عنوان

مقاله مهارت‌های اجتماعی نابینایان

تعداد صفحات:۳۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

دانش‌آموزی که مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب کرده است، دانش‌آموزی است که می‌تواند به خوبی با محیطش سازش کند و یا این‌که می‌تواند ازطریق برقرار کردن ارتباط با دیگران از موقعیت‌های تعارض‌آمیز کلامی و فیزیکی اجتناب کند. این گونه دانش‌آموزان، رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که منجر به پیامدهای مثبت روانی- اجتماعی، نظیر پذیرش توسط همسالان و رابطه مؤثر با دیگران می‌شود. ازسوی دیگر، کسانی که مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب نکرده‌اند، اغلب به اختلال‌های رفتاری مبتلا می‌شوند، از طرف همسالان پذیرفته نمی‌شوند، در میان همسالان وبزرگسالان محبوب نیستند و با معلم و یا سایر افراد حرفه‌ای به‌خوبی کنار نمی‌آیند. دانش‌آموزان نابینا نیز به عنوان بخشی از جامعه افراد استثنایی از این قاعده مستثنی نیستند و گاهی در اکتساب وبه کارگیری مهارت‌های اجتماعی دچار مشکل هستند. از آنجایی که دانش‌آموزان نابینا دراکتساب رفتارهای اجتماعی از طریق نشانه‌های بینایی، سرمشق‌گیری، حالت‌های چهره‌ای، ارتباط از طریق نگاه، دریافت بازخورد و همچنین توانایی در تعیین محل افراد، مشکل دارند، ممکن است مهارت‌های اجتماعی را به خوبی کسب نکرده باشند (مک کاسپی، ۱۹۹۶، به نقل ازکوچکی، ۱۳۸۴).

مهارت اجتماعی، در روابط بین اشخاص، عملکرد روانی، تحصیلی و سازگاری فرد تأثیر طولانی مدت چشمگیری دارد. مهارت‌های ضعیف ارتباط اجتماعی و مشکلات برقراری ارتباط با دوستان، خانواده و معلمان با بسیاری از انواع مشکلات روانی، شامل افسردگی، ناهنجاری رفتاری، ترس از اجتماع، توهم و اسکیزوفرنی در ارتباط می‌باشد (فرل[۱]، ۲۰۰۶). جای تعجب نیست که تلاش برای ارتقای مهارتهای اجتماعی و کیفیت روابط بخش مهمی از درمان و پیشگیری از بسیاری اختلالات سلامت روانی را تشکیل می‌دهد.

بسیاری از افراد با نیاز خاص، فاقد مهارت‌های اجتماعی ضروری برای کسب تعاملات اجتماعی مثبت با همسالان و بزرگسالان هستند و این مهارتها را از طریق مشاهده هوشمندانه بدست نمی‌آورند. به طور کلی ضرورت مداخلات مربوط به مهارتهای اجتماعی در همه‌ی افراد به ویژه افراد با نیاز خاص را میتوان با توجه به نتایج پژوهش‌های متعدد صورت گرفته، به صورت زیر بیان کرد:

۱- فقدان مهارت‌های اجتماعی مناسب، اصلی‌ترین عامل در شکست افراد دارای ناتوانی در جایابی اجتماعی (پاراسکیو و اویلی[۲]، ۱۹۹۴) و دلیل از دست دادن شغل میباشد (گرینسپن و شولتز[۳]، ۱۹۸۱، به نقل از خانزاده و صیفی خانی، ۱۳۸۷).

۲- آموزش مهارت‌های اجتماعی میتواند باعث کاهش در تعداد رفتارهای نامناسب در کلاس درس مانند پرخاشگری و بهبود روابط شخصی دانش‌آموز با همسالان و بزرگسالان شود (کامپز و کای[۴]، ۲۰۰۲، فراسر[۵] و همکاران، ۲۰۰۵، به نقل از خانزاده و صیفی خانی، ۱۳۸۷).

۳- آموزش مهارتهای اجتماعی باعث کاهش رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود (گاتفردسون[۶]، ۱۹۸۷، به نقل از خانزاده و صیفی خانی، ۱۳۸۷).

۴- آموزش مهارتهای اجتماعی باعث افزایش یکپارچه‌سازی افراد دارای ناتوانی با افراد عادی می‌شود (فرتی[۷] و همکاران، ۱۹۹۳، به نقل از خانزاده و صیفی خانی، ۱۳۸۷).

۵- تحول عاطفی و اجتماعی کودکان و نوجوانان، ظرفیت دانش‌آموزان را برای تمرکز بر فعالیت‌های تحصیلی، بهبود سلامت روانشناختی کلی و کاهش مشکلات رفتاری افزایش می‌دهد (هنسی[۸]، ۲۰۰۷، خانزاده و صیفی خانی، ۱۳۸۷).

برای نوجوانان نابینا که به سبب آسیب دیدگی بینایی مشکلات ارتباطی بیشتری دارند آموزش مهارت‌های اجتماعی و روابط بین فردی امری ضروری است. چرا که قسمت اعظم برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران از طریق چشم انجام می‌گیرد. به طوری که غم و شادی، خشم و محبت را می‌توانیم از چهره دیگران مشاهده کنیم و بدین وسیله استنباط کنیم که در چه زمانی و با چه کسانی می‌توان ارتباط برقرار نمود.

واژه های کلیدی: نقص بینایی، مهارتهای اجتماعی نابینایان، ویژگی‌های و محدودیت‌های روانشناختی کودکان نابینا ،خصوصیات افراد با ناتوانی اجتماعی ،شیوه‌های آموزش مهارتهای اجتماعی

 فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
اهمیت حس بینایی ۷
تعریف و طبقه‌بندی نقص بینایی ۸
الف- تعریف قانونی ۸
ب- تعریف آموزشی ۹
ج- نابینا از نظر سازمان بهداشت جهانی ۹
علل نقص بینایی ۱۰
نحوه برخورد فرد نابینا با نقص بینایی ۱۱
نکات ضروری در آموزش نابینایان ۱۱
خصوصیات افراد با ناتوانی اجتماعی ۱۲
سازگاری اجتماعی افراد دارای نقص بینایی و عوامل موثر بر آن ۱۴
اهمیت مهارت‌های افراد آسیب دیده بینایی ۱۷
شیوه‌های آموزش مهارتهای اجتماعی ۱۸
نتیجه گیری ۲۱
منابع و مآخذ ۲۳

 منابع

کوچکی، عاشور. (۱۳۸۴). «تاثیر آموزش گروهی مهارتهای اجتماعی در سازگاری فردی- جتماعی نوجوانان بزهکار شهرستان گنبد کاووس». مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران، دوره سوم، سال دوازدهم، ش ۳٫

حسین خانزاده، عباسعلی.، صفی‏خانی، لیلا. (۱۳۸۷). سنجش و آموزش مهارت‏های اجتماعی. تعلیم و تربیت استثنایی، ش ۸۶٫

ملکی‌تبار، علیرضا.، خوش‌کنش، ابولقاسم.، ناهیدپور کولایی، آناهیتا. (۱۳۹۰). مقایسه‌ی خودپنداره و سازگاری اجتماعی در دانش‌آموزان پسر بینا و نابینا. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گروه مشاوره.

شریفی درآمدی، پرویز. (۱۳۸۱). روانشناسی و آموزش کودکان نابینا. تهران: گفتمان اخلاق.

امیری‌مجد، حسین. (۱۳۸۱). بررسی و مقایسه تأثیر کودک نابینا و بینا ۱۲-۷ ساله بر واکنش‌های عاطفی والدین در شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.

نامنی، محمدرضا. (۱۳۶۳). سیری گذرا در آموزش و بهزیستی معلولین بینایی تهران. تهران: نشر رودکی.

احمدی‌زاده، محمدجواد. (۱۳۷۴). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های حل مسئله با برخی از ویژگی‌های شخصیتی نوجوانان تحت پوشش مراکز شبانه‌روزی بهزیستی، دانشگاه علامه طباطبایی.

شاداب، فردین. (۱۳۷۳). آموزش مهارت‌های اجتماعی به نوجوانان. مجموعه مقالات سمپوزیوم جایگاه تربیت وزارت آموزش و پرورش.

گولد، جولیوس و کولب، ویلیام. (۱۳۷۶). فرهنگ علوم اجتماعی، کیا، چاپ اول، تهران: نشر مازیار.

مستعلمی، فروزان.، حسینیان، سیمین.، یزدی، منور. (۱۳۸۴). تأثیر آموزش مهارتهای اجتماعی بر افزایش اعتماد به نفس دختران نابینای شهر تهران. مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، سال پنجم، ش ۴٫

نادری، عزت ا…، سیف‌نراقی، مریم. (۱۳۷۴). دانش‌آموزان استثنایی، تعریف، انواع، ویژگی‌ها، علل و تشخیص مشکلات آنها. تهران: انتشارات نشر نوادر.

نادری، فرح.، پاشا، غلامرضا.، مکوندی، فرزانه. (۱۳۸۶). تأثیر آموزش مهارتهای اجتماعی بر سازگاری فردی- اجتماعی، پرخاشگری و ابراز وجود دانش‌آموزان دختر در معرض خطر مقطع متوسطه شهر اهواز. دانش و پژوهش در روانشناسی، ش ۳۳٫

ارجمندی، زهرا. (۱۳۸۲). «تاثیرآموزش مهارتهای اجتماعی بر رفتار سازگارانه کودکان عقب‌مانده ذهنی خفیف»، فصلنامه اندیشه و رفتار، سال نهم، ش ۱٫

اعرابی، شهین. (۱۳۸۰). «اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی بر سازگاری اجتماعی نوجوانان دختر شرکت‌کننده در برنامه اوقات فراغت سازمان بهزیستی اصفهان». پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاداسلامی واحد خوراسگان.

مقدمه

انسانها آفریده‌های اجتماعی اند که برای برآوردن نیازهای عاطفی، اجتماعی و زیستی خود به تعامل با دیگران نیاز دارند و تحت تأثیر نظام‌ها و فرهنگ‌های جامعه خود قرار می‌گیرند. از یک طرف، تعداد و پیچیدگی قواعدی که فرد باید برای تعامل با دیگران بداند بسیار زیاد است و از طرف دیگر باید این قواعد را در تعامل اجتماعی خود، به روش صحیحی به کار ببرد.

اجتماعی شدن جریانی است که در آن هنجارها، مهارت‌ها و انگیزه‌ها، طرز تلقی و رفتارهای فرد شکل می‌گیرد تا ایفای نقش کنونی و آتی او در جامعه مناسب و مطلوب شناخته شود. مهارت اجتماعی مجموعه رفتارهای فراگرفته قابل قبولی است که فرد را قادر می‌سازد با دیگران رابطه مؤثر داشته و از عکس العمل‌های نامعقول اجتماعی اجتناب کند. همکاری، مشارکت با دیگران، کمک کردن، آغازگر رابطه بودن، تقاضای کمک کردن، تعریف و تمجیدکردن از دیگران، تشکر و قدردانی کردن، مثال‌هایی از این نوع رفتار است (گرشام و الیوت[۱]، ۱۹۹۰). نقص در مهارت اجتماعی مشکلی نسبتاً مقاوم و مرتبط با عملکرد ضعیف در روابط اجتماعی فرد است، که اغلب منجر به ناسازگاری و یا اختلالات روانی در فرد می‌شود (کول و داج[۲]، ۱۹۸۳؛ کوئن[۳] و همکاران، ۱۹۷۳؛ پارکر[۴] و آشر[۵]، ۱۹۸۷). بنابراین، شناخت و درمان افراد مبتلا به این نقص وظیفه مهم روانشناسان، مشاوران، و متخصصان تعلیم و تربیت است. از آنجا که یکی از اقشار هر جامعه معلولین می‌باشند، لذا توجه به مسایل مهارتهای اجتماعی آنها نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مطالعه مهارت اجتماعی در معلولین مورد توجه محققان بوده است. افراد معلول به دلیل نقایص جسمی و محرومیت‌های ناشی از آن اغلب قادر به ایجاد رابطه اجتماعی و متقابل با همسالان و بزرگسالان نیستند و سازگاری عاطفی و اجتماعی آنان با دشواری رو به رو است. این افراد معمولاً منزوی و گوشه‌گیر هستند و رفتارهای رشد نیافته و ضد اجتماعی و نامناسبی از خود بروز می‌دهند. نقص بینایی بیش از هر معلولیت دیگر ناتوانی به بار می‌آورد و نقش چشم‌ها در روابط اجتماعی مانند: صحبت کردن با دیگران، بیان و درک احساسات خود و دیگران و بالاخره برقراری یک رابطه خوب (کلامی و غیر کلامی) بر هیچ کس پوشیده نیست. یک فرد با نقص بینایی با بهره‌مندی از مهارتهای اجتماعی مانند همدلی، همکاری، شروع تعاملات، توانایی ابراز احساسات و تفکرات، درک سرنخ‌های اجتماعی میتواند تعاملات مثبت و موثرتری با سایرین برقرار کند در اینجاست که لزوم آموزش‌های مهارتهای اجتماعی به نابینایان در جهت افزایش کنش اجتماعی مطرح می‌شود.

اهمیت حس بینایی

بینایی به فرد اجازه می‌دهد که به کشف محیط بپردازد و با اشیا و افراد گوناگون تعامل برقرار کند. این اکتشاف‌ها و تعامل‌های اجتماعی، عناصر مهمی برای رشد فردی و اجتماعی فرد محسوب می‌شوند. بینایی به فرد کمک می‌کند تا از طریق فراهم آوردن انگیزه برای حرکت، به افراد و اشیا مورد علاقه و محیط دسترسی پیدا کند. به طور خلاصه می‌توان گفت که فقدان بینایی مانعی برای ادراک، یادگیری و سازمان‌دهی محیط از سوی افراد است؛ زیرا فقدان بینایی فرد را از دسترسی کافی به افراد دیگر و اشیایی که در محیط وجود دارند باز می‌دارد. بینایی آنچنان اهمیتی در تحول فرد دارد که حتی آسیب بینایی خفیف نیز اثر مخربی بر مهارت‌های بینایی- ادراکی و حرکتی- بیانی او دارد (دو گروتی و موران[۶]، ۱۹۸۲، به نقل از امیری مجد، ۱۳۸۲). نابینایی شایعترین معلولیت حسی است. بدون بینایی درک فرداز دنیای اطرافش متفاوت خواهد بود وهمین امر می‌تواند به مشکلات عاطفی و اجتماعی مانند عدم سازگاری، عدم فعالیت، فقدان علاقه به دیگران، افسردگی وخودپنداره پایین در فرد منجر شود. معلولیت نابینایی فرد را در شرایط بحرانی بسیارشدیدی قرارمیدهد و او را از فردی مستقل به فردی وابسته مبدل می‌سازد. نابینایی بامحدود و دگرگون کردن دامنه تجربه‌های فرد نابینا، کاهش توانایی حرکت به اطراف وکاهش میزان کنترل محیط وارتباط باآن، رشد شناختی و عاطفی آنهارا تحت تأثیر قرار میدهد، بنابراین فقدان فرصت برای تجربه کامل محیط، میتواند رشد شخصی و اجتماعی فرد نابینا را با کاستیهایی روبه رو کند و به احساس بی‌کفایتی، وابستگی، عزت نفس پایین و در نهایت منجر به سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی کمتری گردد (ملکی تبار و همکاران، ۱۳۹۰).

فرد برای دسترسی به محیط به سه عامل نیاز دارد: اول علاقه فعال به محیط، دوم آمادگی زیستی و در آخر هم محیط قابل دسترس، افرادی که مبتلا به آسیب بینایی هستند، در ارتباط با این سه عامل موانع عمده‌ای را جلوی روی خود می‌بینند که مانع از دستیابی آسان آنها به محیط می‌شود. برخی از این مشکلات آسیب بینایی عبارت‌اند از: کمبود تحرک، ضعف ارتباطی، ضعف در پیشرفت اطلاعات، فقدان ادراک بینایی خوشایند، کمبود تفریح، کار‌ و فرصت‌های شغلی، فقدان احساس امنیت مالی، وابستگی فردی و اجتماعی و. . . (شان[۷]، ۱۹۹۹، به نقل از شریفی درآمدی، ۱۳۸۰).

[۱]– Gersham & Elliott

[۲]– Cole & Dodge

[۳]– Cowen

[۴]– Parker

[۵]– Asher

[۶]– Dogeroty & Moran

[۷]– Chan

  [۱]– Ferel

[۲]– Paraschiv & Olley

[۳]– Greenspan & Shoultz

[۴]– Kamps & Kay

[۵]– Ferraser

[۶]– Gottfredson

[۷]– Ferretti et al

[۸]– Hennessey

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .