عنوان

مقاله نقش هنردرمانی دراختلال حساب نارسائی

تعداد صفحات:۴۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هنر به عنوان پدیده ای زیبایی شناختی از قدرت خاصی برخوردار است به گونه ای که می تواند نیروهای متعارض درون فردی ، بین فردی ، و جامعه را بهبود بخشیده و سازگاری بهتری را برای صاحب اثر هنر ایجاد کرده و بعضاً مشکلات او را حل کند. علاوه بر درک و فهم حالات هیجانی و عاطفی مراجع به وسیله هنر از هنر می توان برای بهبود قدرت شناخت و ادراک افرادی که در شناخت و ادراک خود مشکلاتی دارند استفاده کرد و این خود پایه و اساس هنر درمانی است و هنر درمانی نیز خود شامل طیف گسترده ای از کاربردهای درمانی عناصر هنر است که در یکسوی این طیف ،‌ هنر به عنوان وسیله ای برای ارتباط غیر کلامی مؤثر است و هنر در پیوند با تداعی کلامی و تفسیر آن وآثار هنری امکاناتی را فراهم می کند برای درک و فهم حالات هیجانی که در مراجع وجود دارد و در سوی دیگر طیف ، درمان از خود فرایند هنری مشتق می شود. در رابطه با این قدرت درمانی هنر مطالعات گوناگونی انجام گرفته و بررسی ها نشان می دهد که یکی از بخش های مهم هر درمانی ،‌ که می تواند بسیار مفید  باشد ، «هنرهای تجسمی[۱]» است (عناصری ، ۱۳۸۰ ، میرزا بیگی ،‌۱۳۸۲ ، ‌لاندگارتن[۲] ، ۲۰۰۳ به نقل از هاشمیان و ابوحوزه ، ۱۳۸۶).

هنرهای تجسمی چون نقاشی ، طراحی و سفال از مهم ترین عوامل در بیان مقاصد ،‌افکار ،‌ عقاید و نیازهای درونی بشر محسوب می شوند که از دیرباز تا کنون همواره مورد استفاده انسان بوده است. اشتغال به این فعالیت خلاقه اعم از آفرینش و خلق یک نقاشی ، درست کردن یک مجسمه و یا کاربرد آن می تواند علاوه بر پرورش حس زیبایی و ذوق هنری انسان ، ‌نقش مؤثری در رشد شخصیت ،‌ شناخت ،‌ بینش و حل مشکلات و نابسامانی های روانی و درمان وی داشته باشد.(لاندگارتن ،‌۲۰۰۳ ،‌کیس و دالی ، ‌۲۰۰۸).

در نقاشی ها و ترسیمات کودکان می توان اطلاعات مناسبی از ویژگی های شخصیتی آنها به دست آورد و توانایی های ذهنی ،‌ شاختی ، ‌ادارکی ،‌ ویژگی های عاطفی و خصوصیات هیجانی ، ‌ناکامی ها ، فشارها و تمایلات درونی کودک را می توان از طریق نقاشی های او بازشناسی کرد. این قبیل فعالیت های هنری علاوه بر کمک به تشخیص نوع اختلالات ،‌ مشکلات وبیماری ،‌ شیوه مؤثری در رهاسازی عواطف و احساسات متراکم و فشارهای درونی به شمارمی رود(دادستان،۱۳۸۴).

آموزش هنرهای تجسمی در بسیاری از مشکلات کودکان به ویژه مشکلات مربوط به یادگیری آنها راهگشاست.در واقع آموزش هنرهای تجسمی می تواند فرایند یادگیری و رشد تمام مهارت های مرتبط با یادگیری را تسهیل کند. مطالعات و بررسی های انجام گرفته در این زمینه نشان می دهد که هر دو نیمکره مغزی هنر را از جنبه های گوناگونی درک کرده و آموزش هنر می تواند مشکلات شناختی و ادراکی را کاهش دهد و نیز برخی بررسی ها حاکی از این مطلب است که هنرهای تجسمی موجب رشد بسیاری از مهارت ها و توانایی های کودک می شود
(زایدل ،‌۲۰۰۶ ، کیس و دالی ، ‌۲۰۰۸).

یکی از مهارت هایی که هنرهای تجسمی بر آنها تأثیر چشمگیری دارد ،‌ مهارت های پردازش اطلاعات بینایی[۳] است  که این مهارت ها در یادگیری انسان مؤثرند ،‌ اطلاعات رسیده از طریق حس بینایی از محیط را استخراج و سازماندهی کرده و این داده ها را با سایر اطلاعات حسی و اعمال شناختی سطوح مغزی بالاتر هماهنگ می کنند(فرهبد ،‌۱۳۸۴ ،
کیس اسمیت[۴] ،‌۲۰۰۱).

مطالعات و بررسی های انجام گرفته در زمینه پردازش اطلاعات بینایی نشان می دهد که کودکان با ناتوانی های یادگیری به ویژه کودکان حساب نارسا و نارساخوان در پنج گروه از مهارت های پردازش اطلاعات بینایی یعنی درک ثبات شکل[۵] ، تشخیص شکل از زمینه[۶] ، درک روابط فضایی[۷]، حافظه بینایی[۸] ، و هماهنگی چشم و دست [۹] ، بیشترین مشکل را دارند ولی آموزش هنرهای تجسمی به ویژه نقاشی می تواند این مهارت ها را ارتقاء بخشیده و مشکلات یادگیری را در این گروه از کودکان به حداقل برساند(گاردنر ،‌۲۰۰۱ ، آندریاس ،‌۲۰۰۵).

معمولاً‌کودکان در سنین پیش دبستانی و سال های اول دبستان از مهارت های پردازش اطلاعات بینایی برای بررسی و درک شکل و نیز نمادهای بینایی نظیر حروف و اعداد استفاده می کنند و اساس بازشناسی کلمات در سال های بعدی دبستان بر پایه همین مهارت هاست و در ضمن این مهارت ها پیش زمینه ای برای رشد مفاهیم ریاضی است. این مهارت ها آنقدر با اهمیت است که ضعف و به نوعی اختلال در آنها موجب بروز مشکلاتی در خواندن و درک ریاضی و مفهوم عدد می شود(کیس اسمیت ،‌۲۰۰۱).

پژوهشگران و متخصصین در بررسی های گوناگون به این نتیجه رسیده اند که کودکان با نارسایی های ویژه در یادگیری به ویژه کودکان حساب نارسا اگرچه از دید و قدرت کافی برخوردارند ولی در تشخیص ،‌ درک و پردازش اطلاعات بینایی مشکلاتی دارند و به اعتقاد بسیاری از پژوهشگران و متخصصین ضعف در مهارت های پردازش اطلاعات بینایی به ویژه ضعف و ناتوانی در تشخیص شکل از زمینه ، درک روابط فضایی اشیاء و ثبات شکل می تواند در درک و فهم مفاهیم ریاضی و محاسبه اختلال ایجاد کند(سیف نراقی و نادری ،‌۱۳۸۴ ،‌آندریاس ،‌۲۰۰۵ ، لرنر[۱۰] ، ۱۹۹۶).

نقایص و مشکلات در مهارت های پردازش اطلاعات بینایی را می توان از طریق تمرینات و فعالیت هایی چون تحریکات دهلیزی (وستیبولار) ، ،‌تمرینات مربوط به هماهنگی چشم و
دست ،‌ تعقیب بینایی، کنترل چشم و بازشناسی اشیاء تقویت کرد و با توجه به سن کودک می توان تمرینات و بازی های خلاق تری را برای افزایش و تقویت این مهارت ها به کار برد. به عنوان نمونه ، ‌تشخیص قسمت های حذف شده پازل یا تصاویر ، نقاشی با گواش ، آبرنگ ، مداد رنگی یا پاستل ، الگوسازی با مکعب یا بلوک چوبی و ساخت کاردستی که شامل مراحلی چون چسباندن و بریدن است همگی از جمله فعالیت های مؤثر در افزایش درک روابط فضایی و تجسم کودکان است(علیزاده ،‌۱۳۸۵ ،‌محمداسماعیل ،‌۱۳۸۳).

علاوه بر فعالیت های یاد شده در آموزش و توانبخشی کودکان استثنایی می توان از آموزش هنرهای تجسمی چون سفال و نقاشی در کاهش مشکلات مهارت های پردازش اطلاعات بینایی کودکان با ناتوانایی های یادگیری سود برد.

استفاده از برنامه های هنرهای تجسمی در قالب آموزش و بازی خصوصاً در مورد کودکان ۵ الی ۱۰ سال در اصل به عنوان برنامه ای فرافکن[۱۱] مطرح است و این کودکان از سفال و نقاشی به عنوان ابزاری برای تخلیه هیجانات ، ‌احساسات ،‌ تعارضات و تکانه های خود استفاده می کنند و طی پژوهش هایی که افرادی چون سیلور[۱۲] ، لِوون فلد[۱۳] و آندریاس[۱۴] در این زمینه انجام داده اند مشخص گردید که استفاده از هنرهای تجسمی تنها به این امر محدود نشده و علاوه بر این که این گونه هنرها می توانند نقش فرافکنی داشته باشند در افزایش ادراک ،‌ شناخت ، دقت ، توجه و تمرکز و بالطبع یادگیری در کودکان با مشکلات در یادگیری بسیار مؤثر هستند(آندریاس ،‌۲۰۰۵ ، سیلور و همکاران ،‌۲۰۰۱ ،‌ کیس و دالی  ،‌ ‌۲۰۰۸  ،‌ زایدل[۱۵] ، ۲۰۰۶).

واژه های کلیدی:هنردرمانی، نورو پسیکولوژی هنر ، اختلال حساب نارسائی ، مهارت های پردازش اطلاعات بینائی

 فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۸
تعریف هنر ۱۱
طبقه بندی هنر ۱۲
روانشناسی هنر ۱۳
هنر درمانی ۱۵
هنر درمانی برای کودکان و نوجوان ۱۶
نورو پسیکولوژی هنر ۱۹
نیمکره های مغز و خلق هنر ۲۰
اثر ضایعات وارد به نیمکره راست مغزی در ترسیم نقاشی ۲۰
آثار آسیب و ضایعه وارد به نیمکرۀ‌ چپ در ترسیم و نقاشی ۲۱
رابطه هنر ،‌ خلاقیّت و ریاضی ۲۱
اختلالات یادگیری ۲۳
علل اختلالات یادگیری ۲۳
ریاضی و حساب نارسائی ۲۴
مبانی نوروپسیکولوژی حساب نارسائی ۲۵
نظریه های مرتبط با اختلالات یادگیری و حساب نارسائی ۲۵
مشکلات کودکان حساب نارسا ۲۷
ملاک های تشخیصی IVDSM برای اختلال حساب نارسائی ۲۸
مهارت های پردازش اطلاعات بینائی ۲۸
مهارت های بینائی – فضائی ۲۹
مهارت های تجزیه و تحلیل بینائی ۲۹
مهارت های بینائی – حرکتی ۳۰
نقص و ضعف در مهارت های پردازش اطلاعات بینائی ۳۱
مشکلات کودکان حساب نارسا در مهارت های پردازش اطلاعات بینائی ۳۲
فرایند یادگیری ریاضی در کودکان حساب نارسا ۳۴
راهبردهای آموزش مفاهیم ریاضی به کودکان حساب نارسا ۳۴
نقش هنر در پردازش وادراک بینایی ۳۵
رشد نقا شی و ترسیم وناتوانی های یادگیری ۳۷
تحقیقات انجام شده ۳۸
نتیجه گیری ۴۰
منابع ۴۳

منابع

. گاردنر، هلن. (۱۹۸۰). «هنر در گذر زمان». ترجمه: فرامرزی، محمدتقی. (۱۳۶۷). تهران: نشر نگاه.

سعدی پور، ابراهیم. (۱۳۷۹). «سیر اندیشه در هنر». تهران: نشر بوته.

میرزاخانی، نوید. (۱۳۷۸). «بررسی تأثیر آموزش حرکات ظریف دست بر روی مهارتهای یادگیری دانش آموزان ۸-۶ ساله تهران». تهران : دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی . گروه آموزشی کار درمانی.

والاس ، ج . مک ، لافین . ج ا. (۱۹۸۰). «ناتوانائیهای یادگیری ». ترجمه : منشی طوسی ، تقی (۱۳۷۶). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

ورینی، ورنر (بی تا). «رشد و تقویت مهارتهای ادراکی حرکتی کودکان». ترجمه: سازمند، علی حسین. طباطبایی، سید مهدی. (۱۳۷۶). تهران : انتشارات سازمان آموزش و پرورش استثنایی.

هنفلینگ، اسوالد(بی تا). « چیستی هنر». ترجمه:رامین ، علی. (۱۳۸۱). تهران: نشر هرمس.

سلطانی خدیو، کبری. (۱۳۸۲) . «رشد مهارتهای دست». تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی . گروه آموزشی کاردرمانی .

لاند ، گارتن. (۲۰۰۲). «هنر درمانی بالینی». ترجمه: هاشمیان، کیانوس. ابوحمزه، الهام. (۱۳۸۶). تهران: نشر دانژه.

سیف نراقی، مریم. نادری، عزت الله . (۱۳۸۴). «نارسائی های ویژه در یادگیری ». چاپ سوم. تهران : انتشارات مکیال

سیف نراقی، مریم. نادری، عزت الله .(۱۳۷۳). «احساس و ادراک از دیدگاه روانشناسی» . چاپ سوم. تهران: انتشارات بدر.

سیف نراقی، مریم. نادری، عزت الله . (۱۳۷۷). «آموزش و پرورش کودکان استثنایی» چاپ چهارم. تهران: دانشگاه پیام نور

لوسی، اسمیت (بی تا). فرهنگ اصطلاحات هنری». ترجمه: گشایش ، فرهاد . (۱۳۸۰). تهران : انتشارات عفاف.

آرینهایم، دانیل. سینکلر، ویلیامزای (بی تا). «حرکت درمانی، برنامه ای ترمیمی برای کودکان خام حرکت». ترجمه : علیزاده، حمید. (۱۳۸۵). چاپ دوم. تهران: انتشارات رشد.

آگ برن، ویلیام فیلدنیگ و نیم کوف (بی تا) . « زمینه جامعه شناسی» . اقتباس : آریان پور، امیرحسین . (۱۳۷۰). جیبی.

 مقدمه

هنر مانند دانش و فلسفه وسیله ای است برای شناخت واقعیت علم و نقش تخیلی در هنر بیش از علم است و نقش تعقل و انتزاع در علم بیش از هنر است. هر اثر هنری تجلی تازه ای از پیکار دائم انسان ها با طبیعت است که برای شناخت بیشتر صورت گرفته و در این پیکار هر لحظه آفرینش تازه ای در هنر به وجود می آید و هر کدام از پدیده های هنری یا نظریه های مربوط به هنر با این فرض آغاز می شود که انسان در برابر شکل ،‌ سطح و حجم اشیائی که حاضر به حواس او باشند واکنش نشان می دهد و بعضی از آرایش ها در تناسب شکل ، سطح و حجم اشیاء لذت بخش شده و حس تشخیص روابط لذت بخش یا همان حس زیبایی شناختی را در فرد القا می کند. در هر صورت ،‌ هنر بیان هر آرمانی است که هنرمند توانسته باشد آن را به صورت تجسمی تحقق بخشد (گاردنر[۱] ، ۱۹۸۰، به نقل از سعدی پور و فرامرزی ۱۳۷۹ ،‌سعدی پور ،‌۱۳۸۰).

شیلر[۲] جامعه شناس آلمانی و هربرت اسپنسر[۳] معتقدند که هنر و انواع آن ناشی از غریزه بازی اند در صورتی که مارشال[۴] معتقد است که هنر به هر شکل که باشد برای تزیین و جلب نظر دیگران پدید آمده است و به اعتقاد افرادی چون فروید[۵] هنرها همگی از عقده های جنسی سرچشمه می گیرند. در واقع تمامی این نظریه ها به نوعی هنر را به غریزه نسبت می دهند و به اعتقاد برخی نیز آفرینش هنر یا هنر آفرینی نوعی بازی است که برای کسب قدرت و تسلط بر مقتضیات زندگی به کار می رود و افرادی چون گروس به این اصل اعتقاد داشتند و بیان کردند که هنر از تجلیات غریزه بازی است (آریان پور ، ۱۳۷۰ ،‌آرین ، ۱۳۷۸).

کهن ترین شکل های شناخته شده هنر به نقاشی تعلق دارد. نخستین نمونه های شناخته شده شعر به عصری بس متأخر تعلق دارد در پی منشأ هنرهای تجسمی به ویژه نقاشی که از نقاشی های غارنشینان عصر دیرینه سنگی به ما شناخته شده است ، برجسته ترین نکته ماهیت فوق العاده نمایشی آنهاست و از آن زمان تا کنون همواره هنرمندان در زمینه هنرهای تجسمی چون نقاشی و مجسمه سازی برای تجسم تخیل خود مهارتی را به کار می برند که آفرینش خود را به زیبایی های فریبندگی ظاهری به وحدت کمال رسانیده که اینها همه از ذهن آگاه آنها سرچشمه می گیرد(آرنولد ، ۱۹۷۶ ،‌به نقل از فرامرزی ،‌۱۳۶۳).

هنرمندان تجسمی نظیر نقاشان ، طراحان و مجسمه سازان که در کارها و آثار هنری شان خلاقیت و زیبایی شناسی خاصی وجود دارد اغلب در زمینه حل مسائل ریاضی و مفاهیم آن نیز خلاقیت نشان می دهند. این افراد اغلب دانشمندان و محققین را ترغیب می کنند که پروژه ها و طرح های پژوهشی خود را با دیدگاهی تازه و جدید بررسی کنند. بر خلاف قوانین سخت و بعضاً خشک علمی ،‌ قوانین مربوط  به هنر از زیبایی و انعطاف پذیری خاصی برخورداربوده و هنرمندان آزاد و موفق آزادانه به ذهن و فکر خویش اجازه پرواز داده و این آزادی فکر و اندیشه همراه با خلاقیت موجود در مغز آنها به عنوان یک فرایند جریان یافته و به خلق آثار بزرگ و اساسی و حل مسائل پیچیده علمی کمک می کند. هنر همواره ذهن خالق خویش را منعکس کرده . این انعکاس با خلاقیت و ادارک هنر رابطه مستقیمی دارد (زایدل[۶] کاشر[۷] ،‌۲۰۰۵).

هنر که پدیده ای است همراه با خلاقیت موجب بهبود و تغییرات در ادراک و شناخت افراد می شود و کل این فرایند در مغز رخ می دهد به گونه ای که نوروپسیکولوژیست ها همواره در جستجوی  پاسخ به این مسأله که چگونه سازماندهی  و پردازش اطلاعات در مغز می تواند بر فرایند درک هنر مؤثر باشد و بالعکس بررسی ها و مطالعات گوناگونی انجام داده اند. پژوهشگران بر اساس مطالعات خود به این نتیجه رسیده اند که جنبه ها و ابعاد گوناگون سازماندهی مغز نقش مهمی را در خلق هنر و درک آن ایفا می کند و تجربه ادراکی هنر از طریق فرایند فعالی که دربرگیرنده اطلاعات حسی ، پردازش آنها ، یادآوری تجربیات گذشته و انگیزه ها و اهداف فعلی است ایجاد می شود. بر اساس یافته ها و پژوهش های گوناگونی که  نوروپسیکولوژیست ها در این زمینه انجام داده اند مشخص شده که انتقال دهنده های شیمیایی در مغز به ویژه «سروتونین»ها در خلاقیت ، درک و بیان هنر مؤثرند. نقش این انتقال دهنده ها و مواد شیمیایی موجود در مغز در خلاقیت افراد به ویژه افرادی که با کارهای هنری ، تجسم ، تخیل و ادراک فضایی سرو کار دارند از طریق کالبدشکافی و بررسی مغز برخی افراد هنرمند یا ریاضی دان بدست آمده است. یافته های این پژوهش ها حاکی از آن است که سطح سروتونین در مغز این افراد طبیعی و گاهی بالاتر از حد طبیعی است. بعضی دیگر از نوروپسیکولوژیست ها همین مطالعات را علاوه بر ریاضی دانان و هنرمندان روی مغز افراد عادی که گاهی کارهای هنری و عملیات تجزیه و تحلیل و محاسبه را انجام می دهند ، انجام داده و یافته های بررسی های آنها مشابه نتایج قبلی بود(زایدل و همکاران ،۲۰۰۵ ، لووی[۸] ، ۲۰۰۴ ، اوتسکا[۹] ، ۱۹۹۶).

تعریف هنر

هنر در معنای عام و وسیع خود عبارتست از تطبیق دانش و معرفت نظری به عمل انسان که انسان هوش خود را برای تغییر شکل طبیعت به کار می اندازد تا مواد اولیه طبیعی را به اشیاء و وسایل مفید تبدیل کرده و از این طریق حوائج و نیازهای خود را برطرف سازد. اما با در نظر گرفتن این معنی می توان گفت که هنر عبارت از فعالیت و کوششی است که برای ساختن و به وجود آوردن زیبائی به کار برده می شود ( بامداد، ۱۳۷۰ ).

به عبارت دیگر هنر مانند دانش و فلسفه وسیله ای است برای شناخت  واقعیات علم و نقش تخیلی در هنر بیش از علم است و نقش تعقلی و انتزاعی، درعلم بیشتر از هنر است. در واقع هنر چون فواره ای است که در شرایط گوناگون اجتماعی اوج گرفته و فرود می آید و بادهای سرنوشت آنرا به ورطه توالی بی پایان شکل ها می افکند.هر اثر هنری تجلی تازه ای از پیکار دائم انسانها با طبیعت است که برای شناخت بیشتر صورت گرفته و در این پیکار هر لحظه آفرینش تازه ای در هنر به وجود می آید. به اعتقاد افراد هنرمند باید در تعریف از هنر، احساس را در نظر گرفت و به اعتقاد آنها ، هنر فعالیتی است انسانی که شخص عالمانه و با استفاده از برخی نشانه های خارجی احساساتی را که تجربه کرده به دیگران منتقل می کند و این دیگران مبتلای این احساسات می شوند و خود آنها را تجربه می کنند ( سعدی پور، ۱۳۷۹، رامین، ۱۳۷۹ ).

طبق تعریف دیگر، هنر به هر یک از فعالیتهای نقاشی، مجسمه سازی ( پیکر تراشی ) ، معماری، تئاتر، سینما، موسیقی ( آوازخوانی و نوازندگی ) ، سفالگری ، طراحی ، عکاسی، کنده کاری، جواهر سازی، و نظیر آنها گفته می شود که در آنها خلاقیت و نوآوری وجود داشته باشد و حس زیبائی شناختی در آنها به نمایش گذاشته شود.بر اساس بسیاری دیگر از تعاریف، هنر پدیده ای است که هنرمند می آفریند و هنرمندان اکثراً رنجوران محرومی هستند که از دردهای خود نالان بوده و در پی درمان می گردند و می کوشند که به شیوه ای خردمندانه دردها و آلام خود را بیرون ریخته و روان را از سموم پاک کنند. روانشناسان هنری از تحلیل زندگی هنرمندان بزرگ چنین استنباط کرده اند که هنر چیزی جز انعکاس زندگی هنرمندان نیست و آثار هنری همانا نماینده ای از هنرمندان خلاق است. بسیاری از پ‍ژوهشگران، محققین و روانشناسان نیز هنر را پدیده ای خلاقانه و ساخته دست بشر می دانند که با عقاید، اندیشه ها، مفاهیم، معانی و احساسات ارتباط برقرار می کند و عنصر زیبائی شناختی در آن مطرح است و بر این اساس  هنر را به نقاشی، طراحی، سفالگری، مجسمه سازی، سینما، تئاتر، معماری، شعر و ادبیات، موسیقی و هنرهای دستی تقسیم بندی می کنند ( کرامتی، ۱۳۸۰ ، رامین ، ۱۳۷۷، دیس آنایاک[۱]، ۲۰۰۵، زایدل، ۲۰۰۶ ).

[۱] Dissunayake

۱Gardner. H

[۲]  Schiller . J . F

[۳]  Spenser . H

[۴]  Marshal . C

[۵]  Freud . A

[۶]  Zaidel . A

[۷]  Kasher . A

[۸]  Levy

[۹]  Outska

[۱] Visual    arts

[۲]  Land Garten

[۳]  Visual Information processing skills

[۴]  Case-smith .J

[۵]  Form Constancy

[۶]  Figure- ground discrimination

[۷]  Spatial relation

[۸]  Visual memory

[۹]  Eye hand   coordination

[۱۰]  Lerner.J

[۱۱]  Projective

[۱۲]  Silver

[۱۳]  Levon feld

[۱۴]  Andreas

[۱۵]  Ziadel

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .