عنوان

مقاله نقش دین و مذهب در تأمین سلامت روان

تعداد صفحات: ۴۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

سلامت روان یکی از مؤلفه‌های مهم بهداشت عمومی است. اصطلاح سلامت روان برای توصیف سطح بهزیستی شناختی، هیجانی و برای نشان دادن مبتلا نبودن به اختلالات روانی به کار می‌رود. به گفته سازمان جهانی بهداشت، هیچ تعریف رسمی برای سلامت روان وجود ندارد و همه‌ی تفاوت‌های فرهنگی، ارزیابی شخصی و نظریه‌های تخصصی رقیب بر شیوه‌ی تعریف این اصطلاح اثر می‌گذارد (سازمان جهانی بهداشت، ۲۰۰۱). از نظر کاپلان و بارون[۱] بهداشت روانی حالت خاصی از روان است که سبب بهبود، رشد و کمال شخصیت انسان می‌شود و به فرد کمک می‌کند که با خود و دیگران سازگاری داشته باشد (نادری، ۱۳۹۰).

در سال‌های اخیر روان­شناسان به نقش دین در تأمین سلامت روان و درمان بیماری‌های روانی توجه ویژه‌ای داشته‌اند. سازمان بهداشت جهانی در یکی آخرین بیانیه‌های خود که در دهه‌ی گذشته منتشر کرده است و به‌خصوص در مقدمه پروژه ۲۰۰۰ که طی آن برنامه وسیع بهداشتی برای کشورهای درحال‌توسعه در نظر گرفته شده، سلامتی را از چهار بعد اساسی شامل ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی مورد بررسی قرار داده است. بنابر­این، می‌توان گفت بعد معنویت در سطح جهانی، به‌عنوان یک متغیر اثرگذار مطرح است. بنجامین راش[۲] (۱۷۴۵-۱۸۱۳) پدر روان‌پزشکی آمریکا در زمینه اهمیت مذهب اظهار می‌دارد: «مذهب آن‌قدر برای پرورش و سلامت روح آدمی اهمیت دارد که هوا برای تنفس». بدین ترتیب لازم است تحقیقات گسترده‌تری در زمینه ارتباط آن به‌ویژه با حوزه سلامت روانی انجام گیرد تا از این طریق بتوان به‌خصوص در حیطه روان­شناسی بالینی و سلامت از آن بهره جست.

علاوه بر این، به نظر می‌رسد مذهب و به‌ویژه جهت‌گیری مذهبی درونی برای افراد، نقش سپر دفاعی را بازی کرده، مجموعه وسیعی از آثار مثبت روان‌شناختی ایجاد می‌کند. همان‌گونه که آلپورت نیز مذهب را یکی از عوامل بالقوه برای سلامت روان می‌دانست و عقیده داشت که مذهب می‌تواند به‌عنوان یک اصل وحدت‌بخش و یک نیروی عظیم برای سلامت روان، مفید و کمک‌کننده باشد (صدیقی ارفعی، ۱۳۹۱).در این مقاله به نقش ایمان مذهبی در سلامت روانی می پردازد.

واژه های کلیدی: سلامت روان،بهداشت روانی، ایمان مذهبی، نظریه ها و مکتب ها

 فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۶
سلامت روان ۷
سلامت روانی: ۸
اصول بهداشت روانی ۱۰
دیدگاه‌های مربوط به سلامت روان ۱۲
۱٫ مکتب روان‌پریشی ۱۲
زیگموند فروید ۱۲
آلفرد آدلر ۱۳
کارل یونگ ۱۳
هنری موری ۱۴
هری استاک سالیوان ۱۵
اریک اریکسون ۱۶
اریک فرام ۱۷
اریک برن ۱۸
۲٫ مکتب انسان‌گرایی ۱۹
گوردن آلپورت ۱۹
آبراهام مزلو ۲۰
کارل راجرز ۲۰
۳٫ مکتب رفتارگرایی ۲۱
بی. اف. اسکینر ۲۱
۴٫ مکتب شناختی ۲۱
ویلیام گلاسر ۲۱
آلبرت الیس ۲۲
ایمان مذهبی ۲۳
تعریف ایمان ۲۳
دیدگاه‌های مربوط به ایمان و معنویت ۲۴
ارتباط سلامت روان و ایمان ۲۷
نظریات و الگوها ۲۷
بررسی اصطلاحات قرآنی پیرامون سلامت روان ۲۸
مفهوم سلامت روان در قرآن ۳۰
ویژگی‌های سلامت روان در قرآن ۳۳
ویژگی‌های اعتقادی ۳۳
ویژگی‌های رفتاری ۳۴
ویژگی‌های فردی ۳۴
ویژگی‌های اجتماعی ۳۴
ایمان از چه راه‌هایی موجب سلامت می‌شود؟ ۳۵
پیشینه سلامت روان و ایمان ۳۶
نتیجه گیری ۳۸
فهرست منابع و مآخذ ۴۰

 منابع

عارفی، مختار و محسن زاده، فرشاد. (۱۳۹۰).  ارتباط بین جهت‌گیری مذهبی، سلامت روان و جنسیت. مجله زن: حقوق و توسعه (تحقیقات زنان)، سال پنجم، شماره ۳، صص ۱۴۱-۱۲۶٫

بوالهری، جعفر. (۱۳۸۹). نهادینه‌سازی معنویت در مفهوم سلامت معنوی. فصلنامه اخلاق پزشکی، سال چهارم، شماره جلد ۱۴، صص ۱۱۲-۱۰۵٫

جان بزرگی، مسعود. (۱۳۸۶). جهت‌گیری مذهبی و سلامت روان. مجله پژوهش در پزشکی، دوره ۳۱، شماره ۴، ۳۵۰-۳۴۵٫

نجات، حمید و ایروانی، محمود (۱۳۷۸). مفهوم سلامت روان در مکاتب روان­شناسی. فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره جلد ۱، صص ۱۶۶-۱۶۰٫

شعاع کاظمی، مهرانگیز. (۱۳۸۸). رابطه مقابله مذهبی و سلامت روان در بیماران مبتلا به تصلب چندگانه بافت (MS). فصلنامه‌ی روان­شناسی کاربردی، شماره جلد ۳، صص ۶۶-۵۷.

بهرامی دشتکی، هاجر. (۱۳۸۹). معنا و معنویت از دیدگاه روان­شناسان. نشریه راه تربیت، فصلنامه در عرصه فرهنگ و تربیت اسلامی، شماره جلد ۱۰، صص ۱۶۰-۱۴۳٫

پرچم، اعظم و قوه عود، منصوره. (۱۳۸۹). سلامت روان از منظر مکتب اسلام و روان­شناسی. فصلنامه منهاج، سال ششم، شماره جلد ۱۱، صص ۷۷-۴۹٫

تقوی، محمدرضا (۱۳۸۰). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومی (G.H.Q). مجله روان­شناسی، شماره جلد ۲۰، صص ۳۹۸-۳۸۱٫

توتونچی، مریم.، سامانی، سیامک و زندی قشقایی، کرامت اله. (۱۳۹۱). نقش واسطه‌گری خودپنداره برای کمال‌گرایی و سلامت روان در نوجوانان شهر شیراز. مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، شماره جلد ۲، صص ۲۱۷-۲۱۰٫

-فرهیخته(۱۳۸۹). پایان­نامه کارشناسی. بررسی رابطه عزت نفس و سلامت روانی با بهزیستی روانشناختی والدین کودکان عادی و کودکان مرزی ۱۲-۷ ساله در شهرستان سراوان. دانشگاه پیام نور

مقدمه

در سال‌های اخیر موضوع سلامت روان بسیار مورد بحث و توجه روان­شناسان، روان‌پزشکان و مشاوران قرار گرفته است و توجه به نقش آن در تضمین و بهبود زندگی فردی و اجتماعی از اهمیت به سزایی برخوردار است (توتونچی، سامانی و زندی، ۱۳۹۱).

برخی از نظریه‌پردازان مانند آلپورت، اریک فرام، راجرز، مزلو، اریکسون، یونگ و فرانکل به جنبه سالم طبیعت آدمی می‌پردازند و در تلاش‌اند با غنا بخشیدن به شخصیت انسان نگرشی منحصربه‌فرد در مورد رشد روانی و کمال انسانی عرضه کنند. به اعتقاد آنان سلامت روانی بسیار بیش از روان‌نژندی و یا روان‌پریش نبودن است. در مقابل، گروهی دیگر از روان­شناسان در تعریف سلامت روان به تعریف رفتار نابهنجار یا بیماری روانی می‌پردازند و سپس نتیجه می‌گیرند که سلامت روان درواقع مساوی با عدم بیماری روانی است (حسینی، ۱۳۸۷؛ به نقل از آزاد).

مفهوم سلامت روانی درواقع جنبه‌ای از مفهوم کلی سلامتی است. سازمان بهداشت جهانی سلامتی را چنین تعریف می‌کند: «حالت سلامتی کامل فیزیکی، روانی و اجتماعی است نه صرفاً فقدان بیماری یا ناتوانی». سلامتی یک مفهوم چندبعدی است که علاوه بر بیمار نبودن، احساس شادکامی و بهزیستی را نیز دربر می‌گیرد (پورسردار و همکاران، ۱۳۹۱). بنابر­این، برخلاف تصور عده‌ای، نمی‌توان سلامت روانی را نقطه مقابل بیماری جسمی یا روانی دانست. مفهوم سلامت روانی بسیار گسترده‌تر و پیچیده‌تر بوده و متغیرهای بسیاری در آن دخیل می‌باشند.

عوامل گسترده‌ای می‌توانند در سلامت یا اختلال روانی دخیل باشند. نقش مذهب در رابطه با بهداشت و شفا از قرون بسیار دور شناخته شده است. در طول هزاران سال مذهب و پزشکی در مداوا و کاهش رنج‌های انسان شریک یکدیگر بوده‌اند (ساچمن و ماتیوز[۱]، ۲۰۰۱). بسیاری از صاحب‌نظران در حوزه روان­شناسی دین، در رابطه با اثرات مفید یا مضر مذهب بر بهزیستی روانی بزرگسالان، مناقشه می‌کنند. مروری بر تحقیقات تجربی یافته‌های همسانی را دربر ندارد. برخی اقدامات مذهبی گاه با سلامتی مرتبط است و گاه با بیماری (مالتبی[۲]، ۲۰۰۰). با وجود این، در سراسر دنیا، نقش مذهب در مورد سلامت جسمی و به‌ویژه روانی، مورد پژوهش­های چندانی واقع نشده است. به اعتقاد لارسون[۳] (۱۹۹۸) شاید فقدان بررسی‌های دقیق علمی ناشی از تأثیرات باقی‌مانده انقلاب علمی رنسانس باشد. رشد و اوج‌گیری موفقیت‌های علمی در این دوران تنش جدیدی ایجاد نمود و درنهایت پزشکی و مذهب را جدا کرد و بدین امر منجر گردید که مذهب به مراقبت از روح و پزشکی به مراقبت از بدن و سپس روان بپردازد (شعاع کاظمی، ۱۳۸۸).

سلامت روان

ریشه لغوی واژه انگلیسی «health» در واژه­های«haelth»، «haelp» به معنی کل و(heal) «haelen» انگلیسی قدیم و کلمه آلمانی قدیم«heilen» و «heilida» به معنی کل قرار دارد. گراهام۱(۱۹۹۲) این ریشه لغوی را با کلمات انگلیسی «halig» و آلمانی قدیم «heilig» که به معنی مقدس است ارتباط داده است. بنابراین از نظر ریشه ­شناسی لغوی سالم بودن به معنی کلیت داشتن یا مقدس بودن است. بدین ترتیب شامل ویژگی­های معنوی و فیزیکی است. از نظر سارتریوس سلامتی غیر قابل رویت است و مستلزم تظاهر کارکرد بخش­های مستقل روانی جسمی و اجتماعی است. مانی این رویکردهای کل نگر در مورد سلامتی را به کل جهان گسترش می­دهد و سلامتی بشر را از سلامتی سیاره زمین جدایی ناپذیر می­داند. تودور(۱۹۹۶) سلامتی روان را به شرح زیر تعریف می­کند.

سلامت روان شامل: توانایی زندگی کردن همراه با شادی، بهره ­وری و بدون وجود دردسر است. سلامت روان مفهوم انتزاعی و ارزیابی نسبی گری از روابط انسان با خود، جامعه و ارزش­هایش است و نمی­توان آن را جـدای از سایر پدیده­های چند عامـلی فهمید که فرد را به مـوازاتی که در جامـعه به عمل می­پردازد، می­سازند. سلامت روان، شیوه سازگاری آدمی با دنیاست، انسان­هایی که مؤثر، شاد و راضی هستند و حالت یکنواختی خلقی رفتار ملاحظه­گرانه و گرایش شاد را حفظ می­کنند. سلامت روان عنوان و برچسبی است که دیدگاه­ها و موضوعات مختلف  مانند: عدم وجود علایم احساسات مرتبط با بهزیستی اخلاقی و معنوی و مانند آن را در بر می­گیرد. برای ارائه یک تئوری در مورد سلامت روان، موفقیت برون روانی کافی نیست باید سلامت درونی روانی را به حساب آوریم. سلامت روان ظرفیت رشد و نمو شخصی می­باشد و یک موضوع مربوط به پختگی است.

[۱] – Suchman & Mathews

[۲] – Maltby J

[۳] – Larson

۱. Graham

[۱] – Kaplan & Baron

[۲] – Benjamin Rush

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .