عنوان

مقاله ارکان وقف

تعداد صفحات: ۴۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

ماده ۵۵ قانون مدنی در مقام تعریف وقف می گوید :   « وقف عبارت است از این که عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود » و این تعریف حدودا همان است که فقهای امامیه گفته اند . بنابراین وقف ، مجموعه ای از اموال که به هدف خاص و نیکی اختصاص یافته و به صورت یک نهاد حقوقی برای رسیدن به هدف واقف ایجاد شده است .

اقسام وقف بر دو نوع است وقف عام و وقف خاص. در وقف عام قبول از ناحیه حاکم صورت می گیرد . وقف در صورتی عام است که یا بر جهات عمومی وقف شده باشد ( مانند وقف بر مساجد و مشاهد مشرفه و پلها و قنوات و مدرسه ها و وقف بر عزاداری ائمه طاهرین علیهم السلام ) و یا وقف بر عناوینی باشد که مصادیق آن غیر محصور است ( مانند وقف بر فقرا و بیماران و یتیمان و دانشجویان و دانشمندان و طلاب و یا زوار مشاهد مشرفه )

وقف خاص در جایی است که وقف بر اشخاصی باشد که عرفا محصور و معین باشند ؛ مانند وقف بر اولاد نسلا بعد نسل یا بر کارکنان موسسه معین . بند ۳ دستورالعمل مربوط به تعاریف و اصطلاحات مندرج در آیین نامه قانون سازمان اوقاف مصوب ۱۳۶۳ تنظیمی توسط سرپرست سازمان اوقاف می گوید : « وقف خاص وقفی است برای شخص یا اشخاص معین و محصور مانند وقف بر اولاد و احفاد . »

واژه های کلیدی:وقف، وقف عام، وقف خاص، ارکان وقف، تاریخچه وقف

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۵
مبحث اول : مفهوم وقف و اقسام آن ۶
گفتار اول : مفهوم وقف ۶
گفتار دوم : اقسام وقف ۱۴
بند اول : وقف عام ۱۴
بند دوم : وقف خاص ۱۴
مبحث دوم : تاریخچه وقف ۱۵
گفتار اول : تاریخچه وقف قبل از اسلام ۱۵
گفتار دوم : تاریخچه وقف بعد از اسلام ۱۸
مبحث سوم : ارکان وقف ۲۰
گفتار اول : واقف ۲۰
گفتار دوم : موقوف علیه ۲۳
بند اول : منتفعین از موقوفه ۲۳
بند دوم : شخصیّت حقوقی موقوفه ۳۶
گفتار سوم : مال موقوفه ۳۹
فهرست منابع و مآخذ ۴۶

 منابع

۱ ـ خمینی ، روح الله ، تحریرالوسیله ، جلد دوم ، چاپ آداب نجف ، بی تا

۲ ـ شهید ثانی ، جمال الدین ، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ، جلد اول ، چاپ سنگی ، مطبعه الجدیده ، تبریز ، ۱۳۷۵

۳ ـ علامه حلی ، تبصره المتعلمین فی احکام الدین ، چاپ سنگی ، مکتبه الاسلامیه ، تهران ، ۱۳۷۲ ه. ق

۴  ـ محقق حلی ، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام ، چاپ سنگی ، مکتبه الاسلامیه ، تهران ، ۱۳۷۷

۵ ـ نجفی ، محمد حسن ، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام ، مکتبه الاسلامیه ، تهران ، چاپ ششم ، ۱۴۰۰ ه. ق ، ج ۲۸

۶ ـ شهید ثانی ، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام ، موسسه المعارف ، ۱۴۱۸ ق ، بی جا ، ج ۱

۷ ـ علامه حلّی ، الحسن بن یوسف بن المطهر ، قواعد الاحکام ، الجزء الثانی ، مؤسسه النشر الاسلامی ، الطبعه الاولی ، قم ، ۱۴۱۸ ه .

۸ ـ علامه حلی ، تذکره الفقها ، انتشارات آل البیت ، قم ، ۱۴۱۴ ق ، ج۲ ، کتاب وقف

۹ ـ طباطبائی یزدی ، سید محمد کاظم ، ملحقات عروه الوثقی ، ج ۲ ، مکتبه الداوری ، قم ، بی تا

۱۰ ـ عبید الکبیسی ، محمد ، احکام وقف در شریعت اسلام ، ترجمه احمد صادقی ، انتشارات اداره کل حج و اوقاف و امور خیریه استان مازنداران ، ج۱ ، چاپ سوم ، ۱۳۷۰

مقدمه

انسان همیشه در طریق تکامل مادی و معنوی است و در این راه میزان علائق و دلبستگی ها و آرزوهای او رو به فزونی است . یکی از خواسته های بشر میل به ادامه زندگی . دیر زیستن است که چون این خواسته با توجه به عمر محدود امکان پذیر نیست ؛ لذا از دیرباز انسانها بر آن شدند که به هر نحو شده آثار وجودی خود را جاودانه سازند . میل به اختراع و اکتشاف و تفحص در علوم و پدید آوردن آثار علمی و از جمله تالیفات و تصنیفات از این مقوله است .

یکی از راههای برگزیده شده ، اختصاص دادن قسمتی از اموال به مصارف عمومی یا خاص است تا هنگام انتافاع مردم از آنها یاد بانیان در اذهان تجدید شود . ماده ۵۵ قانون مدنی در مقام تعریف وقف می گوید :   « وقف عبارت است از این که عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود » و این تعریف حدودا همان است که فقهای امامیه گفته اند . بنابراین وقف ، مجموعه ای از اموال که به هدف خاص و نیکی اختصاص یافته و به صورت یک نهاد حقوقی برای رسیدن به هدف واقف ایجاد شده است . سازمانی که دارای ارکان مدیریت همچون متولی و ناظر می باشد . این شخص اعتباری نه به وقف وابسته است و نه به متولی و نه به موقوف علیهم ، بلکه خود یک سازمان حقوقی است که دارای حساب بانکی مستقل و بوجه خاص و جداگانه است و مدیری به نام متولی آن را اداره می کند و دارای وقفنامه است که به منزله اساسنامه این شخصیت می باشد . سازمان حقوقی مزبور در واقع پاره ای از اموال است که از دارائی واقف جدا گشته و خود اصالت و استقلال یافته است .

مبحث اول : مفهوم وقف و اقسام آن

گفتار اول : مفهوم وقف

به طوری که در فرهنگ های فارسی آمده است وقف در لغت به معنی ایستادن و نگهداشتن و توقف و حبس کردن و منحصر کردن چیزی برای استفاده کسی است.

ماده ۵۵ قانون مدنی در مقام تعریف حقوقی و اصطلاحی وقف می گوید : «وقف عبارت است از این که عین حال مال حبس و منافع آن تسبیل شود».

۱- تعریفی که قانونگذار از «وقف» به عمل آورده است. حدوداً همان است که فقهای امامیه گفته اند؛ چنان که امام خمینی در تحریر الوسیله می فرماید: «وهو (الوقف) تحبیس العین و تسبیل المنفعه»[۱] و محقق حلی در شرایع الاسلام می گوید: «الوقف عقد ثمرته تحبیس الاصل و اطلاق المنفعه»[۲] و شهید اول در متن لمعه گفته است و «و هو (الوقف) تحبیس الاصل و اطلاق المنفعه»[۳] و بعضی وقف را صدقه جاربه تعریف نموده اند.

۲- از واژه «عین مال» که در ماده مذکور آمده است استنباط می شود که مال مورد وقف باید به صورت «عین» باشد و سایر انواع اموال قابل وقف کردن نیست .

۳- منظور از «حبس» ممنوع کردن نقل و انتقال و تصرفاتی است که موجب تلف عین       می شود زیرا مقصود از وقف انتقاع همیشگی موقوف علیهم از مال موقوفه است.

[۱] . خمینی ، روح الله ، تحریرالوسیله ، جلد دوم ، چاپ آداب نجف ، بی تا ، ص ۶۲

[۲] . محقق حلی ، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام ، چاپ سنگی ، مکتبه الاسلامیه ، تهران ، ۱۳۷۷ ، ص ۱۵۲

[۳] . شهید ثانی ، جمال الدین ، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ، جلد اول ، چاپ سنگی ، مطبعه الجدیده ، تبریز ، ۱۳۷۵ ، ص ۲۲۴

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .