عنوان

مقاله مهارت دلگرمی، راه‌ بهبود روابط والدین بافرزندان

تعداد صفحات:۵۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تقریباً تمامی متخصصین روانشناسی و علوم تربیتی بر این باورند که دوره‌ی نوجوانی حساس‌ترین، بحرانی‌ترین و مهم‌ترین دوره‌ی رشد هر انسان می‌باشد. در این دوره فرد بلوغ را تجربه می‌کند، در پی کشف هویت خود است، به دنبال استقلال و جدایی از وابستگی‌های دوران کودکی است، به همین دلایل در این دوره نوجوانان دارای وضعیت روانی با ثباتی نیستند. در این دوره است که معمولاً بیشترین مشکلات رفتاری برای نوجوانان به وجود می‌آید (انیسی، سلیمی، میرزمانی، رئیسی و نیکنام، ۱۳۸۶).

در این دوران فرد برای کسب استقلال و هویت یابی به جست و جو و کنکاش در محیط پیرامون خود و برقراری ارتباط با آن می‌پردازد و این باعث می‌شود خیلی زود رابطه‌ی نوجوان با والدینش خراب شود (لطفی،۱۳۸۵).

پژوهش‌های متخصصین در بررسی رشد روان‌شناختی ، نوجوانی را به عنوان کلیدی‌ترین و آسیب­پذیرترین دوران زندگی معرفی کرده است (ساداتی و لشانی^[۱] ،۲۰۱۳). صاحب ‌نظران دیدگاه شناخت گرایی نیز معتقداند نوجوان به واسطه‌ی ظرفیت‌های شناختی جدیدی که کسب می‌کند به تدریج این توانایی را می‌یابد که در مورد زندگی، ارزش‌ها و آینده فکر کنند. نوجوان در این سن به والدین آرمانی می‌نگرد؛ همین امر باعث می‌شود که انتقاد کردن از والدین در این سن شروع و شدت بیشتری یابد (علیزاده، ۱۳۸۰).

از طرف دیگر ویژگی‌های این دوران باعث شده است نوجوانی با انواع اضطراب‌ها و مشاجره‌ها همراه باشد، نوجوان در این دوران بیش از پیش نیازمند حمایت والدین و اطرافیان است. این شرایط به ویژه برای دختران از حساسیت بیشتری برخوردار است، مادر به عنوان نزدیک‌ترین فرد از نظر عاطفی به فرزندان می‌تواند گذار از دوران بلوغ را برای او آسان کند (کیانیان، ۱۳۷۶). تعارضات خانوادگی یکی از موضوع‌های مهم در مباحث خانواده به شمار می‌رود. حوزه‌های گوناگونی از علوم اجتماعی و انسانی اعم از جامعه شناسی، روانشناسی و … به این موضوع پرداخته‌اند. استوارت^[۲] بر این باور است که تعارض موقعیتی است که در آن هریک از طرفین در پی تمایلات شخصی خودشان هستند و قاعده‌ای جهت تصمیم گیری برای منابع با ارزش نمی‌یابند (مقدس^[۳]، ۲۰۰۸). واژه تعارض^[۴]، اشاره به ناتوانی در حل تفاوت‌ها دارد و بیشتر اوقات با تنش، خصومت یا پرخاشگری همراه است. تعارض شدید بین والدین و نوجوانان هنگامی پدید می‌آید که تمایل نوجوانان برای آزادی، با تلاش والدین برای تنظیم رفتار آنان تلاقی داشته باشد. این وضع هر چند به ندرت پیش می‌آید اما می­تواند باعث فراهم شدن زمینه­ی تعارض شدید شود.(آقا محمدیان و حسینی، ۱۳۸۶).

از سوی دیگر تعارضات بین والدین و نوجوانان از جمله معضلاتی است که اگر به طرق صحیحی رفع نشود مشکلاتی همچون بزه‌کاری، افسردگی، فرار از منزل، شخصیت ضد اجتماعی، مشکلات جنسی، بی ثباتی هیجانی، پرخاشگری، خودکشی و اعتیاد را به همراه خواهد داشت ( لطفی ۱۳۸۵). همچنین الگوهای تعاملی بین والدین و فرزندان تحت تأثیر آموزش و کسب مهارت قابلیت تغییر و اصلاح دارد.پیش بینی می­شود که با استفاده از راهبرد خود دلگرم سازی والدین بتوان الگوهای تعاملی بین والدین و فرزندان را اصلاح نمود. خود دلگرم سازی به عنوان یک راهبرد امید بخش می‌تواند به ترغیب والدین و اطمینان دهی و خودکارآمدی آنان در زمینه کنترل روابط و تعارضاتشان با فرزندانشان منجر گردد.

اعضای خانواده با یکدیگر تعاملات زیادی دارند و تعارض بین اعضای خانواده به وحدت و یگانگی آن‌ها لطمه وارد می­کنند. شدت تعارضات موجب بروز پرخاشگری، ستیزه جویی و سرانجام اضمحلال و زوال در روابط خانواده می­گردد (دهقان، ۱۳۸۰). کانون خانواده­ای که بر اثر تعارضات و جدال بین اعضای آن آشفته است محیط امن روحی و روانی را که باید در خانواده وجود داشته باشد را از فرد می­گیرد و مشکلاتی را برای اعضای آن ایجاد می‌کند. (لطفی،۱۳۸۵).

واژه های کلیدی:دوره نوجوانی، تعارضات والد- نوجوانی، نقش خانواده در تعارضات، راه‌های بهبود روابط والدین بافرزندان، دلگرمی،کاربرد و اصول دلگرم سازی

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
نوجوانی و ویژگی‌های این دوره ۱۲
تعارضات والد- نوجوانی و دیدگاه‌های موجود ۱۳
روابط خانواده در دوره‌ی نوجوانی و نقش آن در تعارضات ۱۸
سبک‌های فرزندپروری ۲۲
۱-شیوه‌ی قدرت طلب (استبدادی) ۲۳
۲-فرزندپروری آسان گیر ۲۵
۳-فرزندپروری مقتدرانه ۲۶
راه‌های بهبود روابط والدین بافرزندان ۲۸
دلگرمی ۳۱
۱-نظریۀ آدلر درایکورس در مورد دلگرمی ۳۲
۲-تعریف دلگرمی ۳۳
۳-خود دلگرم سازی ۳۴
۴-ویژگی‌های افراد دلگرم ۳۵
۵-دلگرمی و تشویق ۳۷
۶-جایگاه دلگرمی در رویکرد آدلری ۳۸
۷-کاربرد دلگرمی ۳۹
۸-شروط اصلی دلگرمی ۴۱
۹-اصول دلگرم سازی ۴۲
۱۰-مهارت‌ها و عناصر دلگرمی ۴۳
۱۱-راه‌های دلگرمی دادن والدین به خود و نوجوانان ۴۳
نتیجه گیری ۴۷
فهرست منابع و مآخذ ۴۹

 منابع

گیتی پسند، زهرا (۱۳۸۷). روابط والد- فرزندی آسیب شناسی روابط والدین با نوجوانان دختر. مشاوره مدرسه. ۲، (۴). ۲۰- ۳۰٫

گیتی پسند، زهرا؛ آرین، خدیجه و کرمی، ابوالفضل(۱۳۸۷). اثربخشی درمان راه حل مدار بر کاهش تعارضات والد – فرزندی در نوجوان دختر. فصلنامه تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، ۲۷، ۶۳ .

میکوچی، جوزف (۱۹۸۹). نوجوان و خانواده درمانی، شکستن چرخه‌ی اختلاف و کنترل. ترجمه مهشید یاسایی (۱۳۸۳). تهران: ققنوس.

نوابخش، مهرداد و فتحی، سروش (۱۳۹۰). شیوه‌های فرزندپروری و سازگاری اجتماعی فرزندان. پژوهش دینی . ۲۲ .۳۳-۶۴٫

هی لی، جی (۱۹۷۶). روان درمانی خانواده. ترجمه باقر ثنایی (۱۳۹۰)،تهران: امیرکبیر.

دینک مایر، دان و گری، مک کی (۱۹۸۳). راهنمای تربیت اثربخش. ترجمه‌ی مهرداد فیروزبخت(۱۳۹۱).تهران:دانژه.

دینک مایر، دان و سی- دی مگی گاری (۱۹۸۹). والدین مؤثر فرزندان مسئول، ترجمه مجید رئیس دانا (۱۳۸۵) – چاپ چهارم. تهران: رشد.

دینک مایر، دان و گری، مک کی (۱۹۸۹). پدر، مادر، نوجوان. ترجمه‌ی مهدی قراچه داغی (۱۳۹۰). تهران:پیک بهار.

دهقان، فاطمه(۱۳۸۰) مقایسه تعارضات زنان متقاضی طلاق با زنان غیرمتقاضی طلاق مراجعه کننده به مشاوره‌ی زناشویی.

رایس، فیلیپ (۲۰۰۱)، روانشناسی رشد از تولد تا مرگ، ترجمه مهشید فروغان، ۱۳۹۱٫ ویرایش چهارم. تهران: ارجمند.

مرادی، امید و ثنایی، باقر (۱۳۸۵). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های حل مسئله بر تعارضات والد- فرزند. تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره. ۲۰، (۵). ۳۶-۵۰٫

علیزاده، حمید (۱۳۸۰). تعامل والدین- فرزند. مجله پژوهش‌های روان‌شناختی. ۳، (۶)؛ ۸۲-۹۵٫

مقدمه

نوجوانی مرحله انتقال از کودکی به بزرگ‌سالی است. این دوره با تغییرات سریع جسمی و رشد تفکر انتزاعی شروع می‌شود ولی پایان آن بر حسب شرایط فرهنگی و محیطی متفاوت است. نوجوانی دوران تحولات رشدی در زمینه‌های جسمانی، عاطفی، روانی و اجتماعی است. یکی از اصول بنیادی مهم در اجتماعی شدن، تعامل با آن‌هایی است که از نظر عاطفی برای فرد اهمیت دارند که در این میان والدین از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند (پرهیزکار، ۱۳۸۱).

والدین بنیاد شخصیت سالم نوجوانان را پی ریزی می‌کنند. همچنین روابط نادرست والدین با نوجوانان از نظر مهرورزی عاطفی و سختگیری افراطی از جمله عوامل انحراف نوجوانان است. معمولاً والدین نوجوانان خود را به صورت کودک می‌نگرند و این درک نکردن باعث کشمکش بین آنان می­شود، در نتیجه نوجوانان در مقابل تحکم و دستورات والدین مقاومت نشان می‌دهند (احمدی، ۱۳۸۲). بنابراین بیشتر والدین می‌بینندکه نوجوانانشان از یک کودک مطیع به کسی که مقاومت، مخالفت و تخطی از قوانین می‌کند، تغییر کرده است. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که بیشترین فشار روی نوجوانان، برای سازگاری با قوانین والدین است. والدین به جای اینکه درک کنند که این دوره از زندگی ۱۰ تا ۱۵ سال طول می‌کشد، اغلب انتظار دارند که نوجوانانشان یک شبه بالغ شوند. معمولاً والدینی که تشخیص می‌دهند این انتقال احتیاج به زمان دارد، بیشتر از آن‌هایی که خواستار رعایت فوری قوانین هستند، با نوجوانان خود با آرامش برخورد می‌کنند (احدی و محسنی، ۱۳۷۰؛ سانتروک، وارشاک، لیندبرگ و مدوس^[۱]، ۲۰۰۲).

نوجوانان به استقلال از نظر عاطفی و مالی از والدین نیاز دارند تا به هویت مستقل دست یابند و ارزش‌های خود را حاکم سازند، همچنین نیاز دارند به تدریج برای تصمیم گیری و عملکردهایشان مسئولیت‌پذیرتر شوند (بیابانگرد، ۱۳۸۲؛ خدایاری فرد، ۱۳۸۱). با رشد کودک، خواسته‌های تکاملی او برای استقلال، انتظاری را به زیر منظومه والدین تحمیل می‌کند. خصوصاً در دوره نوجوانی رفته رفته انتظارات والدین با انتظارات کودکان برای استقلال متناسب با سن خود در تعارض قرار می‌گیرد. والدین نمی‌توانند بدون کنترل و محدود کردن به حمایت و راهنمایی بچه‌ها بپردازند. بچه‌ها هم نمی‌توانند بدون رد کردن و حمله کردن، رشد و فردیت یابند؛ می‌توان گفت که روند اجتماعی کردن ذاتاً تعارضی است (مینوچین، بیکر، روسمان، لیبمان، میلمان، و تود^[۲]،۱۹۷۵ ). در خصوص تبیین زمینه­ های شکل گیری تعارض بین والدین و نوجوانان دیدگاه­های مختلفی وجود دارد؛ برای نمونه می­توان به یافته های چند مورد از پژوهش های صورت گرفته اشاره نمود.

کنانی (۱۳۸۹) در یک پژوهش توصیفی به بررسی تطبیقی نظرات نوجوانان دختر با مادرانشان در زمینه‌های عوامل زمینه ساز اختلاف پرداخت. یافته‌ها نشان دهنده‌ی آن است که مسائلی از قبیل؛ تنهایی سینما رفتن، تنهایی خرید رفتن، آزادی در معاشرت با دوستان در عدم توافق بین دخترها و مادرها موثر بوده است. (هاراک، اسکولت، ورمولست، ریس، و انگلس^[۳]، ۲۰۱۰؛ لاتندرس، روس، ویکن، پولکینن، کاپریو و دیک^[۴]، ۲۰۰۹) طی یک پژوهش چندفرهنگی به منظور مقایسه­ی تعارض و حل آن در خانواده‌های چینی‌های آمریکایی و خانواده‌های قفقازی؛ نتایج نشان داند که خانواده‌های چینی آمریکایی بیشتر تعارضشان با فرزندانشان در زمینه‌های احترام به اعضای خانواده، کارِ خانه و اوقات فراغت است. در خانواده‌های قفقازی بیشتر تعارضات در زمینه‌های مصرف مواد مخدر، نوشیدن الکل و روابط جنسی گذارش شده است. پژوهشی در لندن که بر روی ۲۳ جفت مادر – دختر از طبقات اجتماعی گوناگون در مدت سه سال انجام شد نشان داد؛ تعارض بین مادرها و دخترها در ارتباط با نقطه نظرهای آنان درباره محدودیت زمانی رفت و آمد به خانه، روابط با دوستان، کارِ خانه، و تکالیف مربوط به مدرسه بود (وارنر^[۵]، ۲۰۰۴). معمولاً به خاطر آنکه مادران بیش از پدران دخترهای خود را محدود می‌کنند به همین سبب تعارض و درگیری میان دختر و مادر شدید می‌شود(شعاری نژاد،۱۳۸۲). بیل و وینبرگ ^[۶] (۱۹۷۸) نیز معتقدند که والدین استقلال و خودمختاری بیشتری در سن نوجوانی به پسرها می‌دهند تا دخترها همین امر زمینه تعارض بیشتر دختران را با والدین ایجاد می‌کند. برخی دیگر متخصصان معتقداند که بحران‌های بین نسل‌هایی از زنان مخصوصاً مادرها و دخترها می‌توانند تغییرات تازه‌ای به وجود آورد و هردو نسل رشد کنند (مرادی، آرین و فرخی،۱۳۹۰).

نوجوانی و ویژگی‌های این دوره

نوجوانی دوره ای­ است همراه با بروز تغییرات زیستی، بدنی و اجتماعی که از اوایل دهه‌ی دوم زندگی انسان آغاز می‌شود، مدتی طول می‌کشد و با انتظارات، رفتارها، و نگرش‌های خاصی  از سوی اعضای خانواده همراه است (گانر و کولینز^[۱]، ۲۰۱۳).  بسیاری از کارشناسان از جمله جونز، فرهند و بیچ^[۲] (۲۰۰۰) معتقد­اند نوجوانی دوره‌ای از زندگیست که والدین در  تعامل با فرزندان  دچار مشکل بوده و آن را دشوار ارزیابی می­کنند.

به اعتقاد کولمن^[۳] (۱۹۸۵) هر یک از مشکلات نوجوانان طی یک سن تقویمی خاص به نقطه‌ی اوج تنش خود می‌رسد که با توجه به تفاوت‌های جنسیتی تغییرپذیر است. هر زمان که سن اوج تنش برای چند مسئله یا مشکل هم‌زمان شوند سازگاری نوجوان دچار مشکل می‌شود. در چنین وضعیتی است که مشکلات رفتاری برای آنان بیشتر نمایان می‌شود. در همین راستا اریکسون^[۴] دوره‌ی نوجوانی را دوره‌ی هویت یابی در مقابل بی هویتی می‌داند، و با توجه به اینکه هویت­ یابی وحدتی است که بین سه سیستم زیستی، اجتماعی، و روانی به وجود می‌آید در صورتی که چنین وحدتی حاصل نشود نوجوانان دچار آشفتگی در روابط و رفتار می‌گردند (انیسی، سلیمی، میرزمانی، رئیسی و نیکنام، ۱۳۸۶).

اگر از دید مینوچین[۵] (۱۹۷۵) نیز به این موصوع بنگریم می­توان گفت که، استقلال عاطفی و مالی از والدین یکی از اصلی ترین نیازهای نوجوانان برای رشد و رسیدن به هویت مستقل است. با رشد کودک خواسته‌های تکاملی او برای رسیدن به استقلال به زیر منظومه‌ی والدین تحمیل می‌شود. به ویژه در دوره‌ی نوجوانی رفته رفته انتظارات والدین با انتظارات کودکان برای استقلال متناسب با سنشان در تعارض قرار می‌گیرد بدین منظور می‌توان گفت که تعارض در روند رشد و اجتماعی شدن کودکان، به ویژه تعارض با والدین امری اجتناب ناپذیر است (مینوچین، بیکر، روسمان، لیبمان، میلمان و تود، ۱۹۷۵).

[۱]– Gunnar,M.R& Collins, W.A

[۲]-Jones, D. J. forehand, R& Beach,S.R

[۳]-Coleman, M

[۴]-Ericson, ES

[۵]– Minuchin,S

[۱]– Santrock,J.W .Warshak,R. Lindbergh,C& Meadows,L

[۲]– Minuchin,S. Baker,L. Rosman,B.L. Liebman,R. Milman,,L&Todd,T.c

[۳]– Harakeh, Scholte, Vermulst,DeVries&Engels,R.C.M.E

[۴]– Latendresse, S.J. Rose, R.J. Viken,R.J. Pulkkinen,L. Kaprio,J & Dick,D.M

[۵] -Warner, M. P

[۶] – Bell, A. P., & Weinberg, M. S

 [۱]– Saadati, H& Lashani, L

[۲]-Stuart

[۳]-Moqaddasd, A

[۴] -conflict

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .