عنوان

مقاله فشار روانی

تعداد صفحات:۹۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

یکی از رایج ترین مشکلاتی که کارکنان را در همه سنین مورد حمله قرار می دهد، فشار روانی است. فشار روانی طولانی ممکن است منجر به رفتارهای غیر مولد شود. رفتار‌‌های غیر مولد متضمن ترک خدمت، غیبت از محل کار، اعتیاد به الکل، اعتیاد به مواد مخدر، پرخاشگری و خرابکاری است. (محمدزاده، ۱۳۷۵: ۴۶۵) غیبت، توقف کار و ترک خدمت از پیامد های رفتاری فشار روانی است. (قلی‌پور، ۱۳۸۶: ۲۸۰-۲۸۲)

درجات شدید فشار روانی معمولاً توأم با اضطراب و یا ناکامی، فشار خون و کلسترول زیاد می‌باشد. این تغییرات روانی و فیزیولوژیکی به چند طریق سلامت را به مخاطره می اندازد. از همه مهم‌تر، فشار روانی شدید به بیماری قلبی کمک می کند. رابطه بین فشار روانی زیاد شغلی و بیماری قلبی کاملا به اثبات رسیده است. (محمد‌زاده، ۱۳۷۵: ۲۶۲) ضمناً فشار روانی به اختلال‌های جسمی می‌انجامد زیرا نظم درونی بدن در رویارویی با فشار روانی دگرگون می‌شود. (دیویس و نیو استورم، ۱۳۷۳: ۶۳۲)

فشار روانی زیاد، در تشدید بیماری‌های قلبی، ستون فقرات، زخم معده و سردردهای مزمن تأثیر دارد. به طور کلی بین بیماری‌های فیزیولوژیک و فشار روانی رابطه وجود دارد. کاهش و از دست دادن تمرکز حواس، کاهش خلاقیت، افت کیفیت تصمیم‌گیری و اتخاذ تصمیمات ضعیف و بی کیفیت، از دست دادن حافظه کوتاه مدت و بلند مدت، اختلالات فکری- شناختی، افزایش خطا، فراموشی و افزایشتوهم از پیامدهای شناختی فشار روانی است. (قلی‌پور، ۱۳۸۶: ۲۸۰-۲۸۲)

سالانه خسارات زیادی به علت وجود فشار روانی در میان کارکنان به سازمانها وارد می‌شود. در این مقاله پس از تبیین مفهوم فشار روانی و وجه تمایز فشار روانی مثبت و منفی به بررسی عوامل، نشانه‌هاو آثار و نتایج فشار روانی خواهیم پرداخت. سپس ویژگی‌های شخصیتی تعدیل‌کننده فشار روانی مطرح می‌شود. در انتها استراتژی‌های پیشگیری از فشار روانی در دو بعد فردی و سازمانی بررسی خواهد شد.

واژه های کلیدی: فشار روانی، نظریه‌های فشار روانی، نشانه‌های فشار روانی، عوامل فشار روانی، آثار و نتایج فشار روانی، تعدیل کننده‌های فشار روانی، پیشگیری از فشار روانی

فهرست مطالب

چکیده ۶
مقدمه ۷
مفهوم فشار روانی ۹
تعریف فشار روانی ۱۰
۱-تعریف فشار روانی شغلی ۱۳
۲- فشار روانی حرفهای ۱۳
۳- فشار روانی مثبت و کارکردی ۱۴
۳-۱ مزایای تندرستی و عملکردی فشار روانی ۱۵
رهیافت‌های نسبت به فشار روانی ۱۷
نظریه های فشار روانی ۱۹
۱- فشار روانی به عنوان پاسخ درونی ۱۹
۱-۱ مقابله به عنوان پاسخی درونی ۲۲
۲- عوامل محیطی فشار روانی ۲۲
۲-۱ مقابله متکی بر منابع محیط ۲۳
۳- فشار روانی به عنوان کنشی متقابل ۲۴
۳-۱ مقابله از راه کنش متقابل ۲۵
نشانه‌های فشار روانی ۲۶
عوامل فشار روانی ۲۹
۱- سطح فردی ۳۲
۱-۱ ویژگی های نقش ۳۲
۱-۲ ویژگی‌های شغل ۳۵
۲- سطح گروهی ۳۷
۳- سطح سازمانی ۳۹
۴- سطح فراسازمانی ۴۳
۵- افزایندگی عوامل فشار روانی ۴۶
۶- استلزامهای مدیریتی ۴۹
مقابله ۵۰
آثار و نتایج فشار روانی ۵۱
۱- تنیدگی فردی ۵۲
۱-۱ پیامدهای فیزیولوژیک یا بیماری جسمانی ۵۲
۱-۲بی نظمی‌های روانشناختی ۵۳
۱-۳ پیامدهای شناختی ۵۴
۱-۴ پیامد های رفتاری ۵۴
۲- تنیدگی سازمانی ۵۵
تعدیل کننده‌های فشار روانی ۵۶
۱- شخصیت نستوه یا خستگی ناپذیر ۵۷
۱-۱ ویژگی‌های شخصیتی خستگی ناپذیری ۵۷
۱-۲ پژوهش در زمینه خستگی ناپذیری و کاربرد آن ۵۹
۲- کانون کنترل درونی ۵۹
۳- عزت نفس (احترام به خود) ۶۰
۴- جنسیت ۶۰
۵- درماندگی اکتسابی ۶۱
۶- شخصیت نوع الف و ب ۶۱
۶-۱ ویژگی‌های شخصیتی نوع الف ۶۵
۶-۲ پژوهش‌ها در زمینه رفتار نوع الف و استلزام‌های مدیریتی ۶۷
۷- خود اتکایی ۶۸
۸- حمایت اجتماعی ۶۹
۹- توان ۷۰
۱۰-تفاوتهای حرفه ۷۱
پیشگیری از فشار روانی ۷۱
۱- استراتژی‌های فردی پیشگیری از فشارزاها ۷۲
۲- استراتژی‌های سازمانی پیشگیری از فشارزاها ۷۴
۳- استراتژی‌های فردی پیشگیری از فشار روانی ۷۶
۴- استراتژی‌های سازمانی پیشگیری از فشار روانی ۸۰
۵- استراتژی‌های فردی و درمان پیامدهای فشار روانی ۸۳
۶- استراتژی‌های سازمانی و درمان پیامدهای فشار روانی‌ ۸۷
۷- ارتقای جامع سلامت ۸۸
فشار روانی بدون تنیدگی ۹۰
منابع و مآخذ ۹۲

منابع

قلی‌پور, آرین. مدیریت رفتار سازمانی (رفتار فردی)، تهران: انتشارات سمت, چاپ اول, زمستان ۱۳۸۶٫

محمد زاده، عباس، مهروژان، آرمن، رفتارسازمانی «نگرش اقتضایی»، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی،

دیویس، کیت، نیو استورم، جان. رفتار انسانی در کار (رفتار سازمانی)، محمد علی طوسی، مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ دوم، ۱۳۷۳٫

رضائیان، علی. مدیریت فشار روانی (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته)، تهران: سمت، ۱۳۸۷٫

راس، رندال آر، آلتمایر، الیزابت ام. فشار روانی شغلی، غلامرضا خواجه پور، تهران: سازمان مدیریت صنعتی، ۱۳۷۷٫

اندرسون, آلن، کیپریانو، آنا. رفتار سازمانی اثربخش, رویکردی مبتنی بر مهارت‌ها و فعالیت‌ها، علیرضا جباری، مجید قادر پسران، عباس کمالزاده, شرکت سیم لاکی فارس، چاپ اول، ۱۳۷۷٫

بلانچارد، کنت. مدیریت فشار روانی، مدیر یک دقیقه‌ای به مقابله با فشار روانی می‌رود، بهزاد رمضانی، اوحدی، چاپ اول، ۱۳۷۶٫

فرنچ، درک و هیثر ساوارد، ۱۳۷۱، فرهنگ مدیریت، ترجمه محمد صائبی، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز آموزش های مدیریت دولتی

مقدمه

فشار روانی عبارت است از: «پاسخی انطباقی که تحت تاثیر ویژگی‌های فردی یا فراگردهای روان‌شناختی شکل می گیرد؛ بدین معنی که نتیجه‌ی یک عمل، وضعیت، یا رخداد خارجی است که تقاضاهای ویژه جسمانی یا روان شناختی را بر انسان تحمیل می‌کند.»(رضائیان، ۱۳۸۷: ۸)

فشار روانی علت اصلی ترک خدمت، غیب از کار وکم کاری است و تاثیری نامطلوب بر اثر بخشی سازمان دارد. به‌علاوه، فشار روانی یک فرد ممکن است امنیت دیگران را به خطر اندازد، مانند کار کنترل ترافیک هوایی و اپراتور‌های دستگاه‌های ماشینی. (محمد‌زاده، ۱۳۷۵: ۴۴۳) بی‌خوابی، ساعات استراحت طولانی در حین کار، غیبت و تیره شدن روابط با خانواده و دوستان از دیگر پیامدهای مخرب فشار روانی است. (قلی‌پور، ۱۳۸۶: ۲۷۴)هزینه‌های ناشی از روحیه پایین، عدم رضایت، کیفیت پایین، غیبت، نارضایتی و مواردی از این قبیل در نتیجه فشار روانی به سازمان وارد می شود. در حدود ۷۵ درصد خسارات و ضررهای کار پیامد فشار روانی در سازمان است. (قلی‌پور، ۱۳۸۶: ۲۶۹-۲۷۲)

پیامدهای فشار روانی را می توان به دو دسته تقسیم‌بندی نمود: تنیدگی فردی و سازمانی

مطالعات در زمینه فشار روانی به گونه‌ای است که گویا فشار روانی پدیده ای است که وقتی اتفاق افتاد باید به آن واکنش نشان داد.روش واکنشی و انفعالی نسبت به فشار روانی هزینه‌بر است و معایبی همچون کاهش عملکرد، غیبت زیاد و ترک خدمت بالا را به دنبال دارد. این روش، روش درمانی است. اما می‌توان با فشار روانی به صورت فعال برخورد کرد یعنی به جای اینکه منتظر بمانیم فشار روانی اتفاق بیفتد عوامل فشارزا، فشار روانی و پیامدهای آن را کنترل می‌کنیم. این روش، روش پیشگیری است. برمبنای مطالب مذکور ۳ نوع استراتژی: پیشگیری از فشار زاها، پیشگیری از فشار روانی و پیشگیری و درمان پیامدهای فشار روانی مورد بررسی قرار می‌گیرد که هرکدام به صورت فردی و سازمانی به کار گرفته می‌شود. (قلی‌پور، ۱۳۸۶: ۲۹۱)

فشار روانی ویژگی اجتناب ناپذیر کار و زندگی شخصی است . فشار روانی ذاتا بد و مخرب نیست و می‌توان آن را مدیریت کرد. اصول محوری پیشگیری فشار روانی بدین شرح است: ۱) تنیدگی فردی و سازمانی اجتناب ناپذیرند؛ ۲) مدیریت پیشگیری فشار روانی یک فلسفه‌ی سازمانی درباره‌ی افراد و سازمان‌هاست که برای ارتقای سلامت و پیشگیری از تنیدگی و پریشانی مسئولیت مشترک برای همه قائل است، ۳) مدیریت پیشگیری فشار روانی از فلسفه پیشگیری به منظور حفظ سلامت عمومی که نخستین بار در پزشکی مطرح شد، نشات می‌گیرد. ۴) پیشگیری دارای سه مرحله است که نخستین مرحله بر محور عوامل فشار روانی، مرحله دوم بر محور پاسخ و مرحله سوم بر محور نشانه های فشار روانی استوار می‌باشد. (رضائیان، ۱۳۸۷: ۶۶)

دانشمند دیگری گام‌های زیر را برای کاهش فشار عصبی پیشنهاد داده است: مشاوره، مدیریت پشتیبان، مشارکت، بالندگی سازمانی، آموزش، طراحی شغل، بهبود ارتباط، مراقبه، بازخور زیستی و برنامه‌های تندرستی شخصی. (دیویس و نیو استورم، ۱۳۷۳: ۶۴۶)

 مفهوم فشار روانی

فشار واژه‌ای است در اصل به معنای نیرو. در جهان فیزیکی، هرگاه فشاری بر چیزی (شیء یا دستگاهی) وارد شود، کنشی بر آن وارد می کند، ثبات اجزای درونی آن را بر هم می زند و تنشی در آن پدید می آورد و بر می آشوبد و سرانجام آن شیء یا دستگاه را به واکنش می اندازد. در مهندسی گفته می‌شود که هرگاه فشار وارده از میزان مقاومت شیء در گذرد، آن شیء متلاشی می شود و از وضعیت موجودش در می‌آید. روانشناسان و دیگر صاحب نظران فشار روانی نیز می‌گویند، روی هم جمع شدن رویدادهای (دگرگونی‌های) زندگی که سازگاری فرد را با وضع موجودش بر هم می‌زند، موجب فشار روانی می‌شود و این تشابه نزدیکی با مفهوم فیزیکی یا مهندسی فشار دارد. (راس، ۱۳۷۷: ۹)

پزشک اتریشی «هانس سلیه»^[۱] پدر فشار روانی در مفهوم جدید آن شناخته شده است. او تمایز میان عوامل موجد «فشار روانی» و «پاسخ فشار روانی» را کشف کرد. در نظر وی وقایع مثبت و منفی هر دو می‌توانند به پاسخ‌های فشاری مفید یا مضر منجر شوند. وی فشاری را که پیامدهای مثبت بدنبال دارد فشار روانی مثبت یا سودمند[۲] می نامد . دریافت جایزه در جمع زیاد و موفقیت دررقابت شدید نمونه‌هایی از این نوع فشارزاها هستند. در نظر وی:

۱-پاسخ به فشار روانی متمایز از فشارزاها است.

۲-فشار روانی صرفا یک تنش عصبی نیست

۳-فشار روانی اجتناب ناپذیر است

۴-فشار روانی ممکن است پیامدهای مثبت داشته باشد

۵-زندگی مملو از فشار روانی است و فشار روانی با مرگ پایان می یابد.

این موارد روشن می سازد که فشار روانی اجتناب ناپذیر است و بنابراین تلاش‌ها باید بر مدیریت فشار روانی متمرکز شود، نه گریز از آن. (قلی‌پور، ۱۳۸۶: ۲۶۹ و رضائیان، ۱۳۸۷: ۹و۱۰ به نقل از سلیه، ۱۹۷۴)

هر محرکی که در انسان ایجاد تنش کند و در او واکنشی ( پاسخی ) بر انگیزد، عامل فشار‌زا شناخته می شود این عامل ممکن است یک رویداد یا وضعیت یا شرایط یا مشکل باشد. تنش ایجاد شده و پاسخ به این تنش روی هم‌ رفته فرایندی را به وجود می آورند که به آن فشار روانی می‌گویند. (راس، ۱۳۷۷: ۹)

اصطلاح فشار روانی عموما به دو معنی به کار می رود: ۱) محرکی که در فردی ایجاد  فشار روانی می‌کند، یعنی عامل فشار‌زا، مثل وقتی که گفته می شود “مرگ نابهنگام پدرش برای او فشار روانی شدیدی بود.” ۲) فرایند پیچیده و پیشرونده ای که با پدید آمدن عامل فشارزا و تحمیل خواستی بر ارگانیسم شروع می شود و به مجموعه ای واکنشها در فرد می انجامد. (راس، ۱۳۷۷: ۱۰)

[۱]. Hans Selye

[۲]. eustress

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .