عنوان

مقاله اضطراب کتابخانه‌ای و هوش هیجانی

تعداد صفحات:۴۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

اضطراب کتابخانه‌ای متشکل از هر احساسی منفی و علائمی از قبیل ترس، نگرانی، نداشتن قطعیت و درک توانایی و کارایی، احساس تنهایی، بهت و حیرت و غیره می‌باشد. این پدیده در میان تمامی کاربران کتابخانه‌ها -که موضوع پژوهش‌های گوناگونی نیز بوده- به مسأله‌ای مشترک تبدیل شده است (Omran, 2001). با توجه به مطالعه پژوهش‌های انجام شده در این حوزه، دلایل زیادی برای ایجاد و یا تشدید این نوع اضطراب از سوی صاحب‌نظران ذکر شده است؛ از جمله این موارد می‌توان به برخورد و شیوه‌های رفتاری نامناسب از سوی کتابداران، احساسات و ادراکات کنترل‌نشده‌ هر فرد، نبود مهارت‌های کتابخانه‌ای، ناآشنایی کاربران با محیط کتابخانه، نداشتن اعتماد به نفس لازم میان افراد در زمان استفاده از کتابخانه، ورود تجهیزات و فن‌آوری‌های جدید به کتابخانه، تفاوت‌های زبانی، عامل زمان و محدودیت‌هایی که برای کاربران ایجاد می‌کند، نداشتن یا کمبود منابع کتابخانه‌ای و سیاست‌های کتابخانه اشاره کرد (Bostick, 1992; Van Kampen, 2003; Anwar, et al., 2004; Lee, 2011).

تاکنون راه‌کار‌های مختلفی نیز در زمینه کاهش اضطراب کتابخانه‌ای ارائه شده‌است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مواردی چون: آموزش مهارت‌های کتابخانه‌ای و سواد‌‌‌ اطلاعاتی، برگزاری دوره­های آموزشی آشنایی با کتابخانه دانشگاه، آشنا کردن افراد با مفهوم و ماهیت اضطراب کتابخانه‌ای، تعامل مثبت کتابداران با کاربران، تعامل و همکاری معلمان و اساتید با دانشجویان و کتابداران، فراهم آوردن تجربه‌ای مثبت برای کاربران کتابخانه، تلاش برای برجسته کردن نقش کتابخانه در فعالیت‌های پژوهشی، آموزش نحوه استفاده از تجهیزات کتابخانه و ارائه دستوالعمل‌های لازم در این زمینه اشاره کرد (جوکار و طاهریان، ۱۳۸۷؛ حریری، نعمتی‌لفمجانی، ۱۳۸۸؛ عرفان‌منش، بصیریان‌جهرمی، ۱۳۹۰). کتابداران دانشگاهی اگر از این مسائل آگاهی داشته باشند، به شرط آگاهی از شرایط برطرف‌ کردن این اضطراب، می‌توانند به دانشجویانی که نشانه‌هایی از اضطراب کتابخانه‌ای را بروز می‌دهند بهتر کمک نمایند (خدیوی،۱۳۸۳). اگر چه اضطراب کتابخانه‌ای در بین دانشجویان یک مسأله عادی محسوب می‌شود (Jiao & Onwuegbuzie, 1999) اما ایجاد محیطی برای کاهش این نوع اضطراب از مسائل مهمی است که برای کتابدارانی که با دانشجوی مضطرب در چنین فضایی برخورد می‌نمایند، مطرح می‌باشد (خدیوی، ۱۳۸۳؛ خدیوی و دیگران، ۱۳۸۵). اضطراب کتابخانه‌ای عاملی بازدارنده است و برطرف کردن آن می‌تواند کارایی کاربران را افزایش دهد (خدیوی، ۱۳۸۳). در این راستا می‌توان هوش هیجانی و مؤلّفه‌های آن را به عنوان راه‌کاری در جهت کاهش سطح این اضطراب مورد بررسی قرار داد زیرا طبق مطالعه‌های انجام شده هوش هیجانی می‌تواند زمینه‌ای مناسب برای ایجاد محیطی مطلوب به منظور یادگیری بهتر و برقراری ارتباط مؤثرتر، فراهم نماید تا به وسیله آن مراجعین بتوانند آزادانه نیازها و انتظارات خود را برای کسب حمایت از سوی کتابداران ابراز کنند. این امر ابزاری مطمئن برای بهبود و ارتقای خدمات در کتابخانه محسوب می‌شود که در نهایت جامعه نیز از آن بهره‌مند خواهد شد (امرایی، ۱۳۹۰).

اضطراب کتابخانه‌ای مسأله‌ای جدی در میان کاربران کتابخانه می‌باشد که می‌توان آن را از طریق آموزش مناسب مهارت‌های کتابخانه‌ای، تعامل مثبت کتابداران با کاربران و ایجاد محیطی آرام و به دور از اضطراب در کتابخانه‌ها کاهش داد (عرفان‌منش، دیده‌گاه، ۱۳۹۰)؛ برای رسیدن به چنین هدفی در کتابخانه‌ها به خصوص کتابخانه‌های دانشگاهی نمی‌توان  نقش کتابداران، مدیران کتابخانه‌ها، استادان و پژوهشگران حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی – علم اطلاعات و دانش‌شناسی- و مسئولان دانشگاه را در این زمینه نادیده گرفت.

واژه های کلیدی:هوش هیجانی، اضطراب کتابخانه ای، راه های کاهش اضطراب کتابخانه‌ای ،هوش هیجانی و اضطراب کتابخانه‌ای

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
هوش ۸
هوش هیجانی ۸
مقایسه هوش هیجانی و بهره هوشی یا هوش شناختی ۱۰
تاریخچه شکل‌گیری هوش هیجانی ۱۱
آموزش جهت ارتقاء مهارت‌های هوش هیجانی ۱۳
رویکردهای رایج در حوزه‌ی هوش هیجانی ۱۷
ویژگی‌های افراد با هوش هیجانی بالا ۱۹
هوش هیجانی و اضطراب ۲۱
اضطراب ۲۲
انواع اضطراب ۲۵
تاریخچه‌ی اضطراب کتابخانه‌ای ۳۰
راه‌های کاهش اضطراب کتابخانه‌ای ۳۱
هوش هیجانی و اضطراب کتابخانه‌ای ۳۲
نتیجه‌گیری ۳۵
فهرست منابع ۳۷

منابع

سپهریان، فیروزه (۱۳۸۶). هوش هیجانی (از IQ تا EQ و SQ). ارومیه: جهاد دانشگاهی. ۲۵۱ص.

نوشین، نوید (۱۳۸۸). هوش هیجانی و راه‌های تقویت آن. ماهنامه تدبیر، ۲۰(۲۰۵)، ۷۰-۸۲٫

نیکوگفتار، منصوره (۱۳۸۹). آموزش هوش هیجانی، ناگویی خلقی،سلامت عمومی و پیشرفت تحصیلی. مشاور مدرسه، ۶(۱)، ۵۸-۶۱٫

هازارد مونرو، باربارا (۱۳۸۹). روش‌های آماری در پژوهش مراقبت‌های بهداشتی و کاربرد spss در تحلیل داده‌ها. تهران: جامعه‌نگر:سالمی.۵۸۳ص.

عرفان‌منش، محمدامین، دیده‌گاه، فرشته (۱۳۹۰). اضطراب کتابخانه‌ای، چالشی فراروی استفاده موثر از خدمات کتابخانه‌ای. کتاب ماه، ۱۴(۶)، ۴۴-۵۴٫

عرفان‌منش، محمدامین، محمدی، مهدی، دیده‌گاه، فرشته (۱۳۹۱). مطالعه اضطراب کتابخانه‌ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز. فصلنامه مطالعات کتابداری و اطلاع‌رسانی.

عرفان‌منش، محمدامین، بصیریان جهرمی، رضا (۱۳۹۰). بررسی آموزش مهارت های سواداطلاعاتی بر اضطراب کتابخانه‌ای دانشجویان: مطالعه موردی دانشگاه مالایا. فصلنامه دانش‌شناسی. ۴ (۱۵): ۳۴-۵۱٫

اشرفی ریزی، حسن، کاظم‌پور، زهره (۱۳۸۷). روش تحقیق و گزارش‌نویسی تدوین پایان‌نامه و رساله تحصیلی. همدان: سپهر دانش. ۱۵۴ص.

ناظم، فتاح (۱۳۸۷). هوش هیجانی مدیران دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، ۳(۲).

نوری امام‌زاده‌ای، اصغر (۱۳۸۸). هوش عاطفی در محیط کار ( بهداشت روانی کار). اصفهان: نوشته.

سلطانی فر، عاطفه (۱۳۸۶). هوش هیجانی.  فصلنامه اصول بهداشت روانی، ۹(۳۵و۳۶)، ۸۳-۸۴٫

سیاروچی، ژوزف، فورگاس، ژوزف، مایر، جان (۱۳۸۴). هوش عاطفی در زندگی روزمره (اصغر نوری امام زاده ای و حبیب اله نصیری، مترجمان). اصفهان: نشرنوشته.

شاملو، سعید (۱۳۷۸). بهداشت روانی. تهران: رشد.

مشاوری، امیرحسین (۱۳۸۲). بررسی میزان اثربخشی آموزش شناختی-رفتاری بر اضطراب اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، اصفهان.

شعبانی، علی (۱۳۸۷). بررسی رابطه هوش هیجانی و کیفیت ارایه خدمات کتابداران کتابخانه ­های دانشکده‌ای دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران.

شعبانی، علی، فدایی، غلامرضا، بشارت، محمدعلی (۱۳۸۸). سنجش میزان هوش هیجانی کتابداران دانشکده‌های دانشگاه تهران. مجله کتابداری، ۴۳(۵۰)، ۲۹-۴۴٫

کالات، جیمز (۱۳۸۶). روان‌شناسی فیزیولوژیکی (یحیی سیدمحمدی، مترجم). تهران: روان.

مقدمه

کتابخانه نهادی اجتماعی است که در آن افراد به دنبال راهی برای برطرف کردن نیاز‌های اطلاعاتی خویش هستند. این نهاد، نقش مهمی در شناسایی نیازهای اطلاعاتی (اعم از نیازهای بالقوه و بالفعل)، فراهم‌آوری، بازیابی و دسترس‌پذیر ساختن محتوای منابع اطلاعاتی مورد نیاز کاربران بر عهده دارد. برای ایفای چنین نقشی علاوه بر وظایف معمول هر کتابخانه شامل فراهم‌آوری، سازمان‌دهی و دسترس‌پذیری منابع اطلاعاتی، بررسی موانع عاطفی و روان‌شناختی استفاده از کتابخانه می‌‌تواند در ارائه بهتر خدمات و استفاده هر ‌چه مناسب‌تر کاربران از کتابخانه تأثیر داشته باشد. این امر به این دلیل حائز اهمیت است که یک کتابخانه به رغم داشتن مجموعه‌ای مناسب متشکل از انواع منابع اطلاعاتی، در صورت نداشتن محیطی آرام و بدون عوامل اضطراب‌زا، قادر نخواهد بود تا به طور شایسته کاربران خود را مورد حمایت قرار داده و خدمات مناسبی به آنها ارائه نماید. از این رو، موضوع اضطراب به عنوان یکی از عمده‌ترین موانع عاطفی و روان‌شناختی پیش روی کاربران بایستی مورد توجه قرار گیرد. تاکنون بحث اضطراب و انواع گوناگون آن مانند اضطراب رایانه‌ای^[۱]، اضطراب اینترنتی^[۲]، اضطراب اطلاعاتی^[۳]، اضطراب پژوهش کتابخانه‌ای^[۴]، اضطراب کتابخانه‌ای^[۵]، اضطراب ریاضی و آمار^[۶] و اضطراب پژوهش^[۷] موضوع پژوهش‌های متعددی بوده است (عرفان‌منش، محمدی، دیده‌گاه، ۱۳۹۱). در این میان، اضطراب کتابخانه‌ای به عنوان یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین اضطراب‌ها در محیط‌های علمی محسوب می‌شود (Bostick,1992) .

ایده اضطراب کتابخانه‌ای از سال ۱۹۷۲ مطرح بوده است (خدیوی، عابدی، شعبانی، ۱۳۸۵). از اولین پژوهش‌های انجام شده در زمینه اضطراب کتابخانه‌ای پژوهشی بود که توسط ملون (Mellon, 1986) انجام گرفت؛ در این پژوهش برای اولین بار “نظریه اضطراب کتابخانه‌ای^[۸]” مطرح شد. سپس بوستیک در سال ۱۹۹۲ مقیاس سنجش اضطراب کتابخانه‌ای را تعیین نمود و آن را به عنوان ابزاری برای پژوهش‌های خود در این زمینه مورد استفاده قرار داد. از آن پس، پژوهش‌های بسیاری برای کاهش میزان اضطراب کتابخانه‌ای انجام گرفته است.

از آنجا که از یک سو هوش هیجانی و مؤلّفه‌های آن به ویژگی‌های روان‌شناختی افراد توجه نموده و سعی در تشریح و تفسیر جایگاه هیجانات و عواطف در توانمندی‌های انسانی دارد و از سویی دیگر اضطراب کتابخانه‌ای نیز به عنوان مانعی روان‌شناختی در جهت دستیابی به چنین توانمندی و قابلیتی محسوب می‌شود، می‌توان وجود رابطه بین این دو مقوله را محتمل دانست. شناخت ویژگی‌های گوناگون روان‌شناختی افراد و اهتمام ورزیدن نسبت به شناخت آنها، بستری را مهیا می‌سازد تا درگام نخست اشخاص بر اساس آن قادر شوند چه در قالب فعالیت‌های فردی و چه در قالب فعالیت‌های جمعی، توانمندی‌ها و ضعف‌های خویش را شناسایی نمایند. این افراد در گام بعد قادر خواهند شد از توانمندی‌ها و ضعف‌های شناخته شده خود، برای برقراری ارتباط مؤثر و تعامل هدفمند با دیگر افراد جامعه استفاده کنند. در این راستا، هوش هیجانی به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در ارتباط با کسب آگاهی نسبت به روابط بین فردی که توانایی شناخت و تمایز عواطف و انگیزه‌های افراد را بوجود می‌آورد، می‌تواند نقشی اساسی ایفا نماید (سلطانی‌فر، ۱۳۸۶). با توجه به این نکته که هوش هیجانی ماهیتی اکتسابی دارد (Fletcher, Leadbetter, Curran, O’Sullivan, 2009)، به نظر می‌رسد پرداختن به این مفهوم زمینه‌ساز کاهش برخی مشکلات ارتباطی کاربران در کتابخانه‌ها باشد.

هوش^[۹]

تعریف‌های زیادی از هوش ارائه شده است؛ یکی از آنها که اتفاق نظری روی این تعریف وجود دارد، هوش را به عنوان توانایی سازگاری با محیط و یادگیری از تجربیات زندگی روزانه می‌داند (طباطبائی، توسلی نائینی، ۱۳۸۸). در واقع هوش مهارتی برای حل مسئله می‌باشد (همان، ۱۳۸۸). هوش، از جنبه‌های مهم در سازگاری افراد با محیط و از عوامل مهم تفاوت‌های فردی به شمار می‌آید. هنگامی مفهوم هوش از مطالعات دانشگاهی به سطح جامعه و روابط بین فردی وارد شد، مفاهیمی مانند”هوش اجتماعی^[۱۰]“، “هوش بین فردی^[۱۱]” و “هوش هیجانی^[۱۲]” ذهن پژوهشگران را درگیر کرد (رنجبردار، ۱۳۸۹).

هوش هیجانی

هوش هیجانی زیر مجموعه‌ای از هوش اجتماعی می‌باشد که به عنوان “توانایی برای نظارت بر احساسات و هیجانات خود و دیگران، محدود ساختن آنها و استفاده از این اطلاعات برای هدایت افکار و عملکرد‌ها” شناخته می‌شود. این مفهوم، مرتبط با هوش اجتماعی می‌باشد که به عنوان توانایی برای پردازش‌هایی از جمله درک و مدیریت اطلاعات هیجانی است. هوش اجتماعی به شخصیت افراد اشاره دارد و فرآیندی است که از رفتارهای اجتماعی ریشه گرفته است (De Raad, 2005).

به بیان دیگر، هوش هیجانی یعنی آنکه یک فرد خود را به خوبی شناخته و بداند افکار، عواطف، احساسات و ویژگی‌های رفتاری‌اش‌ چه می‌باشد. درواقع می‌توان گفت “مهارتی است برای ارزیابی و هدایت، که باعث تغییر توانایی‌های انسان برای تعالی، توسعه و ایجاد احساس مثبت از زندگی می‌شود” (حقانی، امینیان، کمالی و جمشیدیان، ۱۳۸۹). هوش هیجانی به عنوان عاملی مؤثر برای کسب موفقیت در زندگی، تحصیلات و شغل، شناخته شده است (Nelis, Quoidbach, Mikolajczak, Hansenne, 2009). با توجه به پژوهش‌های انجام شده در زمینه هوش هیجانی چنین نتیجه‌گیری شده است که هوش هیجانی برای تربیت افرادی با انگیزه بالا، علاقه‌مند به کسب علم و دانش، خلاق، مسئولیت‌پذیر، با اعتماد به نفس بالا، انعطاف‌پذیر، با پشتکار و دارای قدرت برقراری ارتباط، امری لازم است (Ciarrochi, Deane, Anderson, 2002). همچنین پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که زیر بنای بسیاری از تصمیم‌های مهم، فعالیت‌های سودمند و زندگی‌های رضایت بخش و موفق، هوش هیجانی است (طباطبائی، توسلی نائینی، ۱۳۸۸).

[۱] Computer Anxiety

[۲]Internet Anxiety

[۳] Information Anxiety

[۴] Library Research Anxiety

[۵] Library Anxiety

[۶] Statistics & Mathematics Anxiety

[۷] Research Anxiety

[۸] Theory of Library Anxiety

[۹] Intelligence

[۱۰] Social Intelligence

[۱۱] Interpersonal Intelligence

[۱۲] Emotional Quotient (EQ)- Emotional Intelligence (EI)

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .