها با یکدیگر، حالت عبرت پدید مى‏آید. دست‏یابى به بینش، بهره‏مندى از تجارب دیگران، مصونیت نسبى از خطا و درنهایت استفاده بهینه از باقیمانده عمر، از پیامدهاى تربیتى و آثار عبرت است. از منابع عبرت، مى‏توان به حوادث و تحولات تاریخى، سرگذشت اقوام و ملل، شگفتیهاى خلقت، حیات و مرگ تمدنها، عظمت و انحطاط دولتها، تجربیات اولیه خود انسان و در یک کلام، دنیا و سنتهاى حاکم بر آن اشاره کرد.

عبرت واژه‏اى است که در قلمرو تربیت کاربرد گسترده‏اى دارد. همه ادیان الهى و مکاتب تربیتى، پیروان خود را به درس‏آموزى از سرگذشت پیشینیان و مقایسه موقعیت خود با آنان دعوت مى‏کنند. اسلام نیز به طور گسترده مسلمانان را به سیر در آفاق و انفس، تؤام با تفکر و اندیشه در سرگذشت دیگران فراخوانده است. شکى نیست که این فراخوانى به دلیل تأثیر چشمگیرى است که بر عمل و رفتار انسان داشته است.قرآن کریم هفت بار کلمه «عبرت» و اعتبار را به کار برده و اهل بصیرت را بر ان ترغیب کرده است:«

فَاعْتَبِروُا یَا اُولِى الاَبْصَارِ»

پس عبرت بگیرید اى صاحبان چشم.(قران کریم,سوره حشر ,ایه ۲)

قرآن در جاى دیگر هدف از بیان داستانها و وقایع تاریخى را عبرت‏پذیرى مى‏داند:

« لَقَدْ کَان فِى قِصَصِهِمْ عِبْرَهٌ لاِوُلِى الالْبَاب»

درسرگذشت آنان درس عبرتى براى صاحبان اندیشه بود.(سوره یوسف ,ایه ۱۱۱)

حضرت على(ع) که خود قرآن ناطق است با اشاره به برنامه عبرت‏آموزى قرآن، چنین مى‏فرماید:

«تَدَبَّرُوا آیَاتِ الْقُرْآنِ وَ اعْتَبِرُوا بِهِ فَإِنَّهُ اَبْلَغُ الْعِبَرِ»

در آیه‏هاى قرآن بیندیشید و به (وسیله) آن پندگیرید،زیراکه آیات قرآن رساترین عبرتهاست.(خوانساری,جمال الدین محمد,شرح غررالحکم ودررالحکم,تهران:دانشکاه تهران,۱۳۷۳ج۳,ص۲۸۴,شماره۴۴۹۳)

درباره عبرت چندین سوال مطرح است:۱-عبرت چیست ؟آیا عبرت روش تربیتى است؟ ۳-در صورت روش بودن، روش خودتربیتى است یا دیگرتربیتى؟ ۴- حوزه کاربرد آن کجاست؟ ۵-رابطه آن با مبنا، هدف و اصل تربیتى چگونه است؟ ۶-نقش آن در تربیت چیست؟ ۷-منابع و شیوه‏هاى عبرت‏آموزى کدامند؟ … همه اینها سؤالاتى است که این پایان نامه به‏نحوى درصدد پاسخگویى به آنهاست. نگارنده مدعى نیست که به این پرسشها پاسخى جامع و کافى داده است، بلکه آن را آغازى براى مباحث گسترده‏تر در این زمینه مى‏داند. گفتنى است که این پایان نامه، با تکیه بر منابع اسلامى بویژه قرآن و نهج البلاغه تدوین شده است.

امید است محققان و دانش‏پژوهان تعلیم و تربیت و تشنگان معارف الهى، با الهام از قرآن و دیگر منابع غنى اسلامى، بیشتر از پیش بر کشف این حقایق فائق آیند و جان تشنه خود را از سرچشمه زلال معرفت سیراب سازند.

فصل اول

((عبرت))

عبرت چیست؟

عبرت بر وزن فِعْلَه از ریشه «عَبَر» است که به معانى مختلفى چون: تفسیر کردن، سنجیدن، عبور کردن، تعجب کردن و غیره آمده است. وجه این معانى، انتقال از حالى به حالى دیگر است، چنانکه راغب اصفهانى در «مفردات» مى‏گوید: «اَصْلُ العِبَرِ تَجَاوُزٌ مِنْ حَالٍ اِلَى حَالٍ» (اگذ نگوییم در تمام معانى، دست‏کم در بیشتر آنها نوعى جابجایى و انتقال قابل درک است).(راغب اصفهانی,حسین بن محمد,المفردات فی غریب القران,تهران:مکتبه المرتضویه,ماده«عبر»,ص۳۲۰). در عبرت و اعتبار نیز همین معنى مشاهده مى‏شود، چرا که اهل لغت، این دو را به معناى پند و اندرز گرفتن(ابن منظور,لسان العرب,بیروت:داراحیاالتراث العربی,۱۴۰۸ق,جلد۹,ص۱۸, ماده «عبر»).ذکر کرده‏اند، و در پند و اندرز، انسان از نقل یک سخن و یا جریان تاریخى به معنایى ماوراى آن منتقل مى‏شود و در اثر آن، حالتى خاضعانه و خاشعانه در برابر حق، براى او پدید مى‏آید.

راغب، عبرت را چنین معنا مى‏کند:

«الاِعْتِبَارُ وَالعِبْرَهُ [هِىَ] الْحَالَهُ الّتِى یَتَوَصَّلُ بِهَا مِنْ مَعْرِفَهِ الْمُشَاهَدِ اِلَى مَا لَیْسَ بِمُشَاهَد»

عبرت حالتى است که در آن معرفت ظاهرى و محسوس، سبب درک معرفت باطنى و غیرمحسوس مى‏گردد و انسان از امور مشهود به امور نامشهود منتقل مى‏شود.( راغب اصفهانی,حسین بن محمد,المفردات فی غریب القران,تهران:مکتبه المرتضویه,ماده«عبر»,ص۳۲۰)

روشن است که هرگونه انتقال و عبور از ظاهر به باطن و از سطح به عمق را نمى‏توان عبرت نامید، بلکه این انتقال و عبور داراى نکات و قیود خاصى است که در پى مى‏آید:

نکته اول اینکه بین ظاهر و باطن، نباید رابطه‏اى اعتبارى و قراردادى و یا التزامى وجود داشته باشد. مثلاً اگر از شنیدن صداى زنگ، شنونده به باطن آن یعنى وجود فردى در پشت در، پى برد و با دیدن یک علامت خاص، بیننده به یک پیام قراردادى منتقل شود، آن را عبرت نمى‏گویند، زیرا اوّلى دلالت التزامیه دارد و دوّمى، انتقال از طریق قرارداد قبلى صورت مى‏گیرد.

نکته دوم اینکه باطن و عمقى که فرد به آن منتقل مى‏شود، باید بار ارزشى و اخلاقى داشته باشد و این امر زمانى ممکن است که انسان زندگى خود را به نوعى با امور ظاهرىِ مشهود، مشابه و همانند ببیند و وقوع همان سرنوشت را براى آینده خویش محتمل بداند. به عبارت دیگر، انتقال از ظاهر، با یک سلسله اطلاعات خشک و یا مطالب علمى صِرف نمى‏تواند عبرت باشد، بلکه آنچه حاضر مى‏شود باید قابلیت تأثیرگذارى در رفتار اخلاقى و خودسازى فرد داشته باشد.

نکته سوم اینکه نقش تأمل و تفکر در این انتقال بسیار مهم است و شاید بتوان گفت، بدون این عنصر، تحقق این حالت امکان‏پذیر نیست، زیرا در این زمینه، انسان به مشاهده و یا شنیدن امور و پدیده‏ها مى‏پردازد و اگر به همین شنیدن اکتفا کند، چنین حالتى در او پدید نمى‏آید. اما اگر در شنیده‏ها و دیده‏هاى خود بیندیشد و سپس پدیده‏هاى مشابه را در زمان خود شناسایى کند، و آنگاه به موازنه و مقایسه آنها با یکدیگر بپردازد و در یک تجزیه و تحلیل عقلى، روابط بین آنها را کشف کند، به نتیجه‏اى مطلوب و منطقى دست مى‏یابد و این نتیجه همان حالتى است که مى‏توان آن را عبرت نامید. در جریان عبرت، انسان تحت تأثیر امرى قرار مى‏گیرد و قلبش به آن متمایل و خاشع مى‏گردد و در نتیجه معرفت و شناخت جدیدى حاصل مى‏شود و به دنبال آن، سلوک و رفتارى متناسب با آن، در فرد به‏وجود مى‏آید.

آیا عبرت یک روش تربیتى است؟

از آنچه گذشت معلوم مى‏شود عبرت به خودى خود یک روش نیست. بلکه حالتى است که در اثر برخورد با امورى به انسان دست مى‏دهد. خود این حالت یک پیامد بسیار شیرین تربیتى است. لکن با توجه به عامل ایجادکننده این حالت، مى‏توان آن را روش نامید. حال در پاسخ به این سؤال که چه عاملى این حالت را در فرد به وجود مى‏آورد، باید گفت دو عامل:

گاهى خودِ فرد با خواندن جریانات تاریخى یا دیدن طبیعت و آثار به جاى مانده از گذشتگان به این حالت مى‏رسد که در این صورت عبرت یک روش خودتربیتى مى‏شود که مى‏توان آن را روش «عبرت‏گیرى» یا «عبرت‏پذیرى» نامید. چرا که خودِ فرد زمینه را براى تأثیرپذیرى فراهم کرده است.
۲- گاهى دیگران زمینه‏ها و مقدماتِ بوجود آمدن چنان حالتى را براى فرد فراهم مى‏کنند. مثلاً مربى تربیتى با قصد عبرت‏آموزى، تربیت‏آموزان خود را به دیدن برج وباروها، کاخهاى سلطنتى، مقابر و زیارتگاهها ببرد که در این صورت یک روشِ دیگر تربیتى است و مى‏توان آن را روش «عبرت‏دهى» یا «عبرت‏آموزى» نام نهاد. در این روش، کار مربى نشان دادن آیات و نشانه‏هاست و این فراگیرنده است که باید از لابلاى پدیده‏ها که آیات الهى هستند، عبور کرده به اعماق آنها دست یابد، چرا که آیات، رموزى هستند که همواره به چیزى فراتر از ظاهر خود دلالت دارند. در این روش کشف این رمزها به عهده خودِ فراگیرنده است.

امیرالمؤمنین(ع) در تربیت فرزند خود از همین روش استفاده کرده و در نامه‏اى به امام حسن(ع) مى‏فرماید:

«… یا بُنَىَّ انّى قَد اَنْبَأْتُکَ عَنِ الدُّنْیَا وَ حَالِهَا، وَ زَوَالِهَا وَ اِنْتِقالِهَا، وَ اَنْبَأتُکَ عَنِ الآخرهِ و ما أُعِدَّ لاِءَهْلِهَا فِیهَا، وَضَرَبْتُ لَکَ فِیهِمَا الاَمْثالُ، لِتَعْتَبِرَ بِها و تَحْذُوَ عَلَیها».

((پسرعزیزم! من تورا از دنیا و تحولات گوناگونش و نابودى ودست به دست گردیدنش آگاه کردم و از آخرت و آنچه براى انسانها در آنجا فراهم است اطلاع دادم و براى تو از هر دو مثال زدم تا به آن پندپذیرى و براساس آن در زندگى گام بردارى.)) (نهج البلاغه صبحی صالح,نامه ۳۱)

در این عبارت، حضرت متذکر مى‏شوند که من اخبار را براى تو گفتم، علامات و نشانه‏ها را بیان کردم و راه را نشان دادم و تو خود باید پند بگیرى و مسیر زندگى را براساس آن بپیمایى. بنابراین عبرت‏آموزى به معناى اخیر یک روش دیگر تربیتى است و اگر در مباحث آتى از آن با عنوان روش یاد مى‏شود، به همین لحاظ است.

مقاله و پروژه و تحقیق ها به صورت فایل ورد و قابل دانلود می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد. ضمنا همان لحظه لینک دانلود به ایمیل شما ارسال می گردد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید