عنوان

مقاله مصورسازی اطلاعات

تعداد صفحات:۴۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مصورسازی اطلاعات یکی از روش‌های نوین نمایش و ارائه دیداری اطلاعات است که با هدف درک و شناخت بهتر داده‌ها و برای استفاده کارآمد در حوزه‌های گوناگون علمی به کار می‌رود. این شیوه مؤثر با بهره‌گیری از راهبردهای دیداری به گسترش دامنه دانش یاری می‌رساند و سبب می‌شود تا انتقال اطلاعات از واحد مبدأ به واحد مقصد به شکل مناسبی انجام پذیرد. هدف اصلی و مهم در استفاده از روش‌های مصورسازی، ارتقا و افزایش شرایط مناسب برای تقویت قدرت تفکر و تحلیل اطلاعات در کاربران است (درودی، ۱۳۸۸؛ ص ۱۰۵).

توجه به ارائه و نمایش دیداری اطلاعات در قالب روش‌های علمی مصورسازی که یکی از شاخه‌های علوم رایانه است، از حدود دو دهه پیش مورد توجه قرار گفت. این شیوه سودمند با بهره‌گیری از گرافیک رایانه‌ای از رشد بالایی برخوردار شد و با تکیه بر روش‌های علمی به توسعه فنون مصورسازی انجامید. مصورسازی مفاهیم و اطلاعات با شیوه‌های گوناگون آموزشی ارتباط برقرار کرد و در بسیاری از رشته‌های علمی، فنی و تخصصی وارد شد (همان ص۱۰۶).

طراح گرافیک باید با استفاده از اطلاعات و تجارب تجسمی خود بتواند یادگیرنده را در درک پیام و منظور مؤلف یاری دهد. در کتاب درسی آموزشگاهی، حضور معلم باید محسوس بوده، مواد درسی به طور مستمر یاری دهندۀ دانش‌آموز باشند و انگیزه­ی یادگیری او را پرورش دهند؛ در عین حال، مطالب باید انسجام کافی را داشته باشند و هیچ‌گونه نکتۀ مبهمی در آن‌ها نباشد. گرافیک از واژه یونانی کرافیکوس[۱] است و به معنای آنچه است که مربوط می‌شود به طرح زدن[۲] و طراحی[۳] تعریف دیگری که از آن بیان شده است به این صورت می‌باشد “هر کار و یا شیوه‌‌ی مربوط به کشیدن تصویر از روی یک چیز و یا از انگاره آن است”. بنابراین همه پدیده‌هایی را در بر می‌گیرد که ایجاد شده‌اند: به شکل یک نشانه، علامت، نقشه، طراحی، کشیدن از روی یک چیز و به ویژه طراحی خطی یک پدیده. از زمانی که انسان تصمیم به ارایه یک پیام تصویری گرفت و به زعم خویش از مواد و متریالی که برای همنوعان او مفاهیم مشخص و تا حدودی ثابت داشت استفاده کرد هنر گرافیک آغاز شد و تا کنون نیز با همه پیشرفت‌ها و تغییراتی که داشته است باز هم با همان شیوه به حرکت خود ادامه می‌دهد. صدها نگاره در غار شووه[۴] در جنوب فرانسه که در سی هزار سال پیش از میلاد مسیح طراحی شده‌اند، نگاره‌های غار لاسکـو[۵] (چهارده هزار سال پیش از میلاد مسیح )، نگـاره‌های شکـارچـیـان در غـار بیمبتکـا[۶]در هندوستـان (هفت هزار سال پیش از میلاد مسیح)، نگاره بومیان آفریقا در غار سیاربرگ آفریقای جنوبی (هزار سال پیش از میلاد مسیح) و بسی دیگر از این غار نگارها در دیگر نقاط جهان به همراه تولد خط به آوند زبان نوشته شده در سه یا چهار هزار سال پیش از میلاد، همه نشانه‌هایی بارز از تاریخ گرافیک و رشته‌های وابسته به آن هستند. همزمان با توسعه و پیشرفت‌های پدید آمده در بهره‌گیری از رایانه و محیط شبکه به منظور ارائه و نمایش اطلاعات، یکی از حوزه‌های سودمندی که در دو دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته و پژوهش‌های مهمی در آن زمینه انجام پذیرفته است، مبحث مصورسازی اطلاعات است (اشنایدرمن، ۱۹۹۸). مصورسازی به نقوشی باز می‌گردد که انسان‌های اولیه با هدف انتقال اندیشه‌ها و افکار بر دیواره غارها حک می‌کردند (کاناس[۷]، ۲۰۰۹)؛ ولی اساس مصورسازی به مفهوم امروزی را باید در دهه ۱۹۸۰ ردیابی کرد، یعنی زمانی که رایانه‌ها کم کم وارد بازار شدند و نرم افزارها و سخت افزار‌ها از فعالیت‌های گرافیکی پشتیبانی می‌کردند (بورکهارد[۸]، ۲۰۰۵)، از طرف دیگر درک و دریافت مطالب و یادگیری آنها از طریق حواس پنج گانه صورت می‌گیرد که به ترتیب حدود ۷۵ درصد از یادگیری انسان متعارف با حس بینایی، ۱۳ درصد با حس شنوایی، ۶ درصد با حس لامسه، ۳ درصد با حس بویایی و ۳ درصد نیز با حس چشایی به دست می‌آید (احدیان، ۱۳۸۴، ص ۶۶)

واژه های کلیدی: مصورسازی اطلاعات، گرافیک،اصول و معیار‌های تصویرگری (مصورسازی)، طبقه‌بندی مصورسازی انواع داده‌ها، روش‌ها و کاربردهای مصورسازی

 فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
پیشینه و مفهوم مصورسازی اطلاعات ۹
طبقه‌بندی مصورسازی و ابعاد آن ۱۱
ارتباط مصورسازی اطلاعات با سواد دیداری ۱۳
گرافیک ۱۴
گرافیک رایانهای ۱۵
مصورسازی ۱۶
ارتباط تصویری ۱۶
ارزش بصری تصاویر ۱۷
چگونگی استقرار عناصر بصری ۱۷
بهره‌گیری از مصورسازی در فعالیت‌های آموزشی ۱۸
اصول و معیار‌های تصویرگری (مصورسازی) ۱۹
طبقه‌بندی مصورسازی انواع داده‌ها ۲۵
روش‌ها و کاربردهای مصورسازی ۲۹
۱-مصورسازی ماتریسی ۲۹
۲-مصورسازی تشبیه فضایی ۳۰
۳-مصورسازی کهکشانی ۳۰
۴-مصورسازی نمودار مارپیچی ۳۱
۵-مصورسازی چشم‌انداز دیواری ۳۱
۶-مصورسازی تحلیل پویا ۳۲
۷-مصورسازی رودخانه‌ای ۳۲
۸-مصورسازی داده‌های فضایی ۳۳
۹-مصورسازی حوزه‌ داخلی ۳۳
۱۰-مصورسازی جغرافیایی ۳۴
۱۱-مصورسازی شبه‌رنگ (داده‌های هواشناسی) ۳۵
نتیجه گیری ۳۶
منابع ۳۸

منابع

درودی، فریبرز و سلیمانی نژاد، عادل (۱۳۸۸). ارتباط تصویری و پردازش دیداری اطلاعات: آشنایی با مبانی نظری حوزه مصور سازی. مجله مطالعات ایرانی کتابداری و اطلاع رسانی، شماره ۸۶

درودی، فریبرز. (۱۳۸۸). کاربرد فنون و روش‌های مصورسازی اطلاعات و تأثیر سواد دیداری در فعالیت‌های آموزشی. فصل‌نامۀ نوآوری‌های آموزشی، شمارۀ ۳۰، سال ۸، تابستان.

احدیان، محمد. (۱۳۸۴). مقدمات تکنولوژی آموزشی. تهران: نشر و تبلیغ بشری.

ملک افضلی، ف. (۱۳۷۸). بررسی تحلیلی نقش گرافیک در نظام آموزش از راه دور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد هنر ( چاپ نشده)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جنوب.

کپس، ج. (۱۳۶۸). زبان تصویر. ترجمه: فیروز مهاجر، تهران: انتشارات سروش.

افشار مهاجر، کامران. ( ۱۳۸۹). کاربرد گرافیک در کتاب‌های درسی دانشگاهی. عیار، شماره ۲۲، بهار و تابستان، صص ۴۸- ۳۹٫

فلاح‌دار، حمیرا. (۱۳۸۶). نقش گرافیک محیطی در مراکز آموزشی. رشد آموزش هنر، دوره پنجم، شماره یک، پاییز.

Shneiderman, B. (1998). Designing the user interface:‌‌ Strategies for effective human-computer interaction. (3rd Ed.). Menlo Park, CA: Addison Wesley. Jury, David, (2006). What is Typography? Rotovision. Koestler, A. (1964). The Act of Creation, New York: Macmillan.

Canas, J. (2009). “QFD-based technical textbook evaluation procedure a case study”, Journal of Industrial Technology. 18(1): 2-8.

Burkhard, T. (2005). “Congressional Hearingv Accuse Textbook”, The Chronicle of Higher.

Cousin, W. (1989). Perception in chess.  Cognitive Psychology, 4, 55 – ۸۱٫

Lee, J., Buss, D., And. Lohr, L. (2002). Creating Graphics for Learning and Performance, Lessons in Visual Literacy, Upper Saddle River, N. d. Pearson Education, lnc.

Glenberg, J. & Kruley, F. (1992). Competence in the workplace: How cognitive perfor-mance models and situated instruction can accelerate skill acquisition. In R. Glasser (Ed.),‌‌  Advances in instructional psychology: Educational design and cognitive science, (Volume 5). Mahwah: NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

مقدمه

تحقیقات بسیاری در رابطه با کارایی عناصر دیداری، به ویژه گرافیک[۱] در فرایند آموزشی انجام شده است که اکثریت قریب به اتفاق آنها به نتایج مثبت دست یافته اند. لی و همکاران[۲] (۲۰۰۲) به بررسی پژوهشهای انجـام شده در این زمینه پرداختـه‌اند و با استناد به تحقـیـقات گـلنبرگ و لانگستون[۳] (۱۹۹۲)، گلنبرگ و کرولی[۴] (۱۹۹۲) و … خاطر نشان می‌سازند که استفاده از تصاویر در آموزش تأثیرات مثبتی بر یادگیری فراگیران داشته است. از طرف دیگر نیز بسیاری از صاحب نظرانی که در زمینه مشکلات یادگیری، تحقیقاتی را انجام داده اند، پیشنهاد کرده‌اند که برای قابل فهم‌‌تر نمودن محتوا بهتر است از عناصر گرافیکی استفاده کرد (کازین[۵]، ۱۹۸۹). هرام[۶] (۱۹۸۲ به نقل از کازین، ۱۹۸۹) دریافت که استفاده از گرافیک برای عینیت بخشیدن به اطلاعات متنی، یادگیری فراگیران را افزایش داده است. در جایی دیگر نیز استوکز[۷] (۲۰۰۱) به مرور تاریخی تاثیر عناصر دیـداری بـر فـراینـد تدریس و تـعلیـم می‌پردازد. وی در این مـرور تاریخـی به نقـل از ارسطـو بیـان می‌کنـد: ” تفکر بدون تصاویر غیر ممکن است”.

پژوهش‌های قبل از دهه ۱۹۹۰ عمدتاً مزایای طراحی گرافیک را مستند نموده‌اند، ولی در فراهم کرده چارچوبی نظری برای تشریح این که چگونه گرافیک برای یادگیرندگان مفید است شکست خورده‌اند (ویکیری[۸]، ۲۰۰۲).

پژوهش‌های پس از دهه ۱۹۹۰، بر اهمیت استفاده از نشانه‌ها و تصاویر در جایگزینی و پرمحتوا کردن علایم محدود الفبایی در کتاب‌های درسی تأکید کرده‌اند. پژوهشگران با تأکید بر نظریه‌های مختلف روان‌شناسی نظیر نظریه­ی پردازش اطلاعات[۹] (اتیکینسون و شیفرین[۱۰]، ۱۹۶۸)، رمزگردانی دوگانه[۱۱] (پاویو[۱۲]، ۱۹۹۰)، ادراک دیداری[۱۳] (باری و رانیان[۱۴]، ۱۹۹۵) و چندرسانه‌ای‌ها[۱۵] (مایر[۱۶]، ۲۰۰۳) به اهمیت طراحی گرافیک کتاب‌های درسی گواهی داده‌اند.

دولی و همکاران[۱۷] (۲۰۰۵) ضمن تأکید بر نقش تصویر و اهمیت طراحی گرافیک، معتقدند طراحی گرافیک باید تنها یک هدف را دنبال کند و آن عرضه اطلاعات پیچیده به شیوه‌ای قابل فهم و یادگیری است. طراح گرافیک برای القای مطالب با استفاده از توانایی‌ها و مهارت‌هایش و به کمک ارتباط تصویری، با مخاطبان خود، از هر گروه سن، رابطه برقرار می‌کند و با آنان سخن می‌گوید و علاوه بر زیبایی‌های دیداری، حرکت آموزشی و انتقال فرهنگ و مطالب را انجام می‌دهد. او می‌تواند د ر ارائه مطالب سنگین و پیچیده درسی نقش مهمی داشته باشد و با فراهم سازی طرح‌های واقعی، ساده و گویا، جزئیات را به تصویر بکشد و فهم و درک مطلب را آسان کند؛ به گونه‌ای نکته های مبهم و سؤال برانگیز را کاهش دهد و به امر آموزش کمک نماید‌‌ (ملک‌افضلی، ۱۳۷۸).

کپس[۱۸] (۱۳۶۸) اعتقاد دارد یک طراح گرافیک خلاق دارای سه وظیفه اصلی است:

۱٫یادگیری و به کارگیری قوانین سازمان دهی تجسمی.

۲٫به حساب آوردن تجربه‌های فضایی معاصر برای آموزش و به کارگیری بازنمایی‌های دیداری وقایع زمانی‌‌ فضایی معاصر.

۳٫آزادسازی ذخیره‌های خلاق و سازمان‌دهی آنها در زبان‌های پویا، یعنی رشد دادن به پیکرنگاری پویای معاصر.

وظیفه طراح گرافیک خلاق این است که افراد را مجبور نماید تا نگاه کنند و بعد آنان را مجبور کند تا بخوانند و بفهمند. او برای این منظور از کلمه ها، تصاویر، رنگها و شکلها استفاده می‌کند.

با توجه به این گفته‌ها می‌توان بیان کرد تصاویر و به عبارت دیگر مصورسازی[۱۹] یا همان تصویرگری[۲۰] نقش مهم و بسزایی در یادگیری مطالب که در قالب متن آمده اند، دارند. استفاده از تصاویر داری معیار و اصولی است که در صورت رعایت نکردن این اصول حتی با وجود تصاویر متعدد مطالب به خوبی برای یادگیرنده قابل فهم نیست. در این پژوهش محقق به دنبال بررسی روش‌های بکارگیری این اصول در مصورسازی گرافیکی به منظور طراحی وب سایت‌های آموزشی و به طور اخص وب سایت‌های مدارس هوشمند می‌باشد.

پیشینه و مفهوم مصورسازی اطلاعات

ارائه دیداری اطلاعات یا مصورسازی اطلاعات، یکی از شاخه‌های مطالعاتی مرتبط با علوم رایانه است که در مباحث نوین کاربردپذیری اطلاعات به صورت گسترده مورد توجه قرار گرفته است. مصورسازی اطلاعات به نحوه نمایش و ارائه­ی دیداری اطلاعات برای درک بهتر، و بهره گیری مناسب از اطلاعات اطلاق می‌شود. در این روش، با انجام فرآیندهای دیداری در شیوه­ی بازنمایی اطلاعات به کاربران کمک می‌شود تا برداشت بهتری از اطلاعات ارائه شده داشته باشند و بتوانند اطلاعات خود را به صورت بهینه بازیابی کنند. مهارت‌های بازنمون تصویری اطلاعات در سال‌های اخیر اهمیت بیشتری یافته و بر همین اساس فصلی نوین در عرصه­ی نمایش تصویری و رایانه‌ای اطلاعات گشوده است. این فرآیند نوین با تأثیری شگرف در حوزه‌های متعدد علمی و حرفه‌ای، سبب ایجاد تحولات مهمی در شیوه‌های ارائه و بازنمایی اطلاعات شده و به یاری متخصصان در درک بهینه اطلاعات شتافته است.

مصورسازی اصطلاحی است که از سال ۱۹۸۷، در یکی از انتشارات بنیاد ملی علوم واقع در آمریکا تحت عنوان گزارش «مصورسازی در محاسبات علمی به کار برده شد در فوریه ۱۹۸۷، بنیاد ملی علوم با حمایت از کارگاهی آموزشی در موضوع «مصورسازی در محاسبات علمی»، متخصصان علوم رایانه، کارشناسان مبانی دیداری رایانه، برخی دانشمندان دیگر رشته‌های علمی شاغل در دانشگاه‌ها و نیز اداره‌ها و صنایع حکومت فدرال را گردهم آورد. در سال ۱۹۹۰، «مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک کنفرانس سالیانه­ی مصورسازی را آغاز کرد. کنفرانس این نهاد اکنون تبدیل به یک گردهمایی فراگیر در مصورسازی اطلاعات شده است. در سال ۱۹۹۵، این مؤسسه مجله‌ای بر مبنای مصورسازی علمی منتشر کرد (پلانکو و زارتل، ۱۹۹۹). پس از آن نشریات چندی در این حوزه مطالعاتی پا به عرصه وجود نهادند و به مطالعات و پژوهش‌های مربوط به بازنمایی دیداری اطلاعات، یا همان مصورسازی، پرداختند. امروزه تارنما(سایت)های اطلاعاتی بسیاری در محیط اینترنت شامل اطلاعات، اخبار و پژوهش‌های مربوط به مصورسازی اطلاعات هستند، که به فعالیت در این زمینه­ی موضوعی می‌پردازند. مانند «مجله مصورسازی اطلاعات» که مجله‌ای پژوهشی و معتبر در این عرصه می‌باشد. هم چنین آثار چاپی، کتاب و مجله‌های تخصصی در این حوزه به میزان قابل توجهی در بازار نشر به چشم می‌خورد.

مصورسازی، در واقع رویکردهای جدیدی است که توانایی تصمیم‌گیری بر مبنای داده را سریع‌تر، دقیق‌‌تر و همراه با تلاش شناختی کمتر فراهم می‌سازد و نیاز به آموزش (برای تفهیم اطلاعات) را کاهش می‌دهد. ما به نظام‌های مصورسازی اطلاعاتی نیاز داریم که بتواند جنبه‌های نمادین و کیفی (اطلاعات) را به نحو شایسته‌ای به سوی تمامی فرآیندهای تصمیم‌گیری هدایت کند. معنای این سخن آن است که، تبدیل داده خام به اطلاعات از طریق فرآیند تصفیه و پردازشی که تجسم برگزیده نامیده می‌شود، انجام می‌پذیرد. انجام این فرآیند، مستلزم همکاری بین رشته ای، در میان حوزه‌های مطالعاتی مربوط به هنر، طراحی، علم و فناوری است (آگوتر، ۲۰۰۵).

[۱] – Graphic

[۲] -‌‌ Lee , et al

[۳] -‌‌ Glenberg & Langston

[۴] -‌‌ Glenberg & Kruley

[۵] – Cousin

[۶] – Heram

[۷] – Stokes

[۸]-Vekiri

[۹].information processing theory

[۱۰].Atkinson & Shiffrin

[۱۱].dual coding theory

[۱۲].Pavio

[۱۳].visual perception

[۱۴].Barry & Runyan

[۱۵].multimedia

[۱۶].Mayer

[۱۷].Dooley & et al

[۱۸].Kepes

[۱۹] – Visualization

[۲۰] – Illustrations

[۱]-‌‌ graphikos

[۲]– به فرانسه graphisme است.

[۳]– به فرانسه dessin است.

[۴]– Chauvet

[۵]– Lascaux

[۶]– Bhimbetka

[۷] – Canas

[۸] – Burkhard

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .