عنوان
مقاله عدالت در اندیشه مطهری
تعداد صفحات: ۴۱
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
معرفی اسلام به‌عنوان یک دین کامل محوریترین اندیشه استاد مطهری بوده و مفهوم عدالت در ساختار اندیشه او در خدمت پویایی و حفاظت از دین در برابر شبهاتی است که توسط مکتب‌ها و ایدئولوژی‌ها مطرح می‌شود. مفهوم عدالت، حجم عمده‌ای از نوشتارها و سخنرانی‌های شهید مطهری را به خود اختصاص داده است. در این مقاله برای معرفی بیشتر استاد مطهری ابتدا زندگی‌نامه و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی وی را بیان و سپس مبانی اندیشه سیاسی و در ادامه به بررسی منشأ عدالت، ابعاد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی عدالت و سپس مفهوم عدالت و در پایان به جایگاه زمامدار و ویژگی‌های او از دیدگاه از استاد مطهری پرداخته خواهد شد.
واژه های کلیدی: مفهوم عدالت ، منشأ عدالت، ابعاد اجتماعی عدالت ، ابعاد سیاسی عدالت ، ابعاد اقتصادی عدالت
فهرست مطالب
چکیده ۵
مقدمه ۶
عدالت در اسلام از دید فقهای شیعه: ۸
۱- فقهای متقدم ۹
۲- دوران صفویه ۱۰
۳- دوران پس از صفویه: ۱۱
۴- فقهای دوران مشروطه ۱۳
۵- فقهای معاصر ۱۴
عدالت اجتماعی در اسلام ۱۶
زندگی‌نامه ۱۸
مبانی اندیشه سیاسی مطهری ۲۱
عدالت، انواع و ابعاد آن از دیدگاه مطهری ۲۴
۱- منشأ عدالت: ۲۵
۲- عدالت در معنای مساوات در قانون و عدم تبعیض: ۲۶
۳-جایگاه زمامدار: ۲۷
۴- عدالت اجتماعی ۲۹
۵- عدالت سیاسی ۳۲
۶- عدالت اقتصادی ۳۴
جمع‌بندی ۳۶
منابع و مأخذ ۳۷
منابع
باقی نصرآبادی، علی (۱۳۸۰)، سیری در اندیشه‌های اجتماعی آیت‌الله شهید مطهری، چاپ دوم ، انتشارات: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
مطهری، مرتضی (۱۳۷۷)، پیرامون جمهوری اسلامی، تهران، انتشارات، صدرا، چاپ ۱۱.
مطهری؛ مرتضی (۱۳۷۱)، سیری در سیره ائمه اطهار، چاپ هفتم؛ تهران، انتشارات: صدرا.
مطهری؛ مرتضی (۱۳۷۷)، عدل الهی، (مجموعه آثار ج ۱) تهران، انتشارات: صدرا.
مطهری، مرتضی (۱۳۷۱)، مجموعه آثار، ج ۵، چاپ اول، تهران: انتشارات: صدرا.
مطهری، مرتضی (۱۳۷۵)، مجموعه آثار، ج ۳، تهران، انتشارات: صدرا.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۷)، مجموعه آثار، ج۷، چاپ اول، انتشارات: صدرا.
مطهری، مرتضی (۱۳۷۷)، مجموعه آثار، ج ۱۷ تهران، انتشارات: صدرا.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۷)، مجموعه آثار، ج۲۴، انتشارات: صدرا.
مطهری؛ مرتضی (۱۳۷۲)، مجموعه آثار، ج ۸، تهران، انتشارات، صدرا.
مطهری، مرتضی (۱۳۵۴)، سیری در نهجالبلاغه، تهران: انتشارات: صدرا، چاپ دوم.
مطهری، مرتضی، (۱۳۶۱)، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، تهران، انتشارات: حکمت.
مرتضی مطهری (۱۳۷۰)، بیست گفتار، چاپ هفتم، پائیز، انتشارات: صدرا.
مقدمه
مفهوم عدالت، یکی از پیچیده‌ترین مفاهیم در ادبیات فلسفی و سیاسی قدیم و جدید است؛ که بارها توسط اندیشمندان مختلف مورد تعریف قرارگرفته است. بحث درباره عدالت گستره زمانی به درازای اندیشه‌های سیاسی از عصر کلاسیک تاکنون دارد. در مباحث فلسفه سیاسی می‌توان علل گرایش هریک از اندیشمندان به تفسیر خاصی از عدالت را مورد دقت و بررسی قرارداد. در تعریف و تفسیر عدالت نیز گرایش‌های متفاوتی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت است از: احترام دقیق به شخص و حقوق او، دادن حق هرکس برحسب استحقاق او، مساوات در برخورداری از مواهب طبیعی و امکانات اجتماعی، مساوات افراد به‌تناسب کار و استعداد، تساوی در استفاده از امکانات اولیه و تساوی در مصرف. ما در قرن بیست و یکم از این‌جهت به اندیشه سیاسی کلاسیک و بعدازآن بها می‌دهیم که اول ریشه بسیاری از سؤالات موجود، به‌ویژه در فلسفه سیاسی، به عصر کلاسیک برمیگردد و آشنایی با سیر تطور و دامنه یک بحث به‌خودی‌خود می‌تواند ما را با حقایق جدیدی آشنا نماید.
دوم فهم نظریه‌های جدید منوط به فهم درست اندیشه کلاسیک است. به‌عبارت دیگر برای فهم نظریات جدید چاره‌ای جز درک و بررسی فلسفه کلاسیک نداریم. به‌هرحال به این دلایل است که ما به بررسی مفهوم عدالت، به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم فلسفه سیاسی، در دوره معاصر در اندیشه سیاسی مطهری پرداخته‌ایم.
استاد مطهری عدالت را عبارت می‌داند از: «آن استحقاق و آن حقّی که هر بشری به‌موجب خلقت خودش و به‌موجب کار و فعالیت خودش به دست آورده است به او بدهند» (مطهری، ۱۳۷۱: ۲۵۹). مطهری برای جامعه یک شأن جدای از افراد قائل است. درعین‌حال افراد را هم بدون استقلال و اختیار نمی‌داند. نتیجه می‌گیریم که افراد جامعه را می‌سازند و جامعه هم شخصیت افراد را. اخلاق فردی از مواردی است که فرد با رعایت آن ممکن است منشأ آثار فراوانی بر روی جامعه گردد.
مطهری بحث عدالت اجتماعی را این‌گونه مطرح می‌نماید: «معنی حقیقی عدالت اجتماعی بشری، یعنی عدالتی که در قانون بشری باید رعایت شود و افراد بشر باید آن را محترم بشمارند همین معنی است» (مطهری، ۱۳۷۷: ۶۲). وی عدل را به‌طور کامل در چندین محل تقسیم‌بندی کرده است. مطهری معتقد است «اصل عدل در فرهنگ اسلامی تقسیم می‌شود به عدل الهی و عدل انسانی. عدل الهی تقسیم می‌شود به عدل تکوینی و عدل تشریعی. عدل انسانی نیز خود تقسیم می‌شود به عدل فردی و عدل اجتماعی» به نظر ایشان اصل عدالت موردنظر در مکتب تشیع همان عدل الهی است و عدالت فردی زیربنای عدالت اجتماعی و عدل الهی و ایمان نیز پایه و زیربنای عدالت فردی است. در این پژوهش ما به دنبال بررسی مفهوم عدالت از دیدگاه مطهری هستیم.
عدالت در اسلام از دید فقهای شیعه:
در آیات قران و روایات و سیره معصومین عدالت جلوه‌ای ویژه‌ای دارد. نگاهی گذرا و بررسی اجمالی ده‌ها آیه و صدها حدیث در تبیین خوب بودن عدالت و زشت بودن ظلم، نشانگر این واقعیت است که هیچ پژوهشگر سیاسی به این اندازه بر استقرار عدالت تأکید نداشته است. بر اساس آیات و روایات، عدالت از هدف‌های بعثت پیامبران است. مؤمنان همواره باید در عرصه‌ها و صحنه‌های گوناگون عدالت را پدیدآورند. برای آن‌که مفهوم عدالت روشن‌تر شود به سه معنا از عدالت در علوم اسلامی اشاره می‌کنیم.
۱-عدالت الهی:
بدون شک، خداوند تبارک‌وتعالی عادل است و همه ادیان خصوصاً مسلمانان بر این امر اتفاق‌نظر دارند؛ اما درباره معنا و مفهوم عدل الهی که در آیات متعددی از قرآن آمده و خداوند به‌طور مطلق ظلم را از ساحت خود نفی می‌کند، اختلاف‌نظرهای ریشه‌دار و مشهوری میان فرقه‌های کلامی مسلمانان وجود دارد. اختلاف بر سر آن است که آیا با صرف‌نظر از اراده و فعل خداوند، معیاری وجود دارد که با بهره‌گیری از آن خداوند متعال را عادل بدانیم.
۲- عدالت فردی:
در تعریف عدالت فردی، میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد. مشهور میان فقیهان آن است که عدالت عبارت است از ملکه‌ای که انسان را از انجام گناهان بازداشته، به عمل واجبات شرعی وامی‌دارد.
۳-عدالت اجتماعی:
عدالت اجتماعی یعنی عدالت در گستره اجتماع به‌طور عام، از حوزه مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تا آنجا که در قلمرو و اختیارات و فعالیت‌های حکومت قرار می‌گیرد (کوشا، ۱۳۸۷: ۱۶).
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
ارسال نظر