عنوان

مقاله ارگونومی در محیط کار

تعداد صفحات:۳۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در یک قرن گذشته، پیشرفت دانش و تکنولوژی موجب رشد گسترده اقتصادی در غالب کشورهای صنعتی شده است. امروزه، ثروت مادی به طور اساسی حاصل به کار بستن دانش فنی و بیش از هر چیز دیگر، ثمره کاربردآگاهی ها در زمینه علم و فن است. در این مفهوم، آنچه در رابطه با پیشرفت اجتماعی همراه با رشد مستمر اقتصادی اهمیت پیدا می کند، تطبیق دادن دانش فنی با نیاز استفاده کنندگان این دانش و شرایط فرهنگی، اجتماعی و فیزیکی موجود در کاربرد آن است. بسیاری از شواهد به ویژه در کشورهای در حال رشد صنعتی نشان داده است که فقدان تناسب میان تکنولوژی و استفاده کننده آن در محیطی که تکنولوژی در آن بکار گرفته می شود، نتایج منفی از قبیل پایین بودن سطح و کیفیت تولید و بالا بودن میزان جراحات و حوادث ناشی از کار را سبب شده است  بسیاری از این گونه مشکلات در محیط کار با توسل به شیوه های ارگونومیکس [۱]از میان برداشته می شود. ارگونومی به منظور گرفتن حداکثر تکنولوژی، تامین رفاه کارکنان و استفاده توأم با کارآیی از تأسیسات تولیدی و خدماتی در جهت تحقق بخشیدن به تولید بالاتر، بهبود وضع بهداشتی، حفظ سلامتی و تحصیل رضایت در محیط کار مورد استفاده قرار می گیرد(ساعتچجی،۱۶۲:۱۳۸۰)ارگونومی عبارت است از مطالعه علمی انسان ها در ارتباط با محیط کارشان. ارگونومی دانش جوانی است که در افزایش بهره وری و بالا بردن سطح تندرستی کارکنان نقش به سزایی دارد. ارگونومی رابطه متقابل انسان، محیط و ماشین و ابزارآلات را بررسی می کند و در پی بهینه نمودن تناسب آنها با یکدیگر است. ارگونومی به سنجش و ارزیابی توانمندی انسانی می پردازد و بدین ترتیب مهندسان و طراحان را در هر چه متناسب تر ساختن سیستم ها و فرآیندها با ویژگی های انسانی، یاری می دهد. متأسفانه نگرش سنتی مدیریت برای پاسخگویی به مسایلی از قبیل طراحی محیط کار، حفاظت از نیروی کار، بهبود بازدهی و بهره وری نیروی کار، کاهش مصرف انرژی، افزایش سرعت و دقت و ایمنی و کاهش میزان حوادث ناشی از کار، در بازار پر رقابت و جهانی کنونی به شدت ناکافی است و لازم است مدیران سازمان های امروزی تجدید نظر کلی در این امور به عمل آورند و به ارگونومی بیش از پیش بها دهند(مردوخی،۱۳۷۵).

ارگونومی[۲]  مجموعه دانشی است که از تلفیق علوم زیستی، فیزیولوژی انسانی، سیستم‌ها و روش ها، طراحی مشاغل و محیط کار به وجود آمده است که سعی دارد ابزارها، دستگاه‌ها و محیط کار را با توجه به در نظر گرفتن توانایی های جسمانی، فکری و محدودیت‌ها و علائق انسان‌ها، طراحی کند.علم  مطالعه بر روی کار. متناسب کردن کارها ، محل کارها ، ابزار و وسایل برای کارگران وکارکنان (میستر[۳] ،۲۰۰۹).

واژه های کلیدی: ارگونومی ،ماکرو ارگونومی، ارگونومی و کیفیت، شاخه های دانش ارگونومی،چگونگی اجرای ارگونومی

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
ارگونومی ۸
تاریخچه ارگونومی ۱۰
رویکرد های جدید در ارگونومی ۱۲
۱٫تعریف سیستم ۱۲
۲٫ارگونومی و سیستم کار ۱۴
۳٫ارگونومی سخت افزار ۱۵
۴٫ارگونومی محیطی ۱۵
۵٫ارگونومی شناختی (نرم افزار) ۱۵
۶٫ماکرو ارگونومی ۱۵
۷٫ماکروارگونومی و ساختار سازمان ۱۶
۸٫ارگونومی و کیفیت ۱۸
ارگونومی مشارکتی ۲۰
شاخه های دانش ارگونومی ۲۲
چگونگی اجرای ارگونومی ۲۴
طراحی یک پست کار ۲۶
نتیجه گیری ۳۰
الف) روانشناسی مهندسی ۳۱
ب) فیزیولوژی کـار ۳۲
ج) علـم بیومکانیک ۳۲
د) آنتروپومتری ۳۳
منابع و مراجع ۳۵

منابع

ساعتچی ، محمود .( ۱۳۷۶ ).روانشناسی بهره وری. نشر ویرایش،چاپ دهم.

ساعتچی، محمود ( ۱۳۸۰ )، روانشناسی بهره وری، ویرایش دوم، تهران، نشر ویرایش

مردوخی رشاد. (۱۳۷۵)اصول بازبینی عوامل انسانی: علم ارگونومی، تهران: نشر نی

ابطحی،سید حسین(۱۳۸۳): مدیریت منابع انسانی، چاپ سوم، انتشارات موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت،تهران.

امینی، علیرضا(۱۳۸۸):یک تحقیق علی و معلولی در باره عوامل میکرو و ماکرو ارگونومیکی در فاجعه بوپال.کنفرانس بین المللی ارگونومی.

ولی پور، د (۱۳۸۸). میزان آگاهی معلمان دوره راهنمایی و مرتبط از مبانی برنامه ریزی

ولی پور،فیروز، علی خوانین، غلامحسین پور تقی، مرتضی ایزدی، مهناز مذاهبی(۱۳۸۸): اندازه گیری ظرفیت کار فیزیکی پرسنل دانشگاه بقیه الله (عج) در شرایط آب و هوایی آزمایشگاهی نرمال و خیلی گرم و مرطوب، نخستین کنفرانس بین المللی ارگونومی.

صمدی،صادق(۱۳۸۵): اصول ارگونومی،انتشارات چهر ، تهران

صدرا ابرقویی،ناصر،حسن حسینی نسب(۱۳۸۸):آنتروپومتری ایستاتیک در ایران، کنفرانس بین المللی ارگونومی

حقیقی،محمد علی؛ رحیمی نیک، اعظم؛ برهانی، بهاالدین؛ صفری، مینا؛ کرد رستمی، مجید(۱۳۸۳): مدیریت رفتار سازمانی،انتشارات ترمه،تهران.

ساندرز، مارک، اس. و دیگران. ۱۳۷۸. ارگونومی. ترجمه محمدرضا افضلی. تهران: علوم دانشگاهی.

فقیه، نظام الدین. (۱۳۷۷). شیوه های عملی ارتقاء بهره وری نیروی انسانی، بخش ارگونومی در طراحی و مدیریت محیط کار. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.

فیزنت، استیفن. (۱۳۷۵). انسان، آنتروپومتری، ارگونومی و طراحی. ترجمه چوبینه وهمکاران. تهران: مرکزنشر دانشگاهی.

هلاندر ، مارتین .(۱۳۸۶). مهندسی عوامل انسانی در صنعت و تولید(ارگونومی). ترجمه چوبینه ، شیراز: راهبرد

مقدمه

امروزه بیشترین مشکلی که در سازمان ها وجود دارد بهره وری پایین سازمان می باشد و تمامی راهکارها و پژوهش هایی که می تواند عملکرد نیروی انسانی را در سازمان ها بهبود ببخشد از اهمیت بسیاری برخوردار است و حل این مشکلات می تواند مسائل زیادی را از سازمان حل کند.ارگونومی به عنوان علمی که مدت زیادی از ابداع آن طی نمی شود می تواند کمک شایانی در بهبود عملکرد نیروی انسانی داشته باشد.امروزه بصورت گسترده این موضوع  مورد قبول  واقع شده که  بعلت  تغییر تحولات  سریع   در جامعه  مدرن  ، برنامه آموزش  مدارس  نیز باید طوری  طراحی شوند   که با مهارت های  زندگی آنها مرتبط باشند . در مفهوم کلی  تحصیلات فیزیکی بایستی به طور دیگری  که بتواند  در زندگی  که بر پایه  تکنولوژی نهاده شده  ایجاب شود. به راستی که در این روزها  تمایل به استفاده از  تحصیلات فیزیکی  نسبت به گذشته  بیشتر و بیشتر می شود که هر دو مبحث  تئوری  و عملی  موضوعات  آموزش  سلامت را احاطه می کند. بنابراین  ارگونومیک نه تنها  بایستی  با فعالیت های  فیزیکی  و ورزش سرکار داشته باشد  بلکه بایستی  عملکرد های فیزیکی  و مهارت های زندگی ارگونومیک می بایستی برای زندگی  مدرن که بر پایه  تکنولوژی  بنا نهاده شده راه حلی پیدا کند  (کارزار جدی ،۹۴:۱۳۷۳)

ارگونومی یا همان مهندسی فاکتورهای انسانی[۱]، علمی ترکیبی است که سعی دارد ابزارها، دستگاه ها، محیط کار و مشاغل را با توجه به توانایی هایی جسمی – فکری و محدودیت ها و علائق انسانها، طراحی نماید. این علم با هدف افزایش بهره وری، با عنایت بر سلامتی، ایمنی و رفاه انسان در محیط، شکل گرفته است. همچنین این علم در تلاش است بجای متناسب سازی انسان با محیط، محیط را با انسان متناسب سازد. در این راستا، سازمان بین المللی کار ، واژه ارگونومی را به معنای متناسب کردن کار و شغل برای انسان تعریف کرده است(شرعی ،۳۴۷:۱۳۸۵)

کار و انسان دو جزء اصلی و جدایی ناپذیر هستی اند که باید به گونه ای متناسب با یکدیگر برنامه ریزی شوند. نبود تطابق و تناسب میان توانمندی های انسان و نوع کاری که او انجام می دهد یا مسئولیتی که برعهده وی نهاده می شود، سبب بروز مسائل و مشکلات بسیاری می شود که از آن جمله می توان به بروز آسیب های شغلی نظیر ناراحتی های استخوانی- عضولانی و پایین بودن بهره وری نیروی کار اشاره کرد. ( چوبینه، ۱۳۷۵: ۷۵).

برای جلوگیری از این گونه مسائل و تامیین تندرستی نیروی کار، ارگونومی به عنوان راه کاری کارامد به یاری انسان می شتابد. ارگونومی ارتباط متقابل انسان، محیط، ماشین و ابزار را واکاوی می کند و در پی بهینه کردن تناسب آن ها با یکدیگر است. در ارگونومی ویژگی های انسانی که شامل ویژگی های کالبد شناختی، فیزیولوژیک و روانشناختی هستند، مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند. به طور کلی می توان گفت که فشارهای عصبی یا عامل زیان بار ارگونومی هنگامی وجود دارد که نیازمندی های شغلی از توانمندی ها و قابلیت های فردی تجاوز کند و از این رو به عنوان یک راه کار همیشه باید تلاش کرد که توانایی ها و قابلیت ها از نیازمندی های شغلی پیشی گیرند و بر آن تفوق داسته باشد. در این زمینه ارگونومی به سنجش توانمندی های انسان می پردازد و بدین ترتیب مهندسان و طراحان را در هرچه متناسب تر ساختن دستگاه ها و فرآیندها با ویژگی های انسانی یاری می دهد. اصولا فلسفه ارگونومی بر پایه این فرض منطقی استوار است که : “طراحی باید از انسان آغاز شود.”همان گونه که اشاره شد یکی از ویژگی های انسانی ،ویژگی های فیزیولوژیک اوست.( چوبینه، ۱۳۷۵: ۷۵).

ارگونومی[۲]

نیروی انسانی ، کار و بهره وری ، تولید و صنعت واژه هایی هستند که با یکدیگر ارتباطی تنگاتنگ دارند. زمانیکه سخن از بهره وری نیروی انسانی پیش می آید انسان به عنوان یک اپراتور یا بعنوان یک عامل حرکت و نیرویی فعال مطرح می شود. دقت و کارآیی افراد در مشاغل مختلف از حرفه های خدماتی ، تحقیقاتی و آموزشی گرفته تا کشاورزی و صنعتی ، جزو عوامل مهم در بهره‌وری  نیروی انسانی می باشد. بهره وری نیروی انسانی تنها محدود به انجام فعالیت های شغلی کاربران نیست. به بیان دیگر ، موضوع بهره وری با هر نوع فعالیتی که افراد  انجام می دهند چه درقالب تولید و چه در قالب مصرف مرتبط می باشد. درحال حاضر تقریباً ۴۵% جمعیت دنیا و حدود ۵۸% افراد بالای ۱۰ سال در شمار نیروی کار جهان محسوب می شوند. بالطبع اگر بخواهیم کـاربـری کلیـه مصـرف کنندگان محـصـولات مختلف را نیز به این آمار اضافه کنیم ، کلیه افراد بشر با بحث بهره وری موضوعیت  پیدا می کنند اما سخن اینجاست که چگونه می توان کارآیی افراد را افزایش داد. در دنیای کنونی که علوم مختلف سریعاً درحال رشد و پیشرفت می باشند انتظار می رود که بخشی از مباحث علمی به این مهم یعنی ارتقاء بهره وری جامعه توجه ویژه داشته باشند. ارگونومی با طراحی سیستمهایی که افراد در آن کار می‌کنند سر و کار دارد. ارگونومی متشکل از دو کلمه یونانی کار[۳] و قانون[۴] است. تمامی سیستمهای کار شامل جزء انسانی و جزء ماشینی است که در محیط کار قرارگرفته‌اند. به هنگام طراحی هر سیستمی که انسانها و ماشینها به منظور تولید محصولی در کنار هم کار می‌کنند باید ویژگیهای افراد درگیر کار را شناخته و این ویژگیها را هنگام طراحی کارمدنظر قرار دهیم. این عمل کارکرد اصلی ارگونومی است .علم مهندسی عوامل انسانی یا ارگونومی که علمی انسان محور است با ارائه الگوهای نوین و کاربردی ، ابزاری کارآمد هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف کننده محسوب می شود. ارگونومی علمی است که ضمن توجه به سلامت نیروی انسانی به تولید و بهره‌وری بطور دقیق می‌نگرد. این علم با هدف اصلاح شرایط سیستم های کار، روشهای طراحی ایستگاه کار ، ابزار آلات و همچنین کنترل روشهای عوامل زیان آور محیطی را تشریح می کنند و با عنایت به مبانی رفتارشناسی انسانی ، ساختار عوامل یادشده را با خصائص انسانی مطابقت می دهد. با توجه به آنچه تاکنون ذکر شد اینگونه بنظر می رسد که ارگونومی با علوم دیگر ازجمله مهندسی صنایع ، مهندسی ایمنی ، مدیریت ، طراحی صنعتی ، مکانیک و بیومکانیک ، روانشناسی ، جامعه شناسی و مرتبط باشد(ابطحی،۴۱:۱۳۸۳)هدف ارگونومی اطمینان از برآورده شدن نیازهای انسان برای انجام کار بصورت ایمن و اثربخش در طراحی سیستمهای کار است.طی‌ دهه‌های‌ گذشته‌ نقش‌ حیاتی‌ ارگونومی‌ در بهبود کیفیت‌، افزایش‌ بهره‌وری‌، بهبود کیفیت‌ زندگی‌ کاری‌، ایمنی‌ وکارایی‌ کلی‌ سازمان‌ مشخص‌تر شده‌ است‌. متخصصان‌ ارگونومی‌ با بهینه‌ کردن‌ تناسب‌ بین‌ انسان‌، ماشین‌، محیط وسازمان‌ کارایی‌ انسان‌ و سیستم‌ها را بهبود بخشیده‌اند. در حال‌ حاضر توجه‌ به‌ ارگونومی‌ از حد یک‌ ابزار فراتر رفته‌ و به‌یک‌ استراتژی‌ جهت‌ بهبود کیفیت‌ و بهره‌وری‌، ایجاد محیط کار مناسب‌، پیشگیری‌ از حوادث‌ و بیماری‌های‌ ناشی‌ از کارو بهبود راندمان‌ و عملکرد انسان‌ تبدیل‌ شده‌ است‌. سازمان بین المللی کار اعلام نموده که سوانح کاری بیشتر از جنگ کشته میدهد. (روزنامه خبر جنوب  تاریخ ۵/۶/۹۳  )

[۱] Human factors engineer

[۲] Ergonomy

[۳] Ergon

[۴] nomos

[۱] Ergonomics

[۲] Ergonomy

[۳] Mister

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .