عنوان

مقاله مسکن پایدار روستایی

تعداد صفحات:۵۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مسکن خردترین و کوچک ترین شکل تجسم کالبدی رابطه متقابل انسان و محیط وخصوصی ترین فضای زندگی انسان است (زیاری و همکاران،۲:۱۳۸۹). مسکن روستایی یکی ازمهمترین بخش­های سکونتگاههای روستایی را تشکیل می دهد که از رابطه با کارکردهای اجتماعی ، اقتصادی ،اکولوژیکی و الگوهای زندگی روستاییان شکل می گیرد و در طول زمان با توجه به تحول نظام اقتصادی و اجتماعی متحول می­شود که آثار این تحول را در وسعت ، فضابندی و مصالح بکاررفته در مساکن روستایی می­توان مشاهده کرد ( چپرلی ،۱۸:۱۳۸۷ ). مسکن نیاز اولیه بشر و مهمترین کالایی است که تامین آن سهم متنابهی از درآمد عامه مردم را به خود مشغول می دارد ( احمدی ، ۲۳:۱۳۸۷ ). مسکن در مجموعه بافت روستابه عنوان یک جز از هویت کلی روستا وایفاگر نقشی چندکارکردی است.مسکن علاوه بر نقش سکونت به عنوان بخشی از فضای اشتغال وتولید مطرح بوده که این امر از نقش سکونت و شیوه زیست و کیفیت استفاده از محیط و اقتصاد حاکم در روستا و سنت هاو هنجارهای پنهان و آشکار روستایی نشات می­گیرد(روح الامینی،۱۳۷۰).کارکرد اصلی مسکن علاوه بر نقش آن به عنوان سرپناه ،فراهم آوردن شرایط مطلوب برای خانواده به منظور تحقق فعالیت­های خانوادگی است یکی از پیامدهای مثبت این امر ثبات و همبستگی خانواده است(هدایت نژاد،۵۶۳:۱۳۷۵). مسکن علاوه بر تامین یکی از نیازهای زندگی یعنی سرپناه به عنوان یک پس انداز نیز مطرح  است از این رو مسکن کالایی سرمایه ای است و یک ارزش اجتماعی است که باعث پایداری جامعه و کاهش آسیب های اجتماعی می شود ( Dix,1985:1-10). مسکن به عنوان نمادی ازچگونگی تعامل و ارتباط انسان با محیط طبیعی پیرامون خویش است که درطی سالیان متمادی بر حسب شرایط زمانی –مکانی در هرمنطقه شکل گرفته و به نوعی نشان دهنده نوع فعالیت ها در ابعاد اقتصادی،نگرش اجتماعی-فرهنگی روستاییان،چگونگی تحول و استفاده ازتکنولوژی ونهایتا سطح درآمدو معیشت وساکنان آن می باشد(شمس الدینی،۴۴:۱۳۸۷) . عوامل اقتصادی ، سبک معماری ،زبان بومی منطقه ، گرایش­های سبک شناختی ، آب و هوا ، جغرافیا و آداب و سنن محلی در توسعه و طراحی مسکن در مکان های مختلف تاثیر گذارند( Sendich ,2006:185) . امروزه تقاضا برای مسکن مناسب درحال افزایش است به دلیل اینکه مسکن و شرایط محیطی آن ،اثربخش­ترین مولفه رضایت فرد از محله مسکونی اش می باشد(westaway,2006:187) .مسکن مناسب درواقع مسکن پایدار است که دارای ویژگی­های آسایش مناسب،فضای مناسب،عوامل بهداشتی مناسب،مکان مناسب،وقابلت دسترسی از نظر کار را دارا می باشد(روستایی وهمکاران،۱۵۱:۱۳۹۱) .

مسکن پایدار نقش بااهمیتی در ثبات خانواده ، رشد اقتصادی و اجتماعی و بالا بردن ضریب ایمنی افراد خصوصا ارتقای فرهنگی و آرامش روحی اعضای خانواده دارد و در کل سیستم نیز تاثیر میگذارد (آسایش ،۶۷:۱۳۷۵). یکی از راههای مهم آگاهی از وضعیت مسکن پایدار ، استفاده از شاخص های پایداری مسکن میباشد . این شاخص ها بیانگر وضعیت کمی و کیفی مسکن روستایی از یک طرف و بهبود بخشی برنامه ریزی مسکن از سوی دیگر برای یک افق بلندمدت است (لطفی ،۱:۱۳۸۸).شاخص ها در واقع ابزار اندازه­گیری وسنجش وضعیت پایداری مسکن و روند تحول آن و همچنین میزان موفقیت و تحقق سیاست های مسکن محسوب می شوند به همین دلیل علاوه بر ارزیابی وضعیت ، در تدوین اهداف کمی برنامه ها نیز مورد استفاده قرار می گیرند .( حکمت نیا ، ۱۱۶:۱۳۸۵). تاکنون بطورهماهنگ و یکپارچه درخصوص تعیین سطح پایداری شاخص­های مسکن پایدار روستایی مطالعه­ای صورت نگرفته و همچنین در برنامه ها نسخه یکسانی برای روستاها و مساکن روستایی تجویز می شود در حالی که مناطق روستایی و مساکن از نظر شرایط جغرافیایی و آسیب پذیری با یکدیگر متفاوتند لذا نظام برنامه ریزی کشور نیازمند ساختاری جهت سنجش و ارزیابی پایدار مسکن روستایی است تا علاوه بر مشخص شدن شاخص های مناسب برای هر منطقه جغرافیایی ، میزان تحقق آنها در برنامه ها ارزیابی شود .

واژه های کلیدی: مسکن روستایی ،مسکن پایدار روستایی، نقش مسکن درفرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی ، جایگاه مسکن روستایی در توسعه پایدار روستایی، عوامل موثر بر پایداری مسکن روستایی،اصول طراحی مسکن پایدار روستایی

 فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
تعاریف ومفاهیم ۸
۱٫مفهوم مسکن ۸
۲٫مسکن روستایی ۹
۳٫پایداری و توسعه پایدار ۱۳
۴٫توسعه پایدار روستایی ۱۴
۵٫مسکن پایدار روستایی ۱۷
مسکن و نظریات مربوط به آن ۱۷
اهمیت مسکن در زندگی انسان ۱۸
نقش مسکن درفرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی و اهمیت آن ۱۹
روشهای اساسی تامین مسکن ۲۱
۱٫ارتقای کیفیت سکونت ۲۱
۲٫تامین زمین و خدمات ۲۲
۳٫اهداف روش تامین زمین و خدمات ۲۲
۴٫روش توانمند سازی ۲۳
عوامل موثر در تدوین استاندارد های مسکن ۲۴
۱٫ زیانهای ناشی از بی دقتی در تدوین استانداردهای مسکن ۲۵
۲٫استانداردهای مسکن ۲۵
۳٫شکل مطلوب مسکن ۲۵
۴٫استحکام مسکن ۲۶
جایگاه مسکن روستایی در توسعه پایدار روستایی ۲۶
عوامل موثر بر پایداری مسکن روستایی ۲۷
شاخص ها ی تبیین کننده توسعه پایدار و توسعه پایدار روستایی ۲۸
اصول طراحی مسکن پایدار روستایی ۲۹
۱٫موارد اکولوژیکی ۲۹
۱-۱٫مسکن پایدار و طراحی منظر ۲۹
۱-۲٫مسکن پایدار و اقلیم ۳۰
۱-۳٫مسکن پایدار و حفاظت از منابع آبی ۳۰
۱-۴٫مسکن پایدار و پیوند با طبیعت ۳۱
۲٫موارد اجتماعی ۳۱
۲-۱٫مسکن پایدار و فرهنگ ساکنین ۳۱
۲-۲٫مسکن پایدار و کاربریهای مختلط ۳۲
۲-۳٫مسکن پایدار و تراکم ۳۲
۲-۴٫مسکن پایدار و رابطه انرژی و سلامت ۳۲
۳٫موارد اقتصادی ۳۳
شاخصهای مسکن پایدار در تجارب جهانی ۳۳
شاخص های توسعه پایدارمسکن در ایران ۳۶
سیاست های مسکن در برنامه های عمرانی قبل و بعد از انقلاب ۳۷
۱٫سیاست های مسکن در برنامه های قبل از انقلاب ۳۷
۲٫سیاستهای مسکن در برنامه های عمرانی بعد از انقلاب ۳۸
نتیجه گیری ۴۰
منابع ومآخذ ۴۲

 منابع

– افشاری ، مریم (۱۳۸۸) .مطالعه و تحلیل تاثیر آلودگی آب بر پایداری سکونتگاههای روستایی( مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بیجار) ، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، دانشگاه تربیت مدرس ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی .

– دلال پور محمدی ،محمد رضا  (۱۳۷۹) .برنامه ریزی مسکن ، تهران ، انتشارات سمت .

– پورمحمدی ،محمدرضا (۱۳۸۸) . برنامه ریزی مسکن ،چاپ ششم،انتشارات سمت .

– زیاری،کرامت الله.پرهیز،فریاد.مهدی نژاد،حافظ وحسن اشتری(۱۳۸۹)،ارزیابی مسکن گروه های درآمدی و ارایه برنامه تامین مسکن اقشار کم درآمد(نمونه موردی:استان لرستان) ،مجله آبادی،شماره ۷۴،تهران،صص۲۲-۱٫

– سرتیپی پور،محسن،(۱۳۸۴)،شاخص های معماری مسکن روستایی در ایران ،نشریه هنرهای زیبا،شماره۲۲،صص۵۲-۴۳٫

– مخبر ، عباس (۱۳۶۳) .ابعاد اجتماعی مسکن ،ترجمه مرکز مدارک اقتصادی – اجتماعی ، تهران ، انتشارات سازمان برنامه و بودجه .

– مطیعی لنگرودی،حسن (۱۳۸۲ ) .برنامه ریزی روستایی با تاکید بر ایران ،مشهد،جهاد دانشگاهی مشهد.

– نیازخانی ، معصومه(۱۳۷۳) .ابعاد اجتماعی –روانی و فرهنگی مسکن در ایران ،مجموعه مقالات اولین سمینار سیاست های توسعه مسکن در ایران ، جلد ۲،وزارت مسکن و شهرسازی .

– نیکو سرشت ، ناصر (۱۳۷۴). راهنمای تامین مالی مسکن برای کشورهای در حال توسعه و راهکاری برای تشکیل موسسات تامین مالی مسکن ، بولتن اقتصاد مسکن ،شماره ۱۵٫

– ورسلی ،پیتر (۱۹۹۸). نظم اجتماعی در نظریه­های جامعه شناسی ، ترجمه :سعید معیدفر ،انتشارات تیان ، تهران .

– بهرامی،رحمت الله (۱۳۹۰) . تحلیلی بر وضعیت مسکن روستایی در استان کرمانشاه،مجله مسکن و محیط روستا،شماره ۱۳۴، تهران، صص۱۰۴-۹۵٫

– سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اصفهان ، ۱۳۶۵٫

– پور طاهری ، مهدی ،حمدا….سجاسی قیداری و طاهره صادقلو،(۱۳۸۹)، سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایده آل فازی ، مجله مدرس ، دانشگاه تربیت مدرس ،تهران .

– پور طاهری،مهدی.رکن الدین،عبدالرضاومنصوره نیکبخت(۱۳۹۰). اثر تغییرات فرهنگی برالگوی مسکن روستایی(نمونه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان اهر، سال نهم،شماره ۳۵،اهر،صص۱۳۴-۱۱۵٫

مقدمه

جغرافیا علم شناخت محیط و پدیده­های موجود در آن است . این پدیده­ها اعم از اینکه به شکل طبیعی وجود داشته باشند یا اینکه در نتیجه رابطه انسان با محیط بوجود آمده و شکل گرفته باشند، به دلیل اشغال فضا و قرارگیری در بستر محیط به خودی خود در حیطه مطالعات جغرافیایی قرار می­گیرند . سکونتگاههای انسانی ، پدیده هایی مکانی و فضایی بوده است وبه همین علت شناخت و تبیین و درک قانونمندیهای حاکم بر شکل­گیری ، تحول و تکامل آن در چهارچوب روابط متقابل انسان و محیط ، یک موضوع جغرافیایی بوده و در محور مطالعات جغرافیایی قرار می­گیرد . همچنین سکونتگاهها تبلور و انعکاس فضایی ایفای نقش انسان میباشند که برحسب شرایط محیطی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ، سیاسی و تاریخی شکل گرفته و متحول شده اند .

روستاها مرکز تولیدات کشاورزی،دامی،صنایع دستی وکانون تامین مایحتاج خوراکی جمعیت کشور هستند. به اعتباری می تون آنها را کانون تولید ثروت و ارزش افزوده در کشور محسوب نمود. زیرا به رغم میزان سرمایه گذاری اندک در مقایسه با شهر ها،حدود یک سوم تولید ناخالص ملی کشور از آنها به دست می آید(طالب و دیگران،۱۳۷۹).تجربه نشان می دهد درمناطقی که روستاها مورد غفلت و بی­توجهی بوده­اند مشکلات شهری-روستایی بیشتر و در مناطقی که ازعمران وآبادانی برخوردارند نابسامانی منطقه ای کمتر بوده است(سعیدی و طالب،۱۳۷۶).به همین دلیل نادیده گرفتن و رها نمودن روستاهاو بی توجهی نسبت به مسکن و بافت آنهاضمن نادیده گرفتن شرایط آسایش برای بخش قابل توجهی ازجمعیت کشور؛برهم زدن تعادل اجتماعی –اقتصادی کالبدی مناطق و متعاقب آن بروزنابسامانی نظام سکونتگاهی کشوررا به دنبال خواهد داشت(حبیب،۱۳۷۵). با توجه به اینکه مسکن یکی ازشاخص­های توسعه یافتگی ویکی ازنیازهای اساسی انسان محسوب می شود،بنابراین جایگاه مسکن و برنامه ریزی برای آن ولزوم توجه به آن از اهمیت زیادی برخوردار است. مهمترین دلایل توجه به مسئله مسکن روستایی عبارتند از:تحول شرایط زندگی روستایی والزام تطابق با شرایط حال،ضرورت کاهش خسارات بلایای طبیعی،سیل،زلزله،طوفان و رانش زمین،الزامات بهسازی و مقاوم سازی مساکن وابسته،فراهم آوردن محیط مناسب زندگی وتوازن شهر وروستاوبوجودآوردن شرایط مناسب زندگی برای جوانان و افراد تحصیل کرده می باشد.مساکن روستایی در ایران با توجه به تنوع اقلیمی وجغرافیایی دارای تیپ های مختلفی هستند،این مساکن با توجه به ویژگی های جغرافیایی،وضعیت زمین،نوع معیشت،شیوه های زیستی وسبک زندگی هرناحیه ساخته شده اند.روستاییان با توجه به دسترسی به مواد اولیه مسکن که اغلب از منابع محلی تامین می شود،اقدام به احداث مسکن خود می نمایندکه درنهایت استاندارهای مربوط به مسکن،رعایت نشده است.از این رو توجه جدی به کیفیت و کمیت ساختمان هایا به عبارتی مسکن روستایی لازم و ضروری مینماید،چرا که مسکن مناسب واستانداردازشاخص های توسعه روستایی به شمارمی آید(لطفی ودیگران،۱۳۸۸: ۱۰۷-۱۰۶). مسکن روستایی در ایران ازچند عامل رنج می­برد: ضعف تکنیکی ساخت و ساز،وجود مصالح کم دوام و کم توجهی به مقاوم سازی مسکن روستایی است(بهرامی،۱۳۹۰).

با توجه به اهمیت روستاها و نقش تعیین کننده­ای که در توسعه اقتصادی ، اجتماعی و امنیت ملی ایفا می نمایند تامین مسکن مناسب در آنها و برطرف نمودن مشکلات موجود در این زمینه خصوصا تامین استحکام در رفع آسیب پذیری آنها از موضوعاتی است که اهمیت خاصی می یابد . بنابراین رسیدگی به کالبد روستا وبهبود بخشی فضایی زیست محیطی روستایی بخش کوچکی از مجموعه اقدامات عملی در زمینه توسعه روستایی است .

بدین ترتیب توجه به مجتمع های زیستی روستایی که مسکن و شاخص­های پایدار آن از مهمترین عناصر توسعه پایدار روستایی به شمار می رود از اهمیت ویژه ای برخوردار است و از میان انواع مولفه های پایداری روستایی مسکن از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

 ­تعاریف ومفاهیم

۱٫مفهوم مسکن

اکثر کشورهای درحال توسعه همگی بر این نظر هستند که تعریف مسکن به یک واحد مسکونی محدود نمی شودبلکه محیط مسکونی را در بر می گیرد . براساس مطالعاتی که در هندوستان صورت گرفته ،مفهوم مسکن علاوه بر ساخت فیزیکی که­ یک خانواده به عنوان سرپناه مورد استفاده قرارمی­دهد،کل محیط مسکونی را شامل می­شود که شامل کلیه خدمات وتسهیلات ضروری مورد نیاز برای بهزیستی خانواده و طرحهای اشتغال،آموزش و تندرستی افراد است، همچنین مسکن به مجموعه ای از تسهیلات گفته می­شود که به منظور ارائه خدمات فشرده و در یک مکان فیزیکی قرار دارد. این واژه بدان معناست که مفهوم مسکن با توجه به شرایط اجتماعی ،اقتصادی و خانوادگی تغییر می کند(مخبر،۱۸:۱۳۶۳). به عبارت دیگرمسکن چیزی بیش از سرپناه صرفا فیزیکی است و کلیه خدمات و تسهیلات عمومی لازم برای بهتر زیستن انسان را شامل می شودو باید حق تصرف نسبتا طولانی و مطمئن برای استفاده کننده فراهم باشد(k.napp.1982.35).

در دومین اجلاس اسکان بشر(۱۹۹۶) که در استانبول برگزار شد. مسکن متناسب چنین تعریف شده است((سرپناه مناسب تنها به معنای وجود یک سقف بالای سر هر شخص نیست ،سرپناه مناسب یعنی آسایش مناسب ،فضای مناسب ،دسترسی فیزیکی ،امنیت مناسب ،امنیت مالکیت ،پایداری ،دوام سازی روشنایی،تهویه و سیستم گرمایی مناسب ،زیرساخت های اولیه مناسب از قبیل آبرسانی،بهداشت وآموزش و دفع زباله ،کیفیت مناسب زیست محیطی ،عوامل بهداشتی مناسب ،مکان مناسب ،قابل دسترسی از نظر کار و تسهیلات اولیه است که همه این موارد با توجه به استطاعت مردم تامین شود(دلال پورمحمدی،۴:۱۳۷۹).

مسکن روستایی اینگونه تعریف شده است مسکن بیش از آنکه ساختار کالبدی باشد ، نهادی است با عملکرد چند بعدی (زیاری،۲:۱۳۸۹). که دارای ابعاد مختلف مکانی ، معماری، کالبدی ، فیزیکی ، اقتصادی ، مالی ،روانشناختی و پزشکی است (culllingworth, 1997, 166).

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .