عنوان
تعداد صفحات:۵۸
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
قصه ها و افسانه های عامیانه عمری به درازای تاریخ انسان دارند. انسانها همانگونه که خود در طول تاریخ رشد کردهاند و مرحله به مرحله پیش آمده تا به این عصر رسیدهاند، قصه ها و افسانه ها را نیز رشد داده و متناسب با فضای فکری، اسطورهای، اجتماعی و روانی خود آنها را تغییر داده اند. این تغییر و تحول در قصه ها و شکل پذیری آنها به این معناست که قصه ها و افسانهها پویایی خاص خود را دارند و متناسب با هر فضایی که در آن قرار میگیرند، تغییر میکنند؛ اما بن و اساس مضمون آنها یکسان می ماند، دلیل وجود قصه هایی با مضمونی مشابه در سراسر دنیا نیز همین مسأله است. قصهی سفیدبرفی و هفتکوتوله با قصه های انارخاتون و بیبیناردونه شباهت مضمونی و تا حدی ساختاری دارد. قصه ی بیبینگار و میسسقبار و دیگر قصههایی که شخصیت مرد قصه در پایان در طی ازدواج با دختری مهربان و پریچهره تبدیل به آدمیزاد میشود، یادآور قصه های حیوان داماد است که بتلهایم در کتاب افسون افسانه ها مطرح کرده است.
واژه های کلیدی:قصه ، قصه های عامیانه، ویژگی های قصه، کارکردهای قصه های عامیانه،رویکرد اسطورهای ، رویکرد اجتماعی، رویکرد روانشناسانه،بررسی محتوای قصه ها
چکیده ۵
مقدمه ۶
قصه ۸
۱-تاریخچه ی قصه ۸
۲-تعریف قصه ۹
۳- قصههای عامیانه ۹
۴-ویژگی قصهها ۱۱
تقسیمبندی و طبقهبندی قصهها ۱۲
۱-آرای قصهشناسان معاصر ایرانی ۱۳
۲-آرای قصهشناسان غیر ایرانی ۱۴
کارکردهای قصههای عامیانه ۱۵
۱-رویکرد اسطورهای ۱۶
۲-رویکرد اجتماعی ۱۶
۳-رویکرد روانشناسانه ۱۷
بررسی محتوایی قصه ها ۱۹
۱- انارخاتون ۱۹
۲- آجیل مشکلگشا ۲۳
۳-بلال آقا ۲۷
۴-بوعلی ۳۱
۵- بوعلی سینا ۳۴
۶-بهرام قهرمان ۳۶
۷-بیبیلی جان ۴۰
۸-بیبی ناردونه ۴۳
۹-بیبی نگار و میسس قبار ۴۶
۱۰-بزبزکان ۵۰
منابع و مآخذ ۵۴
قرآن کریم(۱۳۸۷). ترجمهی سید محمدرضا صفوی، چاپ ششم، تهران: نشر معارف.
میرصادقی، جمال( ۱۳۷۵). داستان و ادبیات. تهران: نگاه.
__________( ۱۳۸۲). ادبیات داستانی، چاپ چهارم. تهران: انتشارات علمی.
درویشیان، علی اشرف، (۱۳۶۶). افسانهها، نمایشنامههاو بازیهای کردی، جلد ۱،چاپ اول. تهران: نشر روز.
__________ ( ۱۳۷۹). فرهنگ افسانههای مردم ایران. تهران: کتاب و فرهنگ.
محجوب، محمد جعفر( ۱۳۸۳). ادبیات عامیانهی ایران. تهران: چشمه.
تقوی، محمد( ۱۳۷۶). حکایتهای حیوانات در ادب فارسی. تهران روزنه.
شمیسا، سیروس(۱) (۱۳۸۳). نقد ادبی، چاپ چهارم. تهران: فردوس.
_________(۲) (۱۳۸۳). انواع ادبی، چاپ دهم. تهران: فردوس.
گورین، ویلفرد ال و همکاران( ۱۳۷۰). راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه زهرا میهن خواه. تهران: اطلاعات.
پراپ، ولادیمیر (۱۳۷۱). ریشههای تاریخی قصههای پریان، ترجمه فریدون بدرهای. تهران: توس.
بتلهایم، برونو (۱۳۸۱). افسون افسانهها، ترجمه اختر شریعتزاده، چاپ اول. تهران: هرمس.
خسرونژاد، مرتضی(۱۳۸۳).معصومیت و تجربه، چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.
حسنزاده، علیرضا ( ۱۳۸۱). افسانههای زندگان، جلد ۱و ۲٫ تهران بقعه.
سرلو، خوان ادواردو (۱۳۸۹). فرهنگ نمادها، ترجمه مهرانگیز اوحدی، چاپ اول. تهران: دستان.
هدایت، صادق( ۱۳۴۲). نیرنگستان، چاپ سوم. تهران: امیر کبیر.
رستگار فسایی، منصور( ۱۳۸۳). پیکر گردانی در اساطیر، چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دوبوکور، مونیک( ۱۳۷۶). رمزهای زنده جان، ترجمه جلال ستاری. تهران: نشر مرکز.
سرکاراتی، بهمن( ۱۳۷۸). سایههای شکار شده، چاپ اول. تهران: قطره.
ماسه، هانری( ۲۵۳۵« ۱۳۵۵»). معتقدات و آداب ایرانی، ترجمه مهدی روشن ضمیر. تهران: مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
در میان شاخه های گوناگون میراث فرهنگی بشری، قصه ها و افسانه ها از همه قدیمیتر است؛ بهگونهای که با تمام مفاهیم اجتماعی، تاریخی و مذهبی جامعه پیوند خورده است و شاید بتوان گفت تنها روزنهای که از ماورای تاریکیهای انبوه قرون و اعصار گذشته میتواند ما را به گوشههایی از زندگانی مردم آن روزگاران راهنمایی کند، همین افسانه ها و قصه ها هستند. قصهها و افسانهها علاوه بر نقش سرگرم کنندگی، نقش بسیار مهمی در آموزش و انتقال معارف و ارزشهای فرهنگی، انتظام بخشی اجتماعی، کاهش فشار روانی حاصل از تنگناهای زیستی و اجتماعی بر مردم و ثبات بخشی فرهنگ را در جامعههای سنتی به عهده دارد. احساس پاسداری از میراث فرهنگی و احترام به آن را در مردم برمیانگیزد و مردم را در تداوم و تکرار رفتارها و عقاید صحیح سنتی گذشتگان ترغیب و تشویق میکند. البته گاه قصه ها بهعنوان ابزاری در خدمت حکومتها و فرهنگ حاکم در جامعه قرار میگیردکه این امر به گونهای پنهانی و در ژرفساخت قصه ها قرار گرفته است.
در سالهای اخیر توجه روزافزونی به گردآوری و تدوین افسانهها یا قصههای عامیانهی ایرانی دیده و خواندن این افسانهها از سوی بخش گستردهای از مردم علاقهمند دنبال میشود. این گرایشها به خواندن افسانهها، نشان میدهد که نه تنها مردم عادی بلکه نویسندگان، شاعران و هنرمندان جوان، اهمیت و تاثیر این بخش از ادبیات عامه را در آثار ادبی بهویژه ادبیات داستانی و شعر دریافتهاند. لذا بررسی و تحقیق در این زمینه گامی مؤثر در شناخت بهتر این آثار و استفادهی بیشتر از این منابع غنی در ترویج فرهنگ کهن این سرزمین باشد.
ابتدا با توجه به لزوم اهمیت قصه های عامیانه ، کتاب «فرهنگ افسانههای مردم ایران» که مقدمهی یک دایره المعارف بزرگ قصه ها و افسانه های عامیانه ی فارسی است و به همت علی اشرف درویشیان و رضا مهابادی خندان طی ۲۰ مجلد به چاپ رسیده، که جلد اول به عنوان منبع انتخاب گردید.
در این مقاله قصه های عامیانه از ۵ منظر مورد بررسی قرار گرفته است، از جمله عناصر اساطیری، عناصر اجتماعی، عناصر روانشناسی، باورهای عامیانه و خرافی و سایر عناصر موجود در قصهها. این ۵ منظر به دلیل ارتباط تنگاتنگ قصه ها با زندگی مردم و مناسبات آنها انتخاب گردیده است.
الف- عناصر اساطیری
در این بخش به بررسی شخصیتها، کنشها و موجودات و پدیدههای اساطیری پرداخته شده است. شخصیتهای اساطیری صرفا شخصیتهای انسانی را شامل میشود.
ب- عناصر اجتماعی
در این بخش به بررسی طبقات اجتماعی، شخصیتها، روابط بین آنها، آداب و رسوم اجتماعی، وضعیت اقتصادی قهرمان قصه و رابطهیی که وی با مراکز قدرت و ثروت دارد، پرداخته شدهاست. در زمینهی اجتماعی سعی شدهاست که مهمترین مؤلفهها در بررسیهای جامعهشناسانه که نقش بارزی هم در زندگی مردم و جامعه داشته، انتخاب شود.
قصه یکی از انواع ادبیات داستانی است که همواره همراه انسان بوده و هست. قصهها حاصل تجربیات گوناگون انسان درگذر تاریخ و بخشی از میراث معنوی هر قوم و ملتی هستند که ارزشها، مسائل روانشناسی و اجتماعی را بیان میکنند. میتوان گفت که قصه با انسان زاده شده و مدام درحال تجدید حیات است. اصطلاحهای فراوانی در مورد قصه در فرهنگهای مختلف دیده میشود. در اغلب فرهنگهای فارسی
اصطلاحهایی نظیر داستان، قصه، افسانه، حکایت، سمر، سرگذشت، ماجرا، مثل، متل، اسطوره، حدیث، انگاره، خرافه، حسب حال و ترجمهی احوال مترادف یکدیگر آورده شده است و فرهنگ نویسان وجوه افتراقی برای آنها قائل نشدهاند. در متنهای ادبی و داستانی گذشتگان نیز مفهوم این اصطلاحها به هم آمیخته است، به صورتی که مفاهیم آنها را نمیتوان از هم جدا و منفرد ساخت و برای استعمال و کاربردشان، تعریفی جداگانه داد و هر کدام را به معنی خاص به کار گرفت ( میرصادقی، ۱۳۸۲: ۲۱).
قصه تاریخچه ای طولانی به بلندای زندگی انسان دارد و نمیتوان نقطهی آغازین دقیقی برای آن تصور کرد. به عبارت دقیقتر قصهها همزاد شور و شعور آدمی در ابتدای زنجیرهی حیات او هستند. با این حال «سابقهی قصه های مدون به حدود چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح میرسد»( زارعی، ۱۳۸۸: ۴۸). اغلب سرزمینهای با سابقهی طولانی فرهنگ و تمدن از دیرباز دارای قصه هستند؛ مثل ایران، هند، یونان و مصر.
شاید بتوان گفت که مصریها اولین ملتی هستند که قصه را به ادبیات جهان هدیه کردند. موضوع این قصهها متنوع است، از قصههایی دربارهی سحر و جادو و ارواح گرفته تا افسانههای تمثیلی و قصههای پرماجرا و عاشقانه. از ادبیات آشوری-بابلی، منظومهی حماسی گیلگمش به جا ماندهاست که قدمت آن به حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح میرسد. هندیها نیز به ذخیرهی ادبیات داستانی جهان افزودهاند، بسیاری از قصههایی که در جهان پخش شده، اصل و بنیادی هندی دارد. در چین از هزار سال قبل و کمی بعد از میلاد مسیح، قصههایی در دست است از جمله قصهی « دیدار از سرزمین مستان» اثر وانگچی که تاریخ آن به ۶ قرن بعد از میلاد میرسد.
از ادبیات عربی در کتاب مقدس نیز قصههایی زیادی در دست است. در ادبیات یونانی، حماسهی ایلیاد و ادیسه از هومر و افسانههای تمثیلی ( فابل) که به ازوپ بندهای یونانی نسبت میدهند، مربوط به ۶ قرن پیش از میلاد مسیح است که در یونان رواج داشته و گفته میشود که این نوع قصههای عبرتآموز از شرق یعنی مصر و هند به یونان راه یافتهاست (نقل به تلخیص، همان).
قصه پردازی و داستانسرایی در ایران قدمتی دیرینه دارد؛ به گونهای که قدمت برخی از آنها مانند شاهنامه و خداینامه به قبل از اسلام میرسد. این هنر بعد از اسلام هم در میان ایرانیان رواج داشته و روز به روز تقویت شده است. « از طرفی به گواهی تاریخ، بخشی از سرگرمی شاهان شنیدن قصه بوده و شکلگیری قصههای هزار و یک شب در اعصار بسیار دور، وامق و عذرا ( بازمانده از عهد ساسانیان که احتمالا منشأ یونانی داشته است)، ورقه و گلشاه، ویس و رامین، امیر ارسلان و… بر همین اساس بودهاست»( رحمتی، ۱۳۸۴: ۱۰۵).
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
ارسال نظر