عنوان

مقاله سوء مصرف مواد و درمان آن

تعداد صفحات:۲۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تاکنون تعریف­های مختلف و زیادی از اعتیاد و معتاد ارائه شده است ولی سازمان بهداشت جهانی (WHO) اعتیاد را چنین تعریف کرده است: «معتاد فردی است که در اثر استعمال مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدر، دارو و یا سایر مواد است و دارای سه مشخصه ذیل است:

در اثر مصرف مکرر مواد یا دارو، عادت روانی ایجاد شده و این عادت فرد را به علت نیاز و تمایل روانی به سوی مواد مخدر یا دارو به حد وسواس تشویق و یا ترغیب نماید.

برای نگهداری اثری که منظور و مطلوب معتاد است مقدار مواد مصرفی افزایش یابد.

اعتیاد به مواد مخدر و یا دارو برای فرد و یا جامعه زیان آور باشد» (آزادفلاح، ۱۳۷۹).

رضایت جنسی به عنوان قضاوت و تحلیل هر فرد از رفتار جنسی خویش که آن را لذت­بخش تصور می­نماید، تعریف می­شود (جهانفر، ۲۰۰۱).

اعتیاد عادت یا رفتاری است که اغلب ترک­ کردنش مشکل می­باشد. اعتیاد و وابستگی می­تواند به الکل یا موادمخدر و یا قمار باشد. بسیاری از ما برای مقابله با مشکلات زندگی به اعتیاد پناه می­بریم. استفاده از الکل، موادمخدر و یا قمار برای مدتی درد یا ترس ما را تسکین می­دهد. ولی درنهایت خودش به مشکل تبدیل می­شود. مشکلی که اغلب روابط و خانواده­ها را از هم می­پاشد (رستگار، ۲۰۰۲؛ ممتازی، ۲۰۰۲؛ به نقل از باقیانی­مقدم، فاضل­پور و رهایی، ۱۳۸۷).

اعتیاد دارای سه مرحله است: مرحله اول آن شروع اعتیاد است. مرحله دوم، مرحله استقرار می­باشد که برای رسیدن به این وضعیت حداقل یک ماه وقت لازم است. مرحله سوم آن اضمحلال و انهدام جسمانی و روانی است که موجبات انحطاط قوای مغزی و فکری می­گردد (نجاری، پژومند و نازپرور، ۱۳۸۱). معتاد انسان ضعیفی است که از واقعیات می­ترسد و جرأت تحمل و رویارویی با آن­ها را ندارد. از ماده اعتیادآور انتظار دارد که به او کمک کند تا از واقعیات بی­خبر بماند و برای او دنیایی خیالی بسازد تا او با تخیلات خود زندگی کند و واقعیات به طور غیر طبیعی ادراک گردند (همان منبع). در اثر ادامه این روند، مواد اعتیادآور صرف نظر از نوع آن اثر خود را از دست می­دهند و در فرد تحمل ایجاد می­کنند. بتدریج مصرف این ماده برای داشتن همان حالت­های اولیه به شکل اجباری درآمده و باعث وابسته شدن جسم و روان فرد می­گردد.

راه­های متفاوتی برای درمان سوء­مصرف مواد ارائه شده است. به دو روش دارویی و غیر دارویی.

دو دسته درمان نگهدارنده دارویی رایج در درمان مبتلایان به سوء­مصرف مواد عبارت است از : درمان نگهدارنده با آگونیست­ها و درمان نگهدارنده با آنتاگونیست­ها. به عنوان مثال یکی از داروهای آگونیست رایج مورد استفاده در مرحله­ی پیشگیری از عود در درمان سوء­مصرف مواد افیونی، متادون است که تحت عنوان درمان نگهدارنده با متادون[۱] (MMT) از آن یاد می­شود.

یکی دیگر از روش­های دارویی در این مرحله مبتنی بر مهاراشتیاق و میل مفرط به مصرف مواد است. این میل بر اثر ایجاد سرخوشی توسط اپیوئیدهایی است که به واسطه گیرنده­های µ ایجاد می­شود. نالترکسون یکی از آنتاگونیست­های خوراکی گیرنده µ است که توسط FDA برای درمان وابستگی به الکل و مواد و توقف تأثیرات اپیوئیدها، تجویز شده است (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۳؛ به نقل از تاتاری، شاکری، نصیری، قلیچی و عبدلی، ۱۳۸۵).

در خصوص درمان­های غیر دارویی، رویکردها و روش­های مختلفی وجود دارد که ممکن است در چارچوپ­های فردی یا گروهی اجرا شوندکه مهمترین آن­ها عبارتند از: رفتاردرمانی، درمان مواجهه با نشانه، رویکرد تقویت اجتماعی، مدیریت وابستگی، شناخت­­درمانی، درمان شناختی- رفتاری (CBT)، پیشگیری از عود، مصاحبه انگیزشی، درمان افزایش انگیزه، رویکردهای ۱۲قدم، رویکردهای خانوادگی.

واژه های کلیدی:اعتیاد، انواع مواد مخدر، روش­های مصرف مواد اعتیادآور، مشکلات ناشی از اعتیاد به مواد مخدر، اشکال درمان سوء­مصرف مواد

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
مروری بر تاریخچه ی سوءمصرف مواد ۸
تعاریف و مفاهیم اعتیاد ۸
انواع مواد مخدر و اثرات جسمی و روانی آنها ۱۱
روشهای مصرف مواد اعتیادآور ۱۲
مشکلات ناشی از اعتیاد به مواد مخدر ۱۳
۱- مشکلات جسمی ۱۳
۲- مشکلات روانی ۱۳
۳- مشکلات اجتماعی ۱۴
سوابق روانی و صفات خلقی معتادان ۱۴
اشکال درمان سوءمصرف مواد ۱۵
۱- روشهای دارویی ۱۶
۲-روشهای غیردارویی ۱۶
درمان دارویی اعتیاد به مواد مخدر ۱۷
۱- سمزدایی ۱۷
۲- درمان نگهدارنده ۱۹
نتیجه گیری ۲۵
منابع ۲۷

منابع

دفتر مطالعات و پژوهش­های ستاد مبارزه با مواد مخدر. (۱۳۸۰). بررسی دموگرافیک معتادان. مجله اصلاح و تربیت. ۵(۵۲): ۲۵-۳۲٫

عزیزی، عبدالرضا. (۱۳۸۱). پیشگری و درمان اعتیاد. انتشارات چهارم.

فتحی، سروش، ثابتی، مریم، بهروزنیا، پرستو. (۱۳۸۹). تأثیر خشونت مادران بر اعتیاد فرزندان. فصلنامه پژوهش اجتماعی. ۳(۸): ۱۳۱-۱۴۵

فرجاد، حسین، بهروش، هما، وجدی، زهره. (۱۳۸۲). اعتیاد و شیوه­های درمان آن برای خانواده. تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.

اکبری زردخانه، سعید، جوادی، رحم خدا. (۱۳۸۸). رابطه پایگاه هویت و روابط ولی- فرزندی در زنان معتاد. خانواده پژوهی، سال پنجم، شماره۱۹: ۳۷۱-۳۸۵٫

فرهادی نسب، عبدالله، مانی کاشانی، خسرو. (۱۳۸۷). بررسی تاثیر درمان جایگزین با متادون بر افسردگی بعد از ترک در معتادان شهر همدان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام. ۱۶(۲):۱-۲٫

تقوی، اردوان. (۱۳۸۳). آیا متادون اعتیادآور است؟، مجله همراه، شماره ۱۹، صفحه ۱۱٫

مناجاتی، وحیدرضا، فرنام، رابرت، محمدی، مسعود. (۱۳۸۲). درمان اعتیاد. شیراز: انتشارات دریای نور.

توکلی قوچانی، حمید، آرمات، محمدرضا، مرتضوی، حامد. (۱۳۸۱). عوامل مرتبط با اقدام به ترک اعتیاد در مراجعه کنندگان به کلینیک ترک اعتیاد بهزیستی بجنورد طی سال­های ۸۰-۱۳۷۹٫ مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان. (۳۸): ۳۲-۳۷٫

باقیانی­مقدم، محمدحسین، فاضل­پور، شکوه، رهایی، زهره. (۱۳۸۷). مقایسه دیدگاه معتادین و غیرمعتادین درمورد علل گرایش به اعتیاد. فصلنامه پژوهشی دانشکده بهداشتیزد. ۷(۳و۴): ۴۰-۴۹٫

نجاری، فارس، پژومند، عبدالکریم، نازپرور، بشیر. (۱۳۸۱). اعتیاد، بازتابی از مرگ و میر شش ماهه اول سال ۱۳۷۹ ارجاع شده به سازمان پزشکی قانونی کشور. مجله علمی پزشکی قانونی. ۸(۲۷): ۲۲-۲۷

نریمانی، محمد، حبیبی، یعقوب، رجبی، سعید. (۱۳۹۰). مقایسه هوش هیجانی و کیفیت زندگی در مردان معتاد و غیرمعتاد. فصلنامه اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد. ۵(۱۹): ۲۱-۳۸٫

ثابتی، م. (۱۳۸۷). میزان تأثیر خشونت والدین بر گرایش فرزندان به اعتیاد. پایان­نامه کارشناسی ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

زینالی، علی، وحدت، رقیه، حامدنیا، صفر. (۱۳۸۶). بررسی زمینه­های پیش­اعتیادی معتادان و مقایسه آن با افراد سالم غیرمعتاد. دانش و پژوهش در روان­شناسی (دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان). ۹(۳۳): ۱۴۹-۱۶۸٫

حجتی، حمید، آلوستانی، سودابه، آخوندزاده، گلبهار، حیدری، بهروز، شریف­نیا، سید حمید. (۲۰۱۰). بررسی بهداشت روانی و ارتباط آن با کیفیت زندگی در معتادین. مجله علوم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد. ۱۸(۳): ۲۰۷-۲۱۴٫

مقدمه

اعتیاد[۱] یکی از بزرگترین معضلات و مشکلات جوامع بشری از دیرباز تاکنون بوده است که از جنبه­های مختلف رفتاری، اجتماعی، اقتصادی بر زندگی افراد تأثیر منفی می­گذارد و مهم­تر از همه با تأثیر بر ابعاد مختلف سلامت جسمی، مشکلات فراوانی را برای فرد، خانواده و جامعه به وجود می­آورد. کمتر پدیده­ای را می­توان یافت که همانند اعتیاد به طریقی خاموش و تدریجی، تخریبی چنین شگرف بر حیات یک جامعه داشته باشد. همواره محققان در پی کشف تأثیر مصرف موادی چون سیگار، هروئین، الکل، حشیش و … بر ابعاد مختلف سلامتی انسان بوده­اند.

مصرف مواد مخدر سابقه­ای طولانی دارد و از زمان باستان به اشکال خاص و تحت دلایل گوناگون وجود داشته است. اما «اعتیاد به مواد مخدر» به مثابه وضعیتی خاص، پدیده نسبتاً جدیدی است که از اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی شناخته شده است (لوین[۲]، ۱۹۷۹).

سوءمصرف مواد[۳] و اعتیاد –که به حق در میان مردم به بلای خانمان­سوز شهرت یافته است- پدیده­ای است که ماحصل تعامل عوامل متعدد می­باشد. تمامی صاحب­نظران و متخصصان حوزه اعتیاد بر این امر اتفاق نظر دارند که سوءمصرف مواد را نمی­توان صرفاً مشکلی جسمانی، روانی یا اجتماعی دانست و پیدایش آن را بایستی نتیجه تعامل چندین مشکل دانست (مؤسسه ملی سوء مصرف مواد[۴]، ۲۰۰۷؛ به نقل از اکبری زردخانه و جوادی، ۱۳۸۸).

مراحل ترک اعتیاد را می­توان به چهار مرحله که پیش از قصد[۵]، مرحله قصد[۶]، اقدام[۷] و نگهداری[۸] تقسیم­بندی نمود و در برخی مطالعات مراحل ترک، پنج مرحله­ای در نظر گرفته شده است (توکلی قوچانی، آرمات، مرتضوی، ۱۳۸۱). در پژوهش­های پیشین علل و عوامل زیادی برای اقدام به ترک معتادان شناسایی شده است که باعث می­شود فرد از هر مرحله به مرحله بعد وارد شود و همچنین ورود به هر مرحله و ادامه درمان باعث تغییرات در زمینه­های مختلف اقتصادی، خانوادگی، اجتماعی و فردی طبقه­بندی شده است.

مراکز درمان با متادون یکی از انواع درمان­هایی است که به منظور کمک به بیماران و کاستن از مشکلات بهداشتی اجتماعی آن­ها توصیه می­گردد. این مراکز به طور مستقیم و غیرمستقیم روی پیش­آگهی اعتیاد تأثیر می­گذارد. متادون یک ماده صنعتی است که خواص فیزیولوژیک و ضددرد مشابه تریاک دارد اما نشئه­آور به حساب نمی­آید و کنارگذاشتن مصرف آن هم از تریاک و هروئین آسانتر است. در درمان با متادون این ماده به شکل خوراکی و به صورت کنترل شده در مراکز خاص به بیماران تحویل می­گردد (فرهادی­نسب و مانی کاشانی، ۱۳۸۷).

متادون به مجموعه مواد افیونی تعلق دارد و اکثراً برای معالجه وابستگی به سایر مواد افیونی مثل هروئین، کدئین و مرفین به کار می­رود. متادون یک ماده افیونی مصنوعی است؛ یعنی از مواد شیمیایی و در آزمایشگاه تولید می­شود (تقوی، ۱۳۸۳). متادون­درمانی، روشی است که در درازمدت جواب می­دهد. طول درمان نوسان داشته و بین ۱ تا ۲۰ سال یا بیشتر متغیر است. این درمان ممتد با دوز مناسب، از لحاظ طبی ایمن بوده و مؤثرترین درمان فعلی جهت وابستگی به مواد افیونی محسوب می­شود (تقوی، ۱۳۸۳).

ارزیابی درمان نگهدارنده متادون (MMT)

بسیاری از معتادان، به خصوص مصرف­کنندگان هروئین قادر نیستند علی­رغم درمان­های مختلف به وضعیت پرهیز مداوم دست یابند و در صورت نبود درمانی محافظت­کننده، به حیاتی ادامه خواهند داد که تا آخر عمر، تنها حول محور تهیه و مصرف مواد دور می­زند. تاکنون MMT موفق­ترین رویکرد در درمان اعتیاد شناخته شده است و موجب کاهش مصرف مواد مخدر، کاهش رفتارهای جنایی و میزان بازداشت قانونی، کاهش مرگ و میر و افزایش کارکرد شغلی، کاهش ابتلا به ایدز و هپاتیت و سایر بیماری­های عفونی مثل سلِ مقاوم به چند دارو می­شود (۵۰ درصد از معتادان تزریقی نیویورک HIV مثبت و ناقل ویروس ایدز هستند ولی در میان کسانی که از سال ۱۹۷۸، یعنی درست سه سال قبل از پیدایش ایدز، تحت درمان­های MMT بوده­اند، این درصد تقریباً صفر بوده است). افراد تحت درمان MMT حتی اگر ناقل ویروس ایدز نیز باشند، احتمال ابتلای دیگران از طریق آنان بسیار پایین است (عزیزی، ۱۳۸۱).

 مروری بر تاریخچه ­ی سوءمصرف مواد

بر اساس مطالعه­ ی مرکز تحقیقات ملی در زمینه سوءمصرف مواد (NIDA)، در حدود ۳۷% افراد یک بار یا بیشتر در طول عمر خود مواد غیرقانونی مصرف کرده­اند. بیش از ۱۵% جمعیت بالای ۱۸ سال آمریکا مشکلات جدی درمورد مصرف پیدا کرده­اند (کامکار، ۱۳۸۲). بعضی از تأثیرات مواد مواد مستقیم و برخی از آنان غیرمستقیم هستند. برای مثال احتمال بروز مشکلات روانی و جسمی در افرادی که والدین معتاد دارند بیشتر است (همان منبع). مصرف مواد همواره با پیامدهای زیادی از لحاظ اجتماعی، اقتصادی، مغزی، روانشناختی و مسائل بین فردی از جمله فعالیت جنسی همراه است، به طوریکه یکی از دسته­بندی­های عمده راهنمای تشخیصی و درمانی اختلالات روانی (DSM-IV-TR) تحت عنوان اختلالات وابسته به مواد است. همچنین در دسته­بندی اختلالات جنسی، طبقه­ای از آن به کژکاری جنسی ناشی از مواد اختصاص دارد (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۳). انجمن روانپزشکی آمریکا[۹] (۱۹۹۴) در DSM (ویراست چهارم)، اعتیاد به مواد مخدر یا سوءمصرف مواد را چنین تعریف می­نماید؛ الگوی ناسازگارانه­ی مصرف مواد که به تحلیل یا ناراحتی­ای منجر شود که از لحاظ بالینی اهمیت دارد (کالات[۱۰]، ۲۰۰۷).

تعاریف و مفاهیم اعتیاد

پیچیدگی حاصل از سوء­مصرف غیرقانونی مواد در اصطلاحات وابسته به آن، که به نظر می­رسد تقریباً با تشکیل جلسات شوراهای مختلف حرفه­ای و دولتی تغییر می­یابند، منعکس است. یک نمونه از آن نامی است که باید روی مواد تغییر دهنده مغز[۱۱] گذاشته شود. متن بازنگری شده چهارمین ویراست راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی (DSM-IV-TR)[12] مواد تغییر دهنده مغز را «مواد»[۱۳] و اختلالات مربوط به آن­ها را «اختلالات وابسته به مواد»[۱۴] نامیده است. در DSM-IV-TR مفهوم مواد مؤثر بر روان مواد شیمیایی واجد خواص تغییردهنده مغز نظیر حلال­های عضوی را، که ممکن است عمداً یا سهواً مصرف شوند، در بر می­گیرد.

[۱]– Addiction

[۲]– Levine

[۳]– Drug Abuse

[۴]– National Institute of Drug Abuse

[۵]– Precontemplation

[۶] – Contemplation

[۷] – Action

[۸] – Maintenance

[۹]– American Psychiatric Association

[۱۰] – Kalat

[۱۱]– Brain- Altering Substances

[۱۲] – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder -Fourth Edition- Text Revision (DSM-IV-TR)

[۱۳] – Substances

[۱۴] – Substance- Related Disorders

[۱] – Methadone Maintainance Therapy

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .