عنوان

مقاله زوج درمانی شناختی- رفتاری

تعداد صفحات:۳۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

گلاسر حفظ یک رابطه زناشویی موفق را سخت‌ترین نوع حفظ یک رابطه می‌داند و معتقد است تقریبا بیش از نیمی  از افراد ازدواج‌کرده، می‌توانند زندگی مشترک خود را برای یک عمر حفظ نمایند ولی از این میان افراد بسیار کمی یافت می‌شوند که دفتر زندگی مشترک خود را به خوبی و خوشی ببندند(گلاسر،۲۰۰۱ ترجمه برازنده و خوش نیکو ۱۳۸۴).

تعارض در ازدواج  و سایر روابط طولانی مدت اجتناب ناپذیر است. رابطه زناشویی به صورت خاص  مستعد تعارض است، زیرا زوج‌ها مقدار زیادی صمیمیت و وابستگی متقابل را پرورش می‌دهند و این مسأله، زوج‌ها را در برابر هم بیشتر  آسیب پذیر می‌سازد(هالفورد، ۲۰۰۴ ترجمه نظری، ۱۳۸۷).

کیس[۱] و والری[۲] در مطالعه‌ای از ۱۶۰ درمانگر خواستند، مشکل‌ترین حوزه‌های اختلاف زوج‌ها را درجه‌بندی کنند. آنها به ترتیب، ارتباطات، انتظارات غیر واقعی از ازدواج و همسر، فقدان صمیمیت و نشان ندادن علاقه را به عنوان مهمترین جنبه‌های مشکلات زناشویی معرفی کردند(نظری، ۱۳۸۳).

همچنین زیمن(۱۹۹۹)، عنوان کرد که صمیمیت و گفتگو برای انواع روبط از مهمترین ارکان محسوب می شود و عمق صمیمیتی که دو نفر در رابطه خود ایجاد می‌کنند به توانایی آنان در انتقال روشن، صحیح و موثر افکار و احساسات، نیازها و خواسته هایشان بستگی دارد.  یادگیری ارتباط کارآمد یک گام مهم در فرآیند ایجاد و افزایش صمیمیت و به دنبال آن ایجاد رضایت‌مندی در روابط زوج‌ها می‌باشد(نظری، ۱۳۸۳).

در بررسی‌های متعددی که به منظور ارتباط به اجزا مثلث عشق استرنبرگ و رضایتمندی زناشویی انجام گرفته‌است، مشخص شده که از میان سه جز این مثلث یعنی صمیمیت[۳]، شور و شهوت[۴] و تعهد[۵]، مولفه صمیمیت بالاترین همبستگی را با رضایت‌مندی زناشویی زوج‌ها را دارا می‌باشد(طرقبه، ۱۳۸۵).

بدین ترتیب یکی از شاخص‌های مهم آشفتگی در رابطه، کمبود صمیمیت است و این عامل موجب تعامل بین زوج‌ها گردید و به احساس نزدیکی، عشق و توجه در میان آنها می‌انجامد که در نهایت رضایت از ربطه زناشویی را فراهم می‌آورد.

برای گروهی از افراد رابطه صمیمانه زمانی به حد خود می‌رسد که احساسات نهانی خود را نسبت به یکدیگر افشا کنند و برای گروهی دیگر وجود تجارب مثبت مشترک معرف این مساله است و در عده‌ای دیگر این رابطه به داشتن رابطه جنسی گرم و ارضاکننده معنی می‌شود(هالفورد، ۲۰۰۴ ترجمه نظری، ۱۳۸۷).

روابط صمیمانه مستلزم تبادل احساسات عمیق و افکار خصوصی شخصی است. زوج‌ها در این شرایط در کنار یکدیگر احساس امنیت می‌کنند(هندرکیس و هالت، ۱۳۸۴). در مقابل زوجین آشفته به  طور روزمره خیلی کم به یکدیگر ابراز نزدیکی و محبت می‌کنند(هالفورد، ۲۰۰۱ ترجمه تبریزی و همکاران، ۱۳۸۴).

شناخت‌گراها عقیده دارند وجود باورهای غیرمنطقی و خطاهای شناختی باعث ناسازگاری رفتاری و تعارض زناشویی می‌گردد(شفیع‌آبادی، ۱۳۷۵).

روانشناسان به ویژه معتقدان به شناخت درمانی بیشتر از همه تحریفات شناختی را در دریافت و ادراک ما از واقعیت خارجی موثر می‌دانند. این تحریفات نه تنها در افکار بلکه در تصورات نیز مداخله‌گرند(یونسی، ۱۳۷۸)، به گونه‌ای که تا حدی ما را ازواقعیت دور می‌سازند.

اپشتاین[۶](به نقل از برنشتاین[۷]، ۱۳۸۴) دریافت که میزان باورهای غیر منطقی و غیر واقع‌بینانه درباره رابطه زناشویی، پیش بینی ‌کننده نیرومندی برای پریشانی زندگی زناشویی و انتظارهای منفی از درمان است. در نتیجه پیشنهاد می‌کند که برنامه‌های درمانی برای رفع ناکارآمدی رابطه باید مبنی بر بازسازی شناختی همسران باشد.

از دهه ۱۹۷۰ به بعد، تلاش هماهنگی در کاربرد نظریه‌ روش‌های شناختی-رفتاری برای زوج‌ها صورت گرفته‌است(گلدنبرگ[۸]، ۱۹۹۸ ترجمه ارجمند، ۱۳۸۲).

رویکرد شناختی- رفتاری ترکیبی از نظریات رفتاری، شناختی و الگوی تبادل اجتماعی است که مشکلات زناشویی از جمله صمیمیت را نتیجه مهارت‌های ناکارآمد همسران در برقراری ارتباط و ناتوانی  در حل موثر مشکلات و تعارضات، انتظارات و باورهای غیر منطقی و تبادلات منفی رفتاری می‌داند(اعتمادی، ۱۳۸۴).

در زوج درمانی رفتاری، درمانگر هدف ویژه‌ای را تعیین می‌کند، الگوهای زمان حال را ارزیابی می‌کند و الگوهای تازه را مانند مهارت ارتباطی، حل مساله، تبادل افکار، تعیین قواعد و نقش‌ها و نحوه برخورد با تعارض/ آموزش می‌دهد. درمانگران شناختی غیر از فنون خاصی برای به چالش کشیدن عقاید غیر منطقی زوج و سایر اعضای خانواده استفاده می‌کنند و آنان را به سمت هدف خاصی که مورد نظر درمانگر است، هدایت می‌کنند(لانگ[۹] و یانگ[۱۰]، ۲۰۰۶).

از آنجا که زوج‌درمانی شناختی-رفتاری، تمرکز درمان را روی شناخت رفتارهای هر یک از همسران قرار می‌دهد و همچنین یکی از موثرترین، مطرح‌ترین الگوهای درمانی می‌باشد(دان و شویل، ۱۹۹۵).

محقق رویکرد مداخله‌ای خود را مبتنی بر زوج درمانی شناختی-رفتاری به صورت گروهی قرار داده‌است.

در واقع زوج‌درمانی گروهی یا زوج درمانی چندگانه[۱۱] یکی از اشکال زوج‌درمانی است که معمولا به صورت گروه‌های متشکل از سه تا پنج زوج اداره می‌شود(فریمو، ۱۹۹۲).

به طور کلی اصل بنیادین در کارگروه درمانی آن است که گروه کوچکی می‌تواند در حکم عامل تغییر عمل کند و بر کسانی که عضویت آن را می‌پذیرند، تاثیر قوی داشته‌باشد. گروه درمانی همانند یک واحد معنادار و حقیقی است، چیزی بیش از مجموعه‌ای از افراد غریبه به شمار می‌آید و فراتر از مجموع اعضای آن است. به بیان دیگر گروه مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و بینش‌هاست و نه افراد(بک، ۱۹۷۴ نقل از بارکر ۱۳۸۲).

واژه های کلیدی: زوج درمانی شناختی- رفتاری(CBCT)، فرآیند درمان در زوج‌درمانی شناختی- رفتاری، مداخلات درمانی در زوج درمانی شناختی- رفتاری،زوج درمانی گروهی

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۷
رضایت‌مندی از روابط زناشویی ۹
خشنودی در خانواده و عوامل موثر بر آن ۹
عوامل موثر در تحکیم روابط زناشویی ۱۱
رویکرد زوج‌درمانی شناختی- رفتاری ۱۶
فرآیند درمان در زوج‌درمانی شناختی- رفتاری ۱۸
مداخلات درمانی در زوج درمانی شناختی- رفتاری ۱۸
۱-مداخلات درمانی جهت تغییرات شناختی ۱۹
۱-۱-تکنیک‌های درمان‌شناختی ۲۰
۲-مداخلات درمانی جهت بهبود مهارت‌های رفتاری ۲۱
۳-مداخلات درمانی جهت بهبود مهارت‌های ارتباطی ۲۴
۳-۱-آموزش مهارت‌های ارتباطی ۲۵
۴-تعیین تکلیف منزل ۲۵
۵-برنامه‌ریزی فعالیت‌ها ۲۶
۶-خود نظارتی ۲۷
۷-تعیین تکلیف رفتاری ۲۸
زوج‌درمانی گروهی ۲۸
امکانات زوج‌درمانی گروهی ۳۰
فهرست منابع ۳۱

منابع

نظری، ع. م.(۱۳۸۳). بررسی و مقایسه تاثیر غنی‌سازی ارتباط و مشاوره راه‌حل محور بر رضایت زناشویی زوج‌های شاغل. پایان‌نامه دکترا، دانشگاه تربیت معلم.

هاوتون و همکاران(۱۹۴۲). درمان شناختی، ترجمه قاسم‌زاده(۱۳۷۸).

برنشتاین، اچ اف؛ برنشتاین، ت. (۱۳۸۴) شناخت و درمان رفتاری، زناشویی ترجمه م، سهرابی. تهران، نشر رسا.

برنشتاین، ت. (۱۳۸۴). زوج درمانی، ترجمه حسن‌پور نایینی.

گلاسر، و و گلاسر، ک.(۱۳۸۳) ازدواج بدون شکست. ترجمه س. خوش نیت نیکو. انتشارات محقق.

آلیس، آ. (۱۳۸۰) زوج درمانی ترجمه ج صالحی، تهران، نشر میثاق.

شفیع‌آبادی، ع. (۱۳۸۱) پویایی گروهی. تهران، انتشارات رشد.

شفیع‌آبادی، ع. ناصری، غ.ر. (۱۳۸۱). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی. تهران. نشر دانشگاهی.

کوری- ماریان اشنایدر(۱۹۲۲). گروه درمانی، ترجمه بهاری و همکاران (۱۳۹۱).

گاتمن، ج.(۱۳۷۷) چرا ازدواج موفق؟ چرا ازدواج ناموفق؟ ترجمه م. فیروزبخت.تهران. انتشارات ابجد.

گلادنیک(۱۹۹۶). زوج‌درمانی ترجمه بهاری و همکاران(۱۳۸۲).

گلدنبرگ، ا، گلذنبرگ، ه. (۱۳۸۲) خانواده درمانی. ترجمه س، نقش‌بندی، ج. حسینی شاهی برودتی. تهران، نشر روان.

برنز، د.(۱۳۸۶). شناخت درمانی، روان‌شناسی افسردگی. ترجمه قراچه‌داغی، م. تهران. انتشارات چکامه .

ساراسون، ا.ج، ساراسون، ب. ا.(۱۳۸۲) روان‌شناسی، ترجمه ب، بخاریان، تهران، انتشارات رشد.

یونسی، ج. ( ۱۳۸۳) نقش ما در تحریفات شناختی(تفکر شاری گونه) در آسیب‌های روانی. نشریه تازه‌های روان‌درمانی شماره ۱۴٫

یونسی، ج.، رضافر، ع. (۱۳۸۳) نقش بازآموزی اسنادی بر سبک اسناد زوجین و رضایت زناشویی. مجموعه مقالات کنگره سراسری آسیب‌شناسی خانوادگی.

اولیا، ن. فاتحی‌زاده، م، بهرامی، ف. (۱۳۸۵) تاثیر آموزش غنی‌سازی زندگی زناشویی بر افزایش صمیمیت زوجین. فصلنامه خانواده پژوهشی، شماره ۶٫

مقدمه

ازدواج به عنوان مهمترین و عالیترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی افراد همواره مورد تایید بوده‌است. رابطه زناشویی می‌تواند دستمایه و در غیر این صورت منبع تالم باشد.

مشکلات مربوط به صمیمیت، اغلب دلیل اصلی روابط شکست خورده به شمار می‌روند. در بسیاری از موارد ممکن است مشکل اصلی مراجعان اشتغال ذهنی با صمیمیت باشد که فرد مساله خود را به صورت مشکل در روابط نزدیک یا تعهد در روابط بیان می‌نماید.

اگرچه برخی از زوج‌ها ممکن است اختصاصا صمیمیت را به عنوان آماج درمان ذکر نکنند، اما وقتی همین زوج‌ها ابزارهای سنجش مربوط به کیفیت، رضایت یا سازگاری زناشویی را تکمیل کنند، اغلب یک یا چند مولفه از نیاز به صمیمیت را برای خودشان مشکل‌زا تشخیص می‌دهند(باگاروزی[۱]، ۲۰۰۱).

صمیمیت در ازدواج باارزش است، زیرا تعهد زوجین نسبت به ثبات ارتباط را محکم می‌کند و به طور مثبتی با سازگاری و رضایت زناشویی همراه است(هلر[۲] و وود[۳]، ۱۹۹۸).

مطالعات و تجارب بالینی نشان می‌دهدکه در جامعه معاصر، زوج‌ها مشکلات شدیدی را در هنگام برقراری و حفظ روابط صمیمانه و ارضا انتظارات و نیازهای یکدیگر تجربه می‌کنند(باگازوری، ۲۰۰۱).

از طرفی امروزه عوامل شناختی از مهمترین عوامل در فهم پویایی‌های زندگی زناشویی و تفسیر روابط زناشویی به شمار می‌روند(باوکم[۴] و اپشتاین[۵]، ۱۹۹۶).

برنشتاین(۱۹۸۶)، تاکید می‌کند، شواهد بسیاری نشانگر این واقعیت است که مکانیسم‌های شناختی  بر سازگاری و رضایت زناشویی اثرگذارند و به همین دلیل معتقد است که زندگی زناشویی از گزند تفکرات غیر منطقی در امان نمی‌باشد.

تحریفات شناختی از برجسته‌ترین عواملی هستند که در پردازش فرآیندهای شناختی همچون انتظارات، برداشت‌ها، قالب‌ها و الگوهای ذهنی که هر فرد از همسر خود دارد، تاثیرگذار است. این تحریف شناختی باعث می‌شود افراد حساسیت ویژه‌ای نسبت به تغییر الگوهای کهنه ذهنی خود داشته‌باشند و هر حادثه‌ای را مساوی حادثه‌ای دیگر بدانند.

همچنین، الیس(۱۹۹۷) معتقد است که تفکرات غیر منطقی و انعطاف پذیری تفکر، عامل اصلی اختلافات  در روابط اجتماعی و بخصوص در روابط همسران می‌باشد. ایجاد و حفظ روابط صمیمانه و ارضا نیازهای عاطفی و روانی در جریان ازدواج، یک مهارت و هنر است که علاوه بر داشتن سلامت روانی و تجارب سالم اولیه، نیازمند داشتن نگرش‌های منطقی و کسب مهارت‌ها و انجام وظایف خاصی است(باگازوری، ۲۰۰۱ ترجمه نظری، ۱۳۸۴).

افزایش طلاق و نارضایتی زناشویی از یک سو و تقاضای همسران برای بهبود روابط زناشویی و افزایش صمیمیت از سوی دیگر نشان دهنده نیاز همسران به مداخلات و آموزش‌های تخصصی  در حوزه صمیمیت زناشویی می‌باشد. جهت مداخلات درمانی در روابط همسران رویکردهای متعددی همچون ارتباط درمانی، واقعیت درمانی، هیجان‌مدار، روان تحلیلی، روان آموزشی، شناختی-رفتاری و … وجود دارند، که هر یک بر اساس پایه‌های نظری خود  روش‌ها و الگوهای درمانی خاصی را ارایه داده‌اند. از این بین زوج درمانی شناختی- رفتاری[۶](CBCT) رویکردهای درمانی شناختی و رفتاری را با هم ترکیب می‌کند.  در CBCT در مانگر  استراتژی‌های تغییر رفتاری از قبیل آموزش مهارت‌های ارتباط را با بازسازی شناختی ترکیب می‌کند و هدف، اصلاح تعامل‌های رفتاری همسران و ارزیابی شناختی آنها است(هالفورد، ۲۰۰۱ ترجمه مصطفی تبریزی و همکاران ۱۳۸۴).

رویکرد زوج‌درمانی شناختی-رفتاری، تلفیقی از رویکرد درمانی شناختی و رویکرد درمانی رفتاری و دربردارنده تمامی مبانی نظری این دو رویکرد است. درمانگر استراتژی‌های تغییر رفتاری از قبیل آموزش مهارت‌های برقراری ارتباط را با بازسازی شناختی ترکیب می‌کند. در این شیوه به مراجع کمک می‌شود تا الگوهای تفکر مخرب و رفتار ناکارآمد خود را تشخیص دهد و سپس برای کسب توانایی تغییر آنها از بحث‌های منظم و تکالیف رفتاری سازمان‌یافته‌ای استفاده نماید(باکوم[۷] و اپشتاین، ۲۰۰۲).

رضایت‌مندی از روابط زناشویی

الیس(۱۹۸۹) معتقد است برای تعریف رضایت زناشویی شیوه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از بهترین تعاریف به هاکینز[۸](۱۹۸۹) است. ولی رضایت زناشویی را «احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه‌شده توسط زن و شوهر موقعی که همه جنبه‌های ازدواج را در نظر می‌گیرند» می‌داند. رضایت یک متغیر نگرشی است و بنابراین یک خصوصیت فردی زن و شوهر محسوب می‌شود. طبق تعریف فوق رضایت زناشویی در واقع نگرش مثبت و لذت‌بخشی است که زن و شوهر از جنبه‌های مختلف زناشویی خود دارند و نارضایتی زناشویی در واقع نگرشی منفی و ناخوشنود از جنبه‌های مختلف روابط زناشویی است(سلیمانیان، ۱۳۷۳).

وینچ[۹](۱۹۷۴، به نقل از نظری، ۱۳۸۷) رضایت زناشویی را سازگاری بین وضعیت موجود و وضعیت مورد انتظار می‌داند. بر اساس این تعریف رضایت زناشویی وقتی وجود دارد که وضعیت موجود فرد در روابط زناشویی مطابق با انتظار می‌باشد.

خشنودی در خانواده و عوامل موثر بر آن

بدیهی است که ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی است که در بزرگسالی منعقد می‌شود، انتخاب همسر و انعقاد پیمان زناشویی نقطه عطفی در رشد و پیشرفت شخص تلقی می‌شود.

دلایل اصلی افراد برای ازدواج چیست؟ به نظر می‌رسد که در جامعه امروزی سه دلیل اصلی برای ازدواج وجود دارد. الف) عشق ب)همنشینی ج) تحقق انتظارها

رایج‌ترین توضیحی که به عنوان دلایل ازدواج مطرح می‌شود عشق است. واضح است که عشق برای افراد مختلف معانی بسیار متفاوتی دارد. در کل عشق به مجموعه‌ای از احساسات مثبت عمیق اشاره می‌کند که معطوف به فرد دیگر است، برای آن که زندگی زناشویی به خشنودی بیانجامد باید این احساسات عمیق اعلام و پاسخ مناسبی از طرف مقابل دریافت شود. افراد با هدف همنشینی نیز ازدواج می‌کنند.

عشق مربوط به همنشینی محبتی است که ما نسبت  به افرادی احساس می‌کنیم که در زندگی‌مان به طور عمیق با آنها پیوند خورده‌است. این همان عشق است که بر شراکت در تجربه استوار است، عشقی که در آن می‌دانیم طرف مقابل ما همیشه در کنار ما است، عشقی که به وسیله آن می‌دانیم همیشه به خاطر آنچه هستیم پذیرفته‌می‌شویم.

[۱] Bagarozzi

[۲] Heller

[۳] Wood

[۴] Bavcom

[۵] Epstein

[۶] Cognitive Behavior Couple Therapy

[۷] Baucom

[۸] Hakinz

[۹] Winch

[۱] Kiss

[۲] Valery

[۳] Intimacy

[۴][۴] Passion

[۵] Commtment

[۶] Epstein

[۷] Bernshtein

[۸]Goldenberg

[۹] Long

[۱۰] Yang

[۱۱] Multiple Marital Couple Therapy

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .