عنوان

مقاله برنامه های پیشگیری روابط زوجین

تعداد صفحات:۶۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مطالعه‌ی روابط زوجین به روشن شدن چهارچوبهای ساختاری که روابط زوجین در آن شکل می‌گیرد کمک می‌کند. در اکثر جوامع بررسی کیفیت روابط[۱] زناشویی نقش اساسی در ارزیابی کیفیت کلی ارتباطات خانوادگی دارد. کیفیت روابط زناشویی مفهومی چند بعدی است و شامل ابعاد گوناگون ارتباط زوجین مانند سازگاری، رضایت، شادمانی، انسجام و تعهد می­شود( لیوایز واسپنیر[۲]، ۱۹۷۹، به نقل از پالیری، ریگالیا و فینچام[۳]، ۲۰۰۵).

سه رویکرد عمده برای مفهوم سازی کیفیت روابط زناشویی وجود دارد. رویکرد اول مربوط به لیوایز و اسپنیر(۱۹۷۹؛ به نقل از ویتنبورن[۴]،۲۰۰۷) است که کیفیت زناشویی را ترکیبی از سازگاری و شادمانی زناشویی می داند. رویکرد دوم مربوط به فینچام، بیچ و کیمپ-فینچام[۵] (۱۹۹۷) است. بر اساس این رویکرد کیفیت زناشویی منعکس کننده ارزیابی کلی فرد از رابطه زناشویی است. رویکرد سوم نظریه مارکس[۶](۱۹۸۹) است. او چهارچوب نظریه خود را چنین توضیح می دهد: یک فرد متاهل دارای سه زاویه شامل «زاویه درونی ، زاویه همسری و زاویه فرد ذی نفوذ» است. بر این اساس مارکس کیفیت زناشویی را این چنین تعریف می کند: «کیفیت زناشویی نتیجه شیوه­هایی است که افراد متاهل به طور نظاممند خود را در این مثلث (سه زاویه) سازماندهی می کنند»(مارکس،۱۹۸۹).

از جمله روشهایی که برای ارتقای روابط زناشویی قابل استفاده‌ است، شیوه‌های غنی سازی است. غنی‌سازی حرکت برای رشد رابطه‌ی زناشویی است و به تقویت رابطه از طریق ایجاد اهداف و جهت‌هایی برای ازدواج می‌انجامد (برگر و هانا[۷]، ۱۹۹۹). غنی­سازی به سبک­ها و شیوه‌های مختلفی صورت می‌گیرد و هر کدام از این شیوه‌ها میزان تأثیر گذاری متفاوتی دارند. ولی بر اساس تحقیقات صورت گرفته (گیبلین[۸] ۱۹۸۶؛ به نقل از برگر و هنا،۱۹۹۹) شیوه‌ی ارتقاء روابط [۹] بیشترین میزان اثر گذاری و مطلوبیت را داشته و نتایج پژوهشها در مرحله‌ی پیگیری نیز پایایی و اثر گذاری این شیوه‌ را بیشتر از سایر روشها  نشان داده است.

دراین رویکرد مهارتهایی آموزش داده می شوند که به ارضای نیازهای اساسی خانواده مانند عشق، مهربانی، تعلق، اعتماد، وفاداری، امنیت و لذت کمک می کند(سوکا[۱۰]،۲۰۰۵).

واژه های کلیدی: کیفیت روابط زناشویی،نظریه های کیفیت روابط زناشویی، رویکردها و برنامه ­های پیشگیری، غنی سازی روابط

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۷
کیفیت روابط زناشویی ۹
رضایتمندی زناشویی ۹
سازگاری زناشویی ۱۰
تعریف کیفیت زناشویی ۱۱
نظریه های تبیین کننده کیفیت روابط زناشویی ۱۲
۱- نظریه لیوایز و اسپنیر ۱۲
۲- نظریه مارکس ۱۳
۲-۱- ترکیب رمانتیک ۱۴
۲-۲- ترکیب وابستگی- فاصلهای ۱۵
۲-۳- ترکیب جدایی ۱۶
۲-۴- ترکیب همبستگی متعادل ۱۷
رابطه کیفیت روابط زناشویی و موقعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خانواده ۱۸
رویکردها و برنامه های پیشگیری ۲۰
غنی‌سازی ازدواج ۲۲
۱- مدل مربوط به انجمن غنی سازی ازدواج (A. C. M. E) 22
۱-۱- ویژگی ها ۲۴
۱-۲- ساختار برنامه ۲۴
۱-۳- اهداف ۲۵
۱-۴- مهارت ها ۲۵
۲- رویکرد ارتباط زوج (C. C) 26
۲-۱- کیفیت برنامه ارتباط زوج ۲۶
۲-۲- اهداف برنامه ۲۷
۳- برنامه کاربردی عملی مهارت های مربوط به رابطه صمیمانه(P. A. I. R. S) 30
۳-۱- اهداف برنامه ۳۰
۳-۲- چهارچوب عملی ۳۲
۴- برنامه پیشگیری و تقویت رابطه (P. R. E. P) 34
۵- مدل رفتاری – ارتباطی ۳۷
۵-۱- جنبه های پیشگیری مدل رفتاری- ارتباطی ۳۸
۶- برنامه ارتقاء ارتباط ۴۰
۶-۱- تاریخچه غنی سازی روابط ۴۰
۶-۲- پایه های نظری ۴۱
۶-۳- شیوه های مداخله ۴۳
۶-۴- ترکیب و چارت زمانی برنامه های R. E 48
۶-۵- قالبهای زمانی جلسات R. E 49
۶-۶- سبک های درمان R. E 49
۶-۷- روش های مداخله ۵۱
۶-۸- توالی موضوع در R. E 52
۶-۹- نقش رهبر در جلسات R. E 52
۶-۱۰- پاسخ یا واکنش های خاص رهبر یا درمانگر ۵۳
۶-۱۱- جمعیت مناسب ۵۵
۶-۱۲- انتخاب برنامهRE 56
۶-۱۳- اهداف برنامهRE 57
۷-برنامه آماده‌سازی – غنی‌سازی اولسون ۵۸
۷-۱- تاریخچه برنامه آماده‌سازی اولسون ۵۸
۷-۲- ریشه‌های نظری برنامه آماده سازی- غنی‌سازی السون ۵۹
۷-۳- اهداف برنامه آماده‌سازی-غنی‌سازی اولسون ۵۹
نتیجه گیری ۶۲
منابع و مآخذ ۶۳

 منابع

عیسی­نژاد، ا.، احمدی، س. ا.، اعتمادی، ع و دیگران. (۱۳۸۷). رابطه ساختاری هوش هیجانی و کیفیت ازدواج. چکیده مقالات همایش منطقه­ای ازدواج و خانواده. ۱۱۷- ۱۱۸٫

عیسی­نژاد، ا.، احمدی، س. ا.، اعتمادی، ع. (۱۳۸۷).  تاثیر بهزیستی ذهنی بر کیفیت روابط زناشویی. مجموعه مفالات سومین کنگره ملی آسیب شناسی خانواده. ۲۹۰٫

عیسی­نژاد، ا.، شماعی، ف.، بطلانی، س و دیگران. (۱۳۸۷). رابطه سلامت اجتماعی و کیفیت روابط زناشویی. چکیده مقالات همایش منطقه­ای ازدواج و خانواده. ۱۱۴- ۱۱۸٫

برنشتاین، اف. اچ.،  برنشتاین، ام. سی. (۱۳۸۰). زناشویی درمانی از دیدگاه رفتاری ازتباطی. مترجمان پورعابدینی نائینی، س. ح.، منشئی، غ.، تهران: انتشارات رشد.

نظری، ع. م. (۱۳۸۳). بررسی و مقایسه تأثیر برنامه غنی سازی ارتباط و مشاوره راه حل محور بر رضایت زناشویی زوجین هر دو شاغل. پایان نامه چاپ نشده دکتری مشاوره. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تربیت معلم تهران.

اسدی صادقی، ا. ( ۱۳۸۵). مقایسه کیفیت زندگی زنان متاهل شاغل و خانه دار شهرستان زابل. دومین کنگره سراسری آسیب شناسی خانواده در ایران. دانشگاه شهیدبهشتی. پژوهشکده خانواده.

اولیاء، ن. (۱۳۸۵). بررسی تاثیر برنامه غنی سازی بر رضایت زناشویی زوجین شهر اصفهان. پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.

فقیرپور،م.(۱۳۸۳). مهارتهای اجتماعی و سازگاری زناشویی. رشت: انتشارات سازمان بهزیستی استان گیلان.

منادی، م. (۱۳۸۰). رابطه کیفیت زناشویی با موقعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خانواده از دیگاه زنان دارای همسر. پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه  الزهرا.

ثنایی، ب. (۱۳۷۹). مقیاس های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.

شاه­سیاه، م.(۱۳۸۷). بررسی اثربخشی آموزش جنسی بر بهبود کیفیت زناشویی زوجین در شهر اصفهان. پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.

اولیا، ن. (۱۳۸۷). تاثیر آموزشی غنی‌سازی بر افزایش رضایتمندی زناشویی زوج‌ها. مجله اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره‌ی چهارم، ۲ و ۱٫

عدالتی شاطری، ز. (۱۳۸۸). اثر بخشی غنی‌سازی بر رضایت زناشویی زوجهای دانشجو. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، دوره چهاردهم.

عیسی نژاد، ا. (۱۳۸۷). اثر بخشی غنی‌سازی روابط بر بهبود کیفیت روابط زناشویی زوجین شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره، دانشکده علوم تربیتی اصفهان.

مقدمه

خانواده اولین، مهمتربن و والاترین نهاد اجتماعی در تاریخ بشری است که زمینه تکوین، رشد و شکوفایی عاطفی و اجتماعی اعضای خود را فراهم می­کند و ازدواج حساس­ترین تعهد عاطفی است که انسان برای برخورداری از آرامش روانی و  روابط گرم و صمیمی آن را می­پذیرد. نتایج پژوهش­ها نشان می­دهد که مسائل و مشکلات خانوادگی روز به روز در کشورمان در حال افزایش یافتن است وکیفیت روابط زناشویی افت پیدا می­کند. افزایش طلاق و کشمکش­های خانوادگی نه تنها اساس خانواده­ها را تهدید می­کند، بلکه تهدیدی جدی برای جامعه و نظام­های اجتماعی می­باشد. چرا که تربیت نسلی سالم و برخوردار از سلامت روان که بتواند آینده جامعه را بر دوش بکشد، در محیطی که آرامش و امنیت در آن کم باشد، میسر نمی­شود. درکشور ما زوجها مشکلات شدید و فراگیری را در حین برقراری رابطه و حفظ آن تجربه می­کنند. در واقع مشکل درماندگی زناشویی بیش از هر مقوله دیگری سبب مراجعه برای دریافت خدمات مشاوره­ای و بهداشت روانی می­گردد(فقیرپور، ۱۳۸۳). این عوامل نشانگر کیفیت روابط زناشویی پایین و ضعف در مهارت­های زناشویی است.

بسیاری از این­گونه مشکلات زناشویی به صورتی پنهان در بستر خانواده ادامه می­یابند و موجودیت خانواده را مورد حمله قرار می­دهند. در چنین خانواده­هایی زوجها از رضایتمندی برخوردار نیستند و به دلیل قبح طلاق از نظر شرعی و اجتماعی خود را مجبور به زندگی در شرایط عدم رضایت می­دانند و تدریجاً اندوه و درماندگی بر زندگی آنها مستولی می­شود و در برخی موارد طلاق پنهان یا طلاق عاطفی رخ می­دهد. پیامد این گونه زندگی کردن ممکن است به صورت مشکلات روانی-فیزیولوژیکی، اختلالات عاطفی، اختلالات اضطرابی و غیره بروز کند. طبیعتاً آسیب­های اجتماعی همچون اعتیاد، بزهکاری و روسپیگری نیز مستقیم یا غیرمستقیم با این مسائل ارتباط پیدا می­کنند. کیفیت روابط زناشویی پایین و عدم رضایتمندی زناشویی و درماندگی ناشی از فشارهای زندگی زناشویی ضمن اینکه زن و شوهر را در معرض این­گونه آسیب­ها قرار می­دهد، باعث ایجاد محیط ناامنی می­شود که در آن زمینه لازم برای رشد مناسب فرزندان فراهم نیست.

مسائل فوق­الذکر اهمیت آموزش و پیشگیری را روشن می­کند. جامعه­ی ما از نداشتن یک برنامه منظم و الگوی کارامد برای آموزش زوجها رنج می­برد. هرچند طی سالهای متمادی آموزش خانواده به صورت­های مختلف انجام گرفته، اما این آموزشها بیشتر به انتقال اطلاعات و دانش پرداخته و در سطح نگرش و رفتار کمتر مداخله نموده است. در این مقاله به معرفی رویکردی نوین در زمینه آموزش مهارت­های زناشویی، میزان اثربخشی این رویکرد در ارتقای سطح نگرش  و رفتار زوج­ها و در ارتقای کیفیت روابط زناشویی مورد بررسی قرار می­گیرد.

کیفیت روابط زناشویی

پیش از آنکه به تعریف کیفیت زناشویی پرداخته شود  برای روشن شدن هر چه بیشتر مفهوم این سازه، ابتدا باید آن را از سازه های دیگری که در مطالعه ها و پژوهش های زناشویی بیشترین استفاده را دارند، متمایز نمود. در پژوهش های زناشویی شاخص های رضایتمندی، سازگاری و کیفیت زناشویی، سازه هایی هستند که بیش از همه  و بعضی اوقات به جای هم، مورد استفاده قرار گرفته اند(آکاردینو و جورنی، ۲۰۰۳ ، ادیتال و لاوی[۱]، ۲۰۰۵).

رضایتمندی زناشویی

رضایتمندی زناشویی[۲] به عنوان نگرش ها یا احساسات کلی فرد نسبت به همسر و رابطه­اش تعریف شده است(کوب[۳]، ۲۰۰۲). چنین تعریفی از رضایتمندی زناشویی نشان می دهد که رضایتمندی یک مفهوم تک بعدی است و نشان دهنده ارزیابی کلی فرد نسبت به همسر و رابطه­اش است. بدین ترتیب رضایتمندی زناشویی نشان دهنده ارزیابی کلی فرد است که در آن ویژ گی های مثبت بارز هستند و و یژگی های منفی تقریباً وجود ندارند و عدم رضایتمندی زناشویی منعکس کننده حالتی از ارزیابی است که در آن ویژگی­های منفی بسیار بارز هستند و ویژگی های مثبت نسبتاً وجود ندارد. در نتیجه رضایتمندی زناشویی یک پدیده درون­فردی و یک برداشت فردی از همسر و رابطه است و وقتی بکار می رود که واحد تحلیل فرد است(یعنی نگرش ها یا احساسات فرد) و هدف تجزیه و تحلیل نگرش های ذهنی افراد (به جای نشانه های عملی) درباره همسر و رابطه است(برادبوری، فینچام و بیچ[۴]، ۲۰۰۰).

سازگاری زناشویی

بررسی پیشینه مفهوم سازگاری زناشویی نشان می دهد که این مفهوم به طور ثابت برای اشاره به فرایندهایی که برای دستیابی به یک رابطه زناشویی هماهنگ و کارکردی ضروری است، در نظر گرفته می­شود(برادبری، فینچم و بیچ، ۲۰۰۰). دراین خصوص، رابطه­ی سازگارانه به عنوان رابطه ای تعریف می­شود که در آن مشارکت کنندگان حتی اگر با یکدیگر مخالفند، به خوبی با هم ارتباط برقرار می­کنند و اختلاف­هایشان را به شیوه­های رضایت بخش و دو جانبه حل و فصل می­کنند(لاک و والاس[۵]، ۱۹۵۹). اسپنیر سازگاری را فرایندی تعریف می کند که پیامدهای آن بوسیله میزان اختلافات مشکل آفرین زوجین، تنش­های بین فردی و اضطراب فردی، رضایتمندی زوجین، انسجام و به هم  پیوستگی زوجین و همفکری درباره مسایل مهم زناشویی، مشخص می­شود(گانگ، ۲۰۰۷). بدین ترتیب سازگاری مفهومی چند بعدی است که نه تنها فرد، بلکه رابطه او با همسرش را در نظر می­گیرد و نسبت به رضایتمندی از ویژگی های عینی­تری  برخوردار است(برومن[۶]،۲۰۰۵).

[۱] – Adital B., Lavee, Y

[۲] – marital satisfaction

[۳] – Cobb, R. J.

[۴] – Bradbury, T., Fincham, F., & Beach, S

[۵] – Locke, H. J., & Wallace, K. M

[۶] – Broman, C. L

 [۱] – marital quality

[۲] – Lewise & Spanier

[۳] – Paleari, F. G., Camillo Regalia, C., & Fincham, F

[۴] -Wittenborn, A. K

[۵]– Fincham, F. D., Beach, S. R. H., & Kemp-Fincham, S. I.

[۶] -Marks, S. R

[۷] – Berger, R., Hannah, M. T

[۸] – Giblin

[۹] – Relationship Enhancement (RE)®

[۱۰] -Scuka, R. F

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .