عنوان

مقاله نقش مانورهای نظامی در استراتژی‌های سیاسی ایران

تعداد صفحات: ۳۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

استراتژی سیاسی نگران بعد تاریک طبیعت بشر است به این معنا که به بررسی راه‌های استفاده حکومتها از قدرت نظامی برای پیگیری منافعشان می‌پردازد. در حال حاضر قدرت نظامی به معنی ظرفیت برای کشتن، صدمه زدن، اعمال زور و تخریب است. استراتژی هنر توزیع و اعمال ابزار نظامی برای تحقق اهداف سیاسی است. این تعریف نشان می‌دهد قدرت نظامی می‌تواند همانند دوران جنگ در زمان صلح نیز مثمر ثمر باشد. الیوت کوهن می‌گوید: « در حال حاضر می‌توان قدرت نظامی را به عنوان یک طرح کلی برای استفاده از ظرفیت قهر مسلحانه-و در ارتباط با ابزار اقتصادی، دیپلماسی و روانی قدرت- تعریف کرد که به بهترین نحو ممکن سیاست خارجی را با وسایل آشکار، پنهان و ضمنی حمایت می‌کنند .

انجام مانورهای نظامی در مواقع مورد نیازآشکارترین حمایت ممکن از استراتژی‌های سیاسی در زمان صلح را به عمل می‌آورد. تولید انواع تسلیحات نظامی، دست یابی به فن آوریهای پیشرفته صنایع نظامی، خودکفایی در تولیدات صنعتی نظامی، به صورت پنهان و ضمنی استراتژی‌های سیاسی را حمایت می‌کنند.

تحصیل اهداف سیاسی وظیفه اصلی سیاستمداران است و توجه طراحان استراتژیک سیاسی به این معطوف است که چگونه میتوان از منابع نظامی برای تحصیل و یا حمایت از اهداف سیاسی استفاده کرد. به این منظور جمهوری اسلامی ایران نیز برای پیشبرد استراتژی بازدارندگی  خود اقدام به انجام سلسله مانورهای نظامی کرده که البته از سال ۱۳۸۴ به بعد به علت حاکم شدن طیف جدیدی از حاکمان سیاسی در ایران وتاکید ایشان بر آرمان‌های اولیه و بنیادین انقلاب اسلامی، تعداد وکیفیت انجام این مانورها بسیار تغییر کرده است.

هر بررسی رضایت بخشی از نقش قدرت نظامی در تحصیل استراتژی‌های سیاسی، می‌بایست جای مناسب استفاده از قوای قهریه رادر عرصه کلی سیاست گذاری خارجی مشخص کند؛ که این موضوع در خصوص نیروهای مسلح ایران با پیچیدگی خاص همراه است به این علت که نیروهای مسلح ایران مستقیماً تحت فرماندهی رهبر انقلاب هستند و از دولت به عنوان کارگزاصلی و مجری استراتژی‌های سیاسی تبعیت نمی‌کنند. همچنین ویزگیهای شخصیتی وبنیادگرایی کارگزاران اصلی سیاست خارجی ایران از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱ و شخص رئیس جمهور وپا فشاری ایشان بر دست یابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای، باعث به وجود آمدن چالشهای امنیتی، اقتصادی، سیاسی، نظامی به مراتب بیشتری نسبت به دوران مشابه قبل از سال ۱۳۸۴ در ایران شده و به نظر می‌رسد دلیل افزایش تعداد مانورهای نظامی ایران از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱ نیز حمایت از بازدارندگی این کشور بوده.در این مقاله به توضیح و تبیین مانورهای نظامی ایران از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱ اختصاص دارد.

واژه های کلیدی : مانورهای نظامی، استراتژی سیاسی،  سیاست دفاعی ، سیاست خارجی، امنیت

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
رهنامه ۸
راهبرد ۱۱
تأمین تجهیزات ۱۳
سازمان نیرومند و کارآمد ۱۵
استفاده از فنون جنگ‌های ناهمطراز ۱۷
عملیات تأثیر محور ۲۱
استفاده از فنون جنگ‌های اطلاعاتی ۲۲
استفاده از سیاست دفاع غیر نظامی ۲۴
منابع انسانی و فن آوری ۲۵
ملزومات تحقق بازدارندگی منطقه‌ای: ۲۸
منابع ۳۰

منابع

سنجابی، علی رضا، استراتژی و قدرت نظامی، تهران، نشر پاژنگ، ۱۳۸۰

عقیدتی سیاسی ارتش، راهبرد ولایت، مجموعه بیانات، تدابیر، رهنمودهای فرماندهی معظم کل قوا، تهران، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش، ۱۳۹۱

کلارک، استیو، مدیریت، استراتژیک سیستم‌های نظامی – اطلاعاتی، ترجمه محمد اعرابی و داود ایزدی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۶

مؤمنی، مصطفی، جایگاه دفاع نظامی و غیر نظامی در آمایش سرزمینی، تهران، دانشگاه امام حسین، ۱۳۸۷

تلبس، اشلی و دیگران، سنجش قدرت ملی در عصر فراصنعتی، ترجمه ناشر، انتشارات ابرار معاصر، تهران ۱۳۸۳

عسگری، محمود، نقش اتاق‌های فکر در سیاستگذاری دفاعی- امنیتی، تهران دفتر مطالعات سیاسی معاونت پژوهش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ۱۳۸۵

مکنزی، کنت، جنگ نامتقارن، ترجمه عبدالحمید حیدری و دیگران، تهران، دافوس سپاه پاسداران، ۱۳۸۲

مکنزی، کنت، نبرد ناهم گون، ترجمه عبدالحمید حیدری و محمد تنمایی، تهران، دوره عالی جنگ سیاه، چاپ اول ۱۳۸۲

مونکر، هرفرید، جنگ‌های نوین، ترجمه حسن درگاهی، تهران، دافوس سپاه پاسداران، ۱۳۸۴

اساتید دانشگاه جنگ، جنگ ناهمطراز، تهران انتشارات دانشگاه جنگ، ۱۳۸۸

مقدمه

جمهوری اسلامی ایران به دلیل استقرار در منطقه‌ای خاص و مواجه بودن با تهدیدهای گوناگون منطقه‌ای و بین‌المللی گریزی از تدوین سیاست‌های دفاعی و نظامی ندارد. سیاست دفاعی ایران چارچوبی برای هم آهنگ کردن ابزارهای نظامی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی برای رفع تهدیدها و برقراری ثبات و امنیت در کشور است. (حیدر علی بلوچی، ۱۳۸۷: ۱۲-۱۵)

رابطه بین هدف‌ها و ابزارها در محیط سیاسی و نظامی متغیر است و محصول کنش متقابل بین عوامل گوناگون است. که ناشی از تجارب تاریخی و ایدئولوژی سیاسی، شخصیت و توانایی رهبران سیاسی و نظامی کشور، مهارت و روحیه‌ی سربازان کشور، ابتکار و خلاقیت دانشمندان و مهندسان، سازمان اجتماعی، افکار عمومی رایج، عوامل جمعیتی اروندهای علوم و فناوری، قدرت اقتصادی، محیط ژئوپلتیک بهره گیری از توازن نظامی، وجود پویایی سیاسی در اهداف رقبای بالقوه و موجود است.

برای مقابله با تهدیدهای موجود توانمندی دولت‌ها برای ایجاد محیط امنیتی بسیار مهم است برای مثال محیط امنیتی قدرت‌های کوچک بسیار محدود بوده و در مقابل محیط امنیتی قدرت‌های بزرگ بسیار وسیع است. ایجاد محیط امنیتی برآیند عواملی همچون روابط قدرت میان بازیگران، وابستگی متقابل رقابت‌ها و منافع دولت‌ها و بازیگران غیر دولتی، الگوهای دوستی و دشمنی و شرایط جغرافیایی می‌باشد. در میان این مؤلفه‌ها سه عنصر قدرت، منافع، الگوی دوستی و دشمنی اهمیت فراوان دارند. (علی رضا سنجابی، ۱۳۸۰: ۴۵-۴۶)

برونداد محیط امنیتی که سیاست دفاعی کشورها را تحت تأثیر قرار می‌دهد تهدیدها، اتحادها و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی، فناوری‌های نظامی و روندها می‌باشند. دولت ما به واسطه‌ی نوع و چگونگی محیط امنیتی خود و برای تدوین سیاست دفاعی سه گزینه‌ی الی خود اتکایی، پیمان دفاعی و نظام امنیت دسته جمعی را در اختیار دارند.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک دولت مستقل سیاست دفاعی خود را باز دارندگی فعال بر اساس خود اتکایی قرار داده و در همین راستا در دهه گذشته اقدام به انجام سلسله مانورهای نظامی گستره برای حمایت از استراتژی سیاسی خود (بازدارندگی) کرده.

سیاست دفاعی ایران صلح و ثبات و آرامش در منطقه است.

که این سیاست حتی در زمان جنگ ایران و عراق نیز دنبال شد. در واقع سیاست کلی جمهوری اسلامی ایران ایجاد یک ساختار امنیت منطقه‌ای بومی است به گونه‌ای که این امکان با مشارکت تمامی کشورهای منطقه ایجاد شود. مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا در دیدار با مردم فارس مورخه ۵/۲/۱۳۸۶ بیان داشته‌اند.

«امنیت خلیج فارس باید به دست دولت‌های منطقه تأمین شود»

با این وجود منطقه به واسطه‌ی سیاست‌های غیر اصولی برخی بازیگران و دخالت قدرت‌های دیگر گرفتار معمای امنیتی است به این معنی که از آن جا که هر کشور به دنبال امنیت بیشتر است. هزینه‌های خریدهای نظامی خود را افزایش می‌دهد و به دلیل نبود اطمینان سایر بازیگران این اقدام را تهدید کننده‌ی خود تلقی می‌کنند از این رو آنها نیز به تلاش خود برای انباشت سخت افزارهای نظامی می‌افزایند.

با این وجود کشوری همچون ایران چاره‌ای جز اتکاء به خود و در پیش گیری سیاست خود اتکایی نظامی ندارند.

در این مقاله به برخی ویژگی‌های بارز مانورهای نظامی ایران از سال ۱۳۸۴ الی ۱۲۹۱ که در موفقیت و پیشبرد استراتژی باز دارندگی حائز اهمیت بوده‌اند را مورد بررسی قرار می‌دهیم

  رهنامه

واژه رهنامه از ریشه لاتین Doctrina به معنی اصول و عقاید و چارچوب گرفته شده است. سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) رهنامه را این گونه تعریف می‌کند «اصول بنیادینی است که به واسطه آن اقدامات نیروهای نظامی در راستای دست یابی به اهداف هدایت می‌شود. این اصول هر چند الزام آور هستند ولی اجرای آنها منوط به بررسی شرایط است»

ایده اصلی یک نیروی نظامی به واسطه رهنامه آن شناخته می‌شود. زیرا اگر بخواهد موثر باشد باید به اندازه کافی برای تحول مطابق تغییر وضعیت منعطف باشد.

رهنامه در نسبت نهایی خود با درک انسانی چیزی جز حس مشترک یعنی انطباق فعالیت‌ها متناسب با شرایط محیطی نمی‌باشد. در تمام انواع و اشکال رهنامه های نظامی دو بحث مبنایی وجود دارد. اول آنکه نظامیان در مورد جنگ چه گونه می‌اندیشند و دوم در میدان جنگ چگونه عمل می‌کنند.

به نظر می‌رسد با توجه به تجارب به دست آمده از جنگ‌های امریکا در خلال پانزده سال گذشته و شیوه جنگ‌های این کشور، رهنامه نیروی نظامی ایران به سوی رهنامه دفاعی ناهمگون گرایش یافته است. در واقع مهمترین ویژگی مانورهای نظامی ایران طراحی آنها بر اساس نبرد ناهمگون بر اساس استفاده از بازدارندگی بر اساس تئوری جنگ‌های نامنظم است. این رهنامه دارای ارکان زیر است.

۱) استفاده از دفاع عامل (با هدف وارد کردن ضربات قاطع، هدفمند، و سریع به دشمن) و غیر عامل (با هدف به حداقل رساندن آسیب پذیری تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیر نظامی)

۲) تاکید بر نیروی انسانی در ابعاد کمی (تعداد لازم و سازمان دهی منعطف و با قدرت تحرک بالا) و کیفی (عملکرد هوشمند، تقویت ایمان به هدف، جان فشانی در راه هدف) در کنار استفاده بهینه و حداکثری از فناوری‌های نوین دفاعی قابل دسترس

۳) تقویت توان قدرت افکنی با ارتقای توان موشکی، هوایی، دریایی

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .