عنوان

مقاله زندگی نامه کمال‌الدین خجندی

تعداد صفحات:۳۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

سعدی مدرسه‌ی بزرگی در غزل‌سرایی فارسی بنیان نهاد که شاعران زیادی پس از وی شاگردان این مدرسه شدند. شاعرانی چون: مجد همگر، همام تبریزی، امیرخسرو دهلوی، خواجوی ‌کرمانی، کمال‌الدین خجندی و….از شاگردان این مدرسه به شمار می‌آیند. در میان این شاعران کمال‌الدین مسعود خجندی -شاعر و عارف بزرگ قرن هشتم- هنوز آن‌گونه که شایسته است شناخته نشده است. گویی با وجود خورشیدهای تابانی چون حافظ و سعدی منجمان آسمان شعر و ادب فارسی از شناخت ستارگان درخشانی هم‌چون کمال در آسمان شعر و ادب قرن‌های هفتم و هشتم که یکی از مهم‌ترین و درخشان‌ترین دوره‌های شعر و ادب ‌فارسی است، غافل مانده‌اند و چهره‌های این شاعران بزرگ در پشت ابرهای کم‌توجهی پنهان مانده است. این شاعر غزل‌سرا در غزل‌های خود که تعداد آن به هزار غزل می‌رسد بیش از همه تحت تأثیر سعدی است. «هیچ یک از شعرای گذشته در تکوین هنر غزل‌سرایی کمال خجندی مانند سعدی مؤثر نبوده‌اند. غزل کمال از جهات گوناگون با غزل سعدی پیوستگی راست، کارساز و شناختنی دارد.» (مؤید شیرازی ،۱۳۷۵: ۲۶۷)

واژه های کلیدی: کمال‌الدین خجندی، زندگی نامه، ویژگی بارز در شعر کمال، تأثیر‌پذیری شعر کمال از دیگر شاعران

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۵
کمال‌الدین خجندی در تذکره‌ها و سایر کتب ۶
۱-زمان ولادت شیخ کمال خجندی ۶
۲- خانواده و نزدیکان ۷
۳- دوران زندگانی شیخ کمال خجندی ۷
۴-سال وفات شیخ کمال خجندی ۱۰
۵- شیوه‌ی طریقت کمال خجندی ۱۰
چند ویژگی بارز در شعر کمال ۱۲
۱-چند ویژگی اجتماعی ۱۲
۲- دو صنعت مهم در دیوان کمال ۱۶
تأثیر‌پذیری شعر کمال از دیگر شاعران و تأثیر‌گذاری شعر او بر شعر آنها ۱۹
۱-کمال و فردوسی ۱۹
۲-کمال و سنایی ۲۰
۳-کمال و انوری ۲۰
۴-کمال و نظامی ۲۱
۵-کمال و مولانا ۲۲
۶-کمال و همام تبریزی ۲۳
۷-کمال و حسن دهلوی ۲۳
۸-کمال و حافظ ۲۴
۹-کمال و شاه‌نعمت‌اللّه‌ولی ۲۷
۱۰-کمال و جامی ۲۸
کمال و سعدی و شهر شیراز ۲۹
سخنی چند در مورد سعدی ۳۰
منابع و مِأخذ ۳۲

 منابع

– مؤید شیرازی، جعفر. (۱۳۷۵). «پیوندهای هنری کمال خجندی با سعدی شیرازی». تبریز: مجمع بزرگداشت کمال خجندی.

– افصح‌زاده، اعلاخان. (۱۳۷۵). کمال خجندی استاد غزل. دوشنبه: دفتر نشر فرهنگ نیاکان.

-خجندی، کمال‌الدین مسعود. (۱۳۷۵). دیوان کمال خجندی به تصحیح: عزیز دولت‌آبادی. تبریز: مجمع بزرگداشت کمال خجندی.

– _________. (۱۳۷۴). دیوان کمال خجندی، به کوشش: ایرج گلسرخی ج۱٫ تهران: سروش.

– جامی، نورالدین ابن عبدالرحمان. (۱۳۷۹). بهارستان، مقدمه و تصحیح اعلاخان افصح‌زاده، محمد‌جان عمراف، ابوبکر ظهورالدین. نهران: میراث مکتوب.

– ____________________. (بی‌تا)،دیوان جامی به کوشش هاشم رضی. تهران: پیروز.

– _____________________. (۱۳۷۰) نفحات الانس من حضرات القدس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی. تهران: اطلاعات.

– صفا، ذبیح‌اللّه. (۱۳۶۹). تاریخ ادبیات در ایران (از اوایل قرن هفتم تا پایان قرن هشتم هجری) چاپ ششم، ج۳، بخش دوم. تهران:  فردوس.

– حسینی، سید محمد. (۱۳۷۷).  «تلمیح و ایهام در شعر کمال خجندی » زبان و ادب.، تهران:

– کربلایی‌تبریزی، حافظ‌حسین. (۱۳۴۴). روضات الجنان و جنات‌الجنان، تصحیح: جعفر‌سلطان الغرائی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

– بیهقی، ابوالفضل. (۱۳۸۸). تاریخ بیهقی، مقدمه، تصحیح، تعلیقات، توضیحات و فهرستها: محمدجعفر یاحقی، مهدی سیدی، ج، .۱٫ تهران: سخن.

-شمیسا، سیروس. (۱۳۸۷). بیان و معانی، چاپ سوم. تهران: میترا.

– _________. (۱۳۸۲). سبک‌شناسی شعر، تهران: فردوس.

– _________. (۱۳۸۶)، سیرغزل در شعر فارسی. تهران: نشر علم.

– خرمشاهی، بهاءالدین.(۱۳۸۷). حافظ‌نامه، چاپ هجدهم، ج۱٫ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

مقدمه

کمال در دایره‌ی سیر غزل فارسی از جمله شاعران گروه تلفیق به شمار می‌آید. غزل‌های او آمیزه‌ای از عشق و عرفان است. در غزل او تشبیهات و تصاویر زیبا، استعاره‌های بدیع، ایهام‌های پرجاذبه و تمثیل‌های جذابی وجود دارد و در عین حال زبانش ساده است و سادگی غزل سعدی را به یاد می‌آورد بخصوص که وی بیش از همه تحت تأثیر سعدی است و گاه حتی عین عبارت‌های سعدی را در شعر خود به کار می‌برد.

کمال دوام‌دهنده‌ی سبک سهل و ممتنع است. سخن‌های شیرین، عبارت‌های ریخته، تعبیرهای خلقی، الفاظ زیبا، کلمه‌های متناسب، تشبیه و استعاره‌های نادر، تجنیس و مبالغه‌های دلفریب، ضرب‌المثل و مقال و تعبیرهای شیره‌دار مردمی را چنان ماهرانه به کار می‌برد که شعر او را در نهایت نمکین و خوش‌آهنگ می‌گرداند. (افصح زاده، ۱۳۷۵: ۱۳۱)

 افصح‌زاده همچنین لطف سخن، عمق معنی، دقت در مضمون آفرینی و خوش‌آهنگی را از خصوصیت‌های عمده‌ی شعر کمال برمی‌شمرد. (همان، ۸۵)

سید محمد حسینی در مقاله‌ای با عنوان «تلمیح و ایهام در شعر کمال خجندی» ضمن اشاره به حجم بالای غزل‌های کمال، محتوا و بار هنری این غزل‌ها را در مقایسه با غزل‌های سعدی، حافظ و مولانا چندان نغز و گرانبار نمی‌داند امّا، معتقد است در دیوان کمال غزل‌هایی یافت می‌شود، که برخی از ابیات آن‌ها بسیار زیبا و دل‌انگیز است. (حسینی،۱۳۷۷: ۶۵)

کمال خجندی یکی از شاعران و عارفان بزرگ سده‌ی هشتم هجری است که در مورد زندگانی و اوضاع و احوال او اطلاعات چندانی در دسترس نیست. اطلاعاتی که تذکره‌ها در مورد این شاعر به دست می‌دهند، نیز بسیار اندک و ناقص و متناقض است. در این مقاله سعی بر آن است که به بررسی اوضاع و احوال این شاعر پرداخته شود. برای این امر ابتدا سخنان جامی در نفحات‌الانس که نزدیک‌‌‌ترین فرد به زمانه‌ی زندگی کمال بوده را بیان می‌کنیم سپس باتوجه به دیگر تذکره‌ها و کتب به بیان مطالبی که در مورد زندگانی کمال، اطلاع تازه‌ای علاوه بر سخن جامی به‌دست می‌دهد، می‌پردازیم.

 کمال‌الدین خجندی در تذکره‌ها و سایر کتب

 جامی که نزدیک‌ترین تذکره‌نویس به روزگار زندگانی شیخ کمال است درمورد او چنین می‌گوید:

«وی بسیار بزرگ بوده است اشتغال وی به شعر و تکلّف درآن ستر تلبیس را بوده باشد که مغلوب باطن نشود و از رعایت مشورت عبودیت باز‌ماند چنان که خود گوید:

(جامی ،۶۰۹:۱۳۷۰)

جامی پس از این مطلب حکایتی  در مورد شیخ کمال می‌آورد که در جای خود بدان اشاره خواهد شد. دولتشاه سمرقندی نیز مانند جامی سخنانی درمورد احوال کمال آورده است و بعد از آن در مورد خجند مولد شیخ چنین می‌نویسد:

«مولد و منشأ شیخ خجند بود و از بزرگان آن دیار است. خجند را در صور اقالیم عروس عالم گفته‌اند ولایتی نزه و وسیع و دلگشای است و فواکهی که در آن ولایت حاصل می‌شود به تحفه به اقالیم برند.»(دولتشاه،۱۳۸۲: )

۱-زمان ولادت شیخ کمال خجندی

هیچ‌کدام از تذکره‌نویسان به زمان ولادت شیخ اشاره‌ای نکرده‌اند. دکتر صفا بنابر قراینی ولادت او را اوایل قرن هشتم هجری حدس زده و چنین گفته است: «شیخ کمال‌الدین خجندی معروف به شیخ کمال از مشاهیر عرفا و شعرای قرن هشتم است ولادت او در اوایل قرن هشتم در خجند ماوراءالنهر اتفاق افتاد. » (صفا،۱۱۳۲:۱۳۶۹) وی در نوشته‌های پاورقی همین صفحه در توضیحات شماره‌ی ۱ چنین نوشته است: « وی در یک‌جا به نماز صد ساله‌ی خود اشاره می‌کند و می‌گوید:

و چون وفاتش چنان‌که خواهیم دید در حدود سال ۸۰۳ اتّفاق افتاده پس قاعدتاً باید در اوایل قرن هشتم متولد شده باشد حتی اگر تعبیر نماز صد ساله‌ی او را از تعبیرات مبالغه‌آمیز تصور کنیم .» (صفا،۱۳۶۹: ۱۱۳۱و۱۱۳۲)

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .