عنوان

مقاله راهبرد سازمان دهی- برنامه ریزی، راهبردی فراشناختی

تعداد صفحات:۴۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

میل به دانستن و تلاش برای دانستن و فهمیدن از ویژگی های جدایی ناپذیر وجود آدمی است. از این رو، ذهن انسان همواره درگیر انبوهی از پرسش ها بوده است. در این میان،‌ این پرسش اساسی که فرد درباره دانستن چه می داند، ‌و چگونه و تا چه حد می داند جایگاه خاص خود را داشته است. پرسش هایی از این گونه ما را به سمت مفهومی هدایت می کند که امروزه در روان شناسی یادگیری، فراشناخت نامیده می شود. اصطلاح فراشناخت را اولین بار فلاول در سال ۱۹۷۶ مورد استفاده قرار داد تا با آن دانش شخص را در مورد فرآیندها و تولیدات شناختی یا هر چیز مربوط به آن توصیف کند.

فراشناخت کلیدی است برای توانایی شناختی، که به افراد اجازه می دهد تا افکارشان را کنترل و بازسازی کنند و نقش اساسی در یادگیری ایفا می کند(گاس و ویلی، ۲۰۰۷؛ به نقل از عطارخامه، ۱۳۸۸).

همچنین فراشناخت را می توان به معنی آگاهی فرد از فرآیند تفکر خود و توانایی اش برای کنترل این فرآیند دانست(کاکیروگلو[۱]،۲۰۰۷؛ دیسوت و ازسوی[۲]،۲۰۰۹؛ هاکر و دونلوسکی[۳]،۲۰۰۳). فراشناخت یک مدل شناختی است که در یک سطح بالاتر فعالیت می کند و بر پایه نظارت و کنترل قرار دارد (افکلیدز[۴]،۲۰۰۱).

 راهبردهای برنامه ریزی: شامل تعیین هدف برای یادگیری مطالعه، پیش بینی زمان لازم برای مطالعه، تعیین سرعت مناسب مطالعه، تحلیل چگونگی برخورد با موضوع یادگیری و انتخاب راهبردهای یادگیری مفید است. واترمن پی تر[۵] بیان می کند که افراد موفق کسانی هستند که خوب برنامه ریزی می کنند، اهداف ویژه را تشخیص می دهند و معرفی می نمایند و راهبردها را طرح ریزی می کنند. مهمترین امتیاز دانش فراشناختی این است که یادگیرنده را قادر می سازد تا لحظه به لحظه از فعالیت یادگیری خود و چگونگی پیشرفت کارش آگاه باشد و هم نقاط قوت و هم نقاط ضعف خودش را تشخیص دهد(به نقل از سیف، ۱۳۸۹).

فراشناخت با مفهومی که در روان شناسی شناختی جدید مطرح شده است به عنوان یکی از مولفه های مهم شناخت و همچنین رابطه آن با یادگیری و پیشرفت تحصیلی، همواره توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده و به تدریج برخی مفاهیم مرتبط با آن نیز پا به عرصۀ متغیر های پژوهشی در تحقیقات مربوط به آموزش و یادگیری نهاده اند.

اونیل و عابدی(۱۹۹۶) ضمن توضیح فراشناخت و تمایز قایل شدن بین فراشناخت صفتی و فراشناخت حالتی، فراشناخت صفتی را به صورت ” نظارت متناوب و آگاهانه فرد بر خود به منظور بررسی میزان دستیابی به اهدافش و در صورت لزوم توانایی انتخاب و به کارگیری راهبردهای متفاوت”، و فراشناخت حالتی را به صورت حالتی گذرا در موقعیت‌های ذهنی که از لحاظ شدت، متغیر است، در طول زمان تغییر می کند و با ویژگی های برنامه ریزی، خود بازبینی، راهبردهای شناختی یا عاطفی و خودآگاهی شناخته می شود؛ تعریف کرده اند.

واژه های کلیدی:فراشناخت، عناصر فراشناخت،راهبردهای یادگیری،راهبردهای فراشناختی،رویکردهای فراشناخت، راهبرد سازمان دهی- برنامه ریزی،

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
فراشناخت ۸
عناصر فراشناخت ۸
الف- دانش فراشناختی ۸
ب- کنترل فراشناختی ۱۰
راهبردهای یادگیری ۱۲
راهبردهای فراشناختی ۱۴
تمایز راهبردهای شناختی و فراشناختی ۱۶
ضرورت آموزش راهبردهای فراشناختی ۱۷
رشد فراشناخت در دانش آموزان ۱۸
ارتباط بین شناخت و فراشناخت ۱۸
رویکردهای فراشناخت ۲۲
۱- رویکرد فلاول ۲۳
۲-نظریه فراشناختی وضعیتی اونیل وهمکاران ۲۴
۳- نظریه نلسون ونارنس ۲۵
۴-مدل عملکرد اجرایی ولز (S-REF) 25
راهبرد سازمان دهی- برنامه ریزی ۲۶
رابطه مهارت های فراشناختی و عملکرد ۲۷
برنامه‌ریزی ۲۹
گسترش راهبرد برنامه ریزی ۲۹
کمک به رشد فراشناخت ۳۰
نتیجه گیری ۳۳
منابع ۳۶

 منابع

– سیاح سیاری، نیمتاج. (۱۳۸۶). ناتوانی های یادگیری. تهران، انتشارات مدبر.

– فولادچنگ، محبوبه. (۱۳۸۴). بررسی تاثیر آموزش فراشناختی و پیشرفت تحصیلی درس ریاضی.  فصلنامه نوآوری های آموزشی،۱۴، ۱۴۹-۱۶۲٫

– میرمهدی، سیدرضا. (۱۳۸۶). تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی و روش بیان نوشتاری Pwer بر بهبود عملکرد خواندن ریاضیات و بیان نوشتاری در دانش‌آموزان با اختلال یاد‌گیری، رساله دکتری، دانشکده روانشناسی و علوم‎تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

– کدیور، پروین. (۱۳۷۹). فراشناخت و اهمیت آن در کارایی حافظه، مجموعه مقالات در روانشناسی، تهران: نشر منشور امید.

– کدیور، پروین. (۱۳۸۶). روانشناسی تربیتی، تهران: انتشارات سمت.

– سیف، علی؛ مصرآبادی، ج. (۱۳۸۲). اثر بخشی آموزش راهبردهای یادگیری بر سرعت خواندن، یادداری و درک متون مختلف. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره (۲).

– عطارخامه، فاطمه. (۱۳۸۸). تاثیر آموزش راهبردهای یادگیری مطالعه فراشناختی بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. تهران، پژوهش نامه مطالعات روان شناسی تربیتی، شماره (۹).

– نیاز آذری، کیومرث. (۱۳۸۲). فراشناخت در فرآیند یاددهی و یادگیری. تهران، انتشارات اندیشه.

– پرویز، کوروش. (۱۳۸۴). بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش‎آموزان شهری و روستایی مقطع متوسطه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

– جعفری، نسرین. (۱۳۸۳). بررسی آموزش راهبردهای فراشناخت در بهبود یادگیری حل مسأله کودکان دچار اختلال ریاضی ۸- ۹ و ۱۰ ساله تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.

– گلاور، ج، ای، برونینگ، آر، اچ. (۱۹۹۰). روان شناسی  شناختی برای معلمان، ترجمه کمال خرازی (۱۳۷۶) تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

– صفری، یحیی؛ کرمی متین، بهزاد؛ قرینه آمنه و رضای، منصور.(۱۳۹۱). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناخت بر میزان آگهی‎های فراشناختی دانشجویان. مجله ایرانی آموزش در پزشکی. شماره ۴۳٫ مرداد ۱۳۹۱٫

– صفری، یحیی؛ مرزوقی، رحمت اله. (۱۳۸۸). مطالعه تجربی بررسی میزان تأثیر آموزش به شیوه فراشناختی بر عملکرد تحصیلی و آگاهی‎های فراشناختی دانش‎آموزان در برنامه درسی علوم دوره راهنمایی. دو ماهنامه دانشور رفتار/ تربیت و اجتماع، شماره (۳۹)

مقدمه

یادگیری را می توان بنیادی ترین فرآیندی دانست که در نتیجۀ آن، موجودی ناتوان و درمانده در طی زمان و در تعامل با رشد جسمی به فرد تحول یافته ای می رسد که توانایی های شناختی و قدرت اندیشه وی حد و مرزی نمی شناسد. در طی این فرآیند، موجود انسانی از جستجوی محل آشامیدن، خوردن و شناسایی اندام های بدن و دست چپ و راست خود شروع کرده، تا جستجوی پیچیده ترین اسرار خلقت و طبیعت ادامه می دهد. تنوع بسیار زیاد و گسترۀ زمانی یادگیری انسان که به گستردگی طول عمر اوست، باعث شده که علی رغم تفاوت های زیادی که انسان‌ها در یادگیری با هم دارند، برخی افراد در روند عادی یادگیری و آموزش نیز دچار مشکل شوند (سیاح سیاری، ۱۳۸۶).

مشکل واقعی این دانش آموزان این است که هیچ وقت یاد نگرفته اند که چگونه یاد بگیرند. در این خصوص، پژوهشگران تعدادی از عوامل و رفتارهای موثر بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان را شناسایی و تحقیقات زیادی نیز اثربخشی آنها را تأیید نموده اند. از جمله این عوامل می توان به راهبردهای شناختی و فراشناختی در یادگیری اشاره کرد. منظور از راهبردهای شناختی و فراشناختی رفتارهایی است که دانش آموزان در جریان یادگیری یا حل مسئله به طور فعال به کار می گیرند تا عملکرد خودشان را تنظیم و هدایت کنند. این مهارت ها به دانش آموزان کمک می کند تا نتایج تلاش هایشان را ارزیابی کنند و میزان تسلط خود را بر مطالبی که خوانده اند ارزیابی کنند (عابدی،  ۱۳۸۹).

این راهبردهای فراشناختی شامل سه راهبرد زیر می باشد:

۱- راهبردهای برنامه ریزی: شامل تعیین هدف برای یادگیری مطالعه، پیش بینی زمان لازم برای مطالعه، تعیین سرعت مناسب مطالعه، تحلیل چگونگی برخورد با موضوع یادگیری و انتخاب راهبردهای یادگیری مفید است.

۲- راهبردهای کنترل و نظارت: منظور ارزشیابی یادگیرنده از کار خود برای آگاهی یافتن از چگونگی پیشرفت خود و زیر نظر گرفتن و هدایت آن است.

۳- راهبردهای نظم دهی: انعطاف پذیری در رفتار، یادگیرنده را موجب می شود و به او کمک می کند تا در هر زمان که برایش ضرورت داشته باشد، روش و سبک یادگیری خود را تغییر دهد(سیف، ۱۳۸۹).

نوواک (۱۹۹۸) راهبردهای فراشناختی را مشتمل بر فرایادگیری، یا یادگیری دربارۀ یادگیری معنادار، و فرادانش، یا یادگیری دربارۀ ماهیت دانش می داند. راهبردهای فرایادگیری به فراگیران کمک می کند تا درک کنند معنا از مفاهیم و ارتباطات بین مفاهیم و ارتباطاتی که در چارچوب دانش موجودمان جذب می کنیم به دست می آید. همچنین فراگیر از ظرفیت محدود حافظه کوتاه مدت خود و نقش مهمی که سازمان دهی دانش در حافظه درازمدت بازی می کند آگاه می شود.

راهبردهای فراشناخت به دانش آموزان کمک می کند تا درک کنند که مفاهیم از نظم و ترتیب های مشاهده شده در اشیاء یا رویدادها، و زبان یا برچسب‌های نمادینی که برای تعیین این نظم و ترتیبات استفاده می‌کنیم ساخته می‌شوند. در ساخت مفاهیم جدید خلاقیت دخالت دارد و یادگیری معنادار فرآیند اصلی است که از طریق آن انسان‌ها بیشتر دانش قابل استفاده خود را بدست می آورند (سیف، ۱۳۸۶).

فراشناخت

میل به دانستن و تلاش برای دانستن و فهمیدن از ویژگی های جدایی ناپذیر وجود آدمی است. از این رو، ذهن انسان همواره درگیر انبوهی از پرسش ها بوده است. در این میان،‌ این پرسش اساسی که فرد درباره دانستن چه می داند، ‌و چگونه و تا چه حد می داند جایگاه خاص خود را داشته است. پرسش هایی از این گونه ما را به سمت مفهومی هدایت می کند که امروزه در روان شناسی یادگیری، فراشناخت نامیده می شود. اصطلاح فراشناخت را اولین بار فلاول در سال ۱۹۷۶ مورد استفاده قرار داد تا با آن دانش شخص را در مورد فرآیندها و تولیدات شناختی یا هر چیز مربوط به آن توصیف کند. از فراشناخت تعاریف گوناگونی ارائه شده است: آگاهی شخص از فرآیندها و راهبردهای شناختی(مسترز[۱]، ۱۹۸۱؛ به نقل از فلاول، ۱۹۸۵)؛ تفکر دربارۀ تفکر؛ دانش و کنترلی که در مورد تفکر و فعالیت های یادگیری اعمال می شود؛ دانش درباره ی دانستن(میلر،۲۰۰۲؛ به نقل از عطارخامه، ۱۳۸۸) و دانش فرد دربارۀ چگونگی یادگیری خودش (اسلاوین،۲۰۰۶؛ به نقل از سیف، ۱۳۸۹).

 عناصر فراشناخت

در مطالعات جدید فراشناخت دارای دو عنصر مستقل، اما مرتبط با یکدیگر است؛ یکی دانش فراشناختی و دیگری کنترل فراشناختی(دیسوت و رویرز، ۲۰۰۶؛ سانگر[۲]، ۲۰۰۷).

الف- دانش فراشناختی

دانش فراشناختی به دانش و باورهایی که شخص دربارۀ منابع شناختی خود در یک حیطه، اینکه چقدر خوب در آن حیطه عمل می کند، راهبردها و روش‌های اکتشافی که می تواند استفاده کند، و ماهیت آن حیطه دانش اشاره دارد (فلاول، ۱۹۸۷).

به عبارت دیگر، دانش فراشناختی به دانش کسب شده در مورد فرآیندهای شناختی– دانشی که می تواند برای کنترل فرآیندهای شناختی مورد استفاده قرار گیرد- اطلاق می شود. دانش فراشناختی قابل بیان کردن است و نسبتاً ثابت است به گونه ای که امکان اندیشیدن در مورد فرآیندهای شناختی و بحث با دیگران را فراهم می کند، اما ممکن است اشتباه پذیر، غیر واقعی یا مبتنی بر الگوهای ساده لوحانه باشد.

چنین دانشی از خود ذهنی- خواه واقعی یا غیر واقعی- اثر مهمی بر رفتار شناختی دارد و ممکن است از طریق مشارکت در فعالیت های کلاسی روزانه تشکیل شود. این شکل از دانش فرد در مورد فرآیندهای فکری خود اغلب به عنوان یک دانش دیر تشکیل شونده توصیف شده است یعنی فراگیر باید به عقب برگردد و فرآیندهای شناختی خود را به عنوان اهداف تفکر و اندیشه مورد ملاحظه قرار دهد (براون، ۱۹۸۷؛ به نقل از نیاز آذری، ۱۳۸۲).

رشد این جنبه از تفکر برای گسترش مهارت های مطالعه دانش آموزان و توانایی آنها در حل مسأله مهم است. این مهارت‌ها تا حدی به توانایی دانش‌آموزان برای ارزیابی موثر از آنچه می‌دانید است. اگر از آنچه می دانید آگاهی نداشته باشید با مشکل مواجه خواهید شد.

[۱]  Masters

[۲] Sungur

[۱] . Cakiroglu

[۲] . Desoete & Ozsoy

[۳] . Hacker & Dunlosky

[۴] . Efklides

[۵]. Waterman & Peters

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .