عنوان

مقاله مهریه و آثار و کارکردهای اجتماعی آن

تعداد صفحات: ۳۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مهریه یکی از حقوق زنان است که طبق قانون و شرع از همان لحظه­ی عقد بین زن و مرد ایجاد می­شود، زن می­تواند آن را از شوهر خود بخواهد. دکتر کاتوزیان در تعریفی از مهریه می­گوید: مهر مالی است که به مناسبت نکاح، مرد ملزم به دادن آن به زن می­شود. الزام مربوط به تملیک مهر، ناشی از حکم قانون است و ریشه‌ی قراردادی ندارد و به همین دلیل سکوت دو طرف در عقد و حتی توافق بر اینکه زن مستحق مهر نباشد، تکلیف مرد را در این زمینه از بین نمی­برد. انعقاد نکاح به تراضی صورت می­پذیرد، ولی همین که زن و مرد با پیوند زناشویی موافقت کردند، در وضع ویژه­ای قرار می­گیرند که به ناچار باید آثار و نتایج آن را پذیرا شوند. الزام به دادن مهر یکی از آثار آن وضع است؛ الزام قانونی که برعهدۀ مرد قرار می­گیرد(کاتوزیان، ۱۳۸۲: ۱۱۴).

واژگان کلیدی: مهریه، اسلام، آثار و کارکردهای اجتماعی مهریه، اقسام مهر، فلسفه وجوب مهر

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۵
تعریف مهریه ۶
تاریخچه مهریه ۶
مهریه حضرت زهرا سلام الله علیها ۱۳
فلسفه وجوب مهر ۱۴
آثار و کارکردهای اجتماعی مهریه ۱۸
۱- ارضای نیاز فطری ۱۸
کارکردهای منفی افزایش مهریه ۱۹
مهریه در ایران ۲۱
مهریه در کشورهای دیگر ۲۲
اقسام مهر ۲۵
مواد قانون مدنی در ارتباط با مهریه ۲۷
ماهیت مهر و رابطه آن با عقد نکاح ۳۰
نتیجه گیری ۳۱
منابع ۳۲

منابع

قرآن حکیم

جامع المسائل آیت الله فاضل

پارسا، فروغ(۱۳۸۱) مباحثی در حقوق زوجه(حق مهریه- حق نفقه) بنابر فقه امامیه و مذاهب چهارگانه اهل سنت. فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، سال دوازدهم، شماره۴

وحدتی شبیری، سید­حسن(۱۳۸۷) وضعیت حقوقی مهریه­ای سنگین در نکاح دائم، فصلنامه مطالعات اسلامی، سال چهلم، شماره پیاپی ۸۱٫

پاک نژاد، سیدرضا(۱۳۷۶)  ازدواج، مکتب انسان­سازی، قم: انتشارات اخلاق، چ اول.

اسدی امیرآبادی، محمد مهدی(۱۳۸۸) تحلیل فقهی حقوقی امکان محدود ساختن میزان مهریه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

امام، سیدمحمدرضا، رضوی، محمد(۱۳۸۸) مهریه؛ عندلامطالبه یا عندالاستطاعه، فصلنامه تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ششم، شماره ۱۸٫

فلاحی، داوود(۱۳۸۰) بررسی مهریه، حدود و احکام آن در فقه امامیه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده حقوق

قائمی، علی(۱۳۷۵) تشکیل خانواده در اسلام، تهران: انتشارات امیری، چ اول.

قربان­نیا، ناصر و همکاران(۱۳۸۴) بازپژوهی حقوق زن، تهران: انتشارات روز نو، چ اول.

مقدمه

آیت الله جوادی آملی در کتاب ارزشمند زن در آیینه جمال و جلال، اینگونه در خصوص مهریه سخن می­گوید: «خداوند بعد از آفرینش آدم، حوا را به طور نوظهور پدید آورد…آدم  بعد از آگاهی از خلقت وی از پروردگارش پرسید: این کیست که قرب و نگاه او مایه انس من شده است؟ خداوند فرمود: این حواست. آیا دوست داری که با تو و مایه انس تو باشد و با تو سخن بگوید و پیرو تو باشد؟ آدم گفت: آری، پروردگارا، تا زنده­ام سپاس تو بر من لازم است؛ آنگاه خداوند فرمود: از من ازدواج با او را بخواه؛ چون صلاحیت همسری تو را جهت تامین علاقه جنسی نیز دارد و خداوند شهوت جنسی را به او عطا نمود…؛ سپس آدم عرض کرد: من پیشنهاد ازدواج با وی را عرضه می­دارم، رضای شما در چیست؟ خداوند فرمود: رضای من در آن است که معالم دین مرا به او بیاموزی»(جوادی آملی، ۱۳۸۷: ۴۳). با این مقدمه، نگاهی به یکی از آداب و رسومِ شناخته شده ازدواج، در بسیاری از فرهنگ­های جهان، رسم پرداخت مهریه به زن یا بستگان او، توسطِ شوهر است. این رسم با چشم­پوشی از تفاوت­های موجود، افزون بر فرهنگ­های آفریقایی، چینی و ژاپنی، در فرهنگِ مسلمانان نیز پذیرفته شده و امروز کاملاً رواج دارد. البته هنگامی­که به موضوع مهریه از دریچه­ی تفسیرهای منفی نگریسته شود  و از آن به عنوان «بهای خرید زن» تلقی گردد، زمینه­ی این پرسش فراهم می­گردد که آیا از منظر جامعه­شناسی جنسیت، این رسم نمادی از نابرابری جنسیتی و بردگی زنان است یا توجیه دیگری دارد(بستان، ۱۳۸۸: ۱۹).

قبل از ظهور مکتب اسلام، مهریه بیشتر قیمت یا بهایی بود که جهتِ خریداری زن از اولیای وی، پرداخت می­گردید و یا عوضی بود که مرد در قبالِ انتقال زن از خانه پدری به خانه همسری متحمل می­شد. لذا اگرچه مهریه از احکام تاسیسی در اسلام محسوب نمی­شود، امّا سیمای خاص آن در اسلام، بر تمامی عقاید جاهلی رنگ بطلان کشید؛ چنانچه مهریه، موقعیت خاصی یافت؛ شکل جدیدی به خود گرفت؛ تحفه­ای معنوی و روحانی شد(اگرچه در قالب نقدینه و اموال مادی)، تحفه­ای آسمانی شد از جانب مرد طالب همسر در نهایت صداقت و صفای باطنی(صداق)، هدیه­ای شد از ناحیه مرد بر قدوم شریک و همسر آینده. اگر باور داشته باشیم که مهریه هدیه مرد به زن است آنچنان که خداوند متعال فرموده است، آیا جایی برای تعیین کمیت و کیفیت آن (چنانکه امروزه متعارف گردیده) و بحث و نزاع پیرامون آن باقی می­ماند و آیا غیر از این است که با این برخوردها، به­طور غیرمستقیم در پی تعیینِ قیمت زوجه هستیم؟ همچنین آیا با این اعمال، مهریه را که صرفاً جهت ارزش­گذاری به زن از جانب خداوند وضع شده است، در حد یک معامله تنزل نمی­دهیم؟ و چگونه می­توان پذیرفت که دلیل ناآگاهی مردم به سنگینی مهریه به عنوان عامل بازدارنده از طلاق و موجب تحکیم بنیاد خانواده دلیلی عقلایی باشد؟ آیا بعد از گذر سال­های متمادی از عصر جاهلیت، امروزه ما مروّج نکاح­های ابتداعی دیگر، با شکل و ظاهری جدید نیستیم؟ در این شکل از ازدواج­ها به مهریه به عنوان، ارج و احترامی است که مرد برای زن قائل است و مظهر تعهد شوهر، برای تامین زندگی زن می­باشد، نگریسته نمی­شود، چرا که گاهی مهر به عنوان یک تضمین ازدواج، که معمولاً هنگام انحلال ازدواج مطالبه می­شود، مانع گسستن پیوند زناشویی می­گردد و تضمینی برای دوام ازدواج به­شمار می­آید.

 تعریف مهریه

در کتاب­هایِ فقهی افزون بر واژه مهریه، واژگان دیگری همانند؛ الصَداق، الصِداق، نحله، فریضه، کابین و … به­کار رفته است؛ ولی مهریه رایج­ترین واژه­ای است که در روایات و اصطلاحات فقها و میان مردم کاربرد دارد. در زبان انگلیسی از معادل­های « Dowry, Mahr, Price of bride» برای مهریه استفاده می­شود. در دایرهالمعارف اسلام برای تعریف مهریه آمده است: «مهر از کلمه عبری موهآر[۱] و از ریشه سریانی مهرا[۲] گرفته­ شده که به ­معنای هدیه عروس است. مهریه، معانی متفاوتی دارد: از جمله قیمت خرید، مترادف با صداق به معنای محبت و دوستی و هدیه­ای که به طور داوطلبانه از طرف داماد پرداخت می­شود. مرحوم دهخدا مهریه را به معنای کابین و دست پیمان دانسته است(یوسف زاده، ۱۳۸۴: ۵۱).

البته مهر به فتح میم، به معنای صداق است. گفته شده از آن جهت به مهر، صداق می­گویند که دلالت بر رغبتِ صادقانه زن دارد. هم چنین لغات دیگر مترادف آن «نحله» فریضه اجر و علایق و عقر و حبا می­باشد. در اصطلاح فقه و قانون مدنی «مهر» عبارت است از مال (و یا چیزی که قائم مال باشد) معینی که بر سبیل متعارف زوج به زوجه به هنگام عقد نکاح می­دهد و یا به نفع زوجه بر ذمه می­گیرد. همچنین گفته شده «مهر» حقی است مالی برای زن که شارع در عقد ازدواج صحیح یا دخول به شبه یا بعد از عقد فاسد پرداخت آن را از جانب مرد واجب گردانیده است(پارسا، ۱۳۸۱: ۶۴-۶۳).

[۱] – Mohar

[۲] – Mahra

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .