عنوان

مقاله تحلیل محتوا

تعداد صفحات:۳۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

کتاب درسی در نظام آموزشی ایران از مهم ترین منابع یادگیری به حساب می آید. کتاب درسی محور فعالیت های آموزشی در تمامی مناطق کشور و برای تمامی دانش آموزان با توانایی های متفاوت می باشد. بنابراین کتاب درسی در نظام آموزشی ایران دارای اهمیت بالایی می باشد و کارایی آن برابر با مطلوب بودن نظام آموزشی و ناکارآمدی و مشکل بودن آن مساوی با عدم کارایی و ضعف نظام آموزشی است. از این رو باید محتوای کتاب های درسی هر از گاهی مورد تحلیل و بازبینی و بازنگری قرار گیرد. یکی از متداول ترین این روش ها، روش تحلیل محتوا می باشد. تحلیل محتوا، یک شیوه پژوهشی است که برای تشریح عینی، منظم و کمّی محتوای آشکار پیام های ارتباطی به کار می رود، که برای بررسی و تبیین کلمات، مفاهیم، واژه ها، مضامین، عبارات و جملات خاصی از درون یک متن مورد استفاده قرار می گیرد. تحلیل محتوا را روشی پژوهشی برای استنباط تکرار پذیر و معتبر داده ها در متون می دانند. تحلیل محتوا که به آن تحلیل گفتمان نیز گفته می شود، روشی است که بر اساس آن می توان ویژگی های زبانی یک متن گفته شده یا نوشته شده را به طور واقع بینانه، عینی و منظم شناخت و نیز درباره مسایل غیر زبانی همچون، ویژگی های فردی و اجتماعی گوینده یا نویسنده متن و نظرات و گرایش های وی استنتاج هایی نمود. منظور از متن یا محتوا، کلیه ی ساخت ها از علایم گوناگون است که از طریق آن ارتباط برقرار می شود( ضیغمی و همکاران، ۱۳۸۷).

واژه های کلیدی:تحلیل محتوا، ویژگی های تحلیل محتوا، انواع تحلیل محتوا، ابعاد تحلیل محتوا در نظام آموزش و پرورش، کاربردهای تحلیل محتوا، برنامه درسی

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۵
تاریخچه تحلیل محتوا ۸
تعاریف تحلیل محتوا ۹
ویژگی های تحلیل محتوا ۱۱
انواع تحلیل محتوا ۱۲
ابعاد تحلیل محتوا در نظام آموزش و پرورش ۱۴
کاربردهای تحلیل محتوا ۱۵
مزایای تحلیل محتوا ۱۶
معایب تحلیل محتوا ۱۷
تحلیل محتوای کمّی و کیفی ۱۷
تفاوت تحلیل محتوای کمّی و کیفی ۱۸
مقوله ها در تحلیل محتوا ۱۸
واحدها ۲۰
محتوا ۲۱
انواع محتوا ۲۳
برنامه درسی ۲۴
برنامه ریزی درسی ۲۴
کتاب درسی ۲۵
ویژگی ها و معیارهای مطلوب کتاب درسی ۲۶
نتیجه گیری ۲۹
منابع ۳۰

منابع

یار محمدیان، محمد حسین. (۱۳۷۷)، اصول برنامه ریزی درسی، تهران، انتشارات یادواره ای کتاب

مشایخ، فریده. (۱۳۷۵)، فرایند برنامه ریزی آموزشی، تهران، انتشارات مدرسه

رستگار، طاهره. (۱۳۸۳)، ارزشیابی در خدمت آموزش، تهران، انتشارات آگاه

جعفری هرندی، ر. نصر، ا. شاه جعفری، ا. (۱۳۸۷)، تحلیل محتوا روشی پرکاربرد در مطالعات علوم اجتماعی، رفتاری و انسانی، با تأکید بر تحلیل محتوای کتاب های درسی، فصلنامه حوزه و دانشگاه، سال چهاردهم، ش ۵۵

فتحی واجارگاه، کورش. (۱۳۸۴)، اصول برنامه ریزی درسی، تهران، انتشارات ایران زمین

دهقان پور و رضوی. (۱۳۹۰)، تحلیل محتوای کتب علوم تجربی دوره ی ابتدایی از نظر میزان توجه به مؤلفه های فراشناخت، اولین همایش ملی علوم شناختی در تعلیم و تربیت

دفتر تألیف و برنامه ریزی کتاب های درسی (۱۳۷۷)، چهارچوب های برنامه ریزی درسی، تهران: انتشارات ایران

ملکی، حسن. (۱۳۸۶و ۱۳۷۹و ۱۳۷۶)، برنامه ریزی درسی، راهنمای عمل، تهران، انتشارات مدرسه

کرلینجر، فرد. ان. (۱۳۸۰)، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمه پاشا شریفی و نجفی زند، تهران، انتشارات آوای نور

هولستی، ال. آر. (۱۳۷۳)، تحلیل محتوا در علوم انسانی، ترجمه سالار زاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول

سلیمانپور، جواد. (۱۳۸۴)، برنامه ریزی درسی با تأکید بر تدوین محتوای درسی فعال و کاربرد تحلیل محتوا، تهران، انتشارات احسن

مقدمه

نظام های تعلیم و تربیت حتی دوره های تاریخی از راه ها، روش ها و ابزار و وسایل مختلف، معانی، مفاهیم، افکار، ارزش ها، مهارت ها، لغات و کلمات و فنون را در قالب موضوعات و محتوای آموزشی به نسل جدید به عنوان محصّل ارائه و منتقل می نماید. کتاب مهم ترین، کهن ترین و شایع ترین وسیله برای آموزش و پرورش است. کتاب های درسی نه تنها عهده دار آموزش اولیه هستند، بلکه به مثابه محرک بیرونی در تربیت اجتماعی افراد، ایجاد انگیزه نسبت به اهداف مختلف فردی و اجتماعی و سوگیری افراد نسبت به هدف های مورد انتظار پذیرش مردم و ایدئولوژی جدید، شکل دادن شخصیت افراد، باورها و فلسفه زندگی، جهان بینی و گرایش افراد، آشنایی با ارزش های اجتماعی، الگوهای عملی، سلسله مراتب نقش ها و راه و رسم زندگی نقش خطیری ایفا می کنند( رستگار،۱۳۸۷).

نظام آموزش فعلی کشور، یک نظام متمرکز و برنامه های درسی آن منحصر به کتاب درسی است که در کل کشور استفاده می شود (مشایخ، ۱۳۷۵). این در حالی است که با توجه به وسعت کشور، تنوع و تعدد اقوام و گونه های جمعیتی و مشکلات ناشی از آن ( مثل دو زبانه بودن شاگردان)، رشد سریع علوم و تکنولوژی، تغییر سریع در هنجارها و ارزش های اجتماعی، ضرورت دارد که کتاب های درسی با دقّت کافی و تا حد امکان، عاری از هر عیب و نقص و مطابق با اهداف تعیین شده و اصول علمی تألیف گردد؛ در این مورد، بررسی محتوای کتاب های درسی می تواند به روشن شدن مسئله کمک کند و نقاط قوت و ضعف احتمالی محتوا، متناسب با اهداف تعیین شده و اصول علمی در اختیار مدیران و برنامه ریزان و مؤلفان کتاب های درسی قرار دهد (یارمحمدیان، ۱۳۷۷). یکی از روش های مناسب برای بررسی محتوای کتاب های درسی، روش تحلیل محتواست. تحلیل محتوا، محتوای واقعی یک پیام کلامی و یا غیر کلامی، عوامل تعیین کننده و آثار پیام را بررسی می کند (کوی^[۱]، ۱۹۸۱).

از طرف دیگر، لوی^[۲] (۱۹۹۹؛ به نقل از مشایخ، ۱۳۷۵) معتقد است اصطلاح محتوای برنامه ی درسی نه تنها به قسمت ها و قطعه های سازمان یافته ای که به گونه ای منظم، یک رشته علمی را تشکیل می دهند، اطلاق می شود، بلکه شامل وقایع و پدیده هایی که به نحوی، با رشته های مختلف علمی  ارتباط دارند نیز می شود.

فتحی واجارگاه (۱۳۸۴) معتقد است از لحاظ علمی، در برنامه ریزی درسی، حداقل دو نوع محتوا را در هر درس می توان شناسایی کرد:

محتوای مکتوب که همان کتاب های درسی مورد مطالعه است.

محتوای شفاهی مثل توضیحات معلم و تدریس وی در کلاس درس

ماهیت تصمیماتی که درباره ی محتوای برنامه درسی گرفته می شود، پیچیدگی خاصی دارد و تحت تأثیر عوامل و پارامترهای مختلفی است؛ مثلاً جنبه ی نظری (علمی)، جنبه ی اجتماعی و فرهنگی، جنبه ی سیاسی و جنبه ی فردی در انتخاب محتوا؛

تاریخچه تحلیل محتوا

استفاده تاریخی تحلیل محتوا در بعد عملی آن را می توان به بهره گیری از تحلیل محتوا در شناخت کلمات، لغات و اصطلاحات کتاب های مقدس مثل تورات، انجیل و قرآن نسبت داد. با توجه به عمق معانی درکتاب های مقدس، مفسّران به تحلیل محتوای لغات و مفاهیم آن می پرداختند. اولین مورد مستند تحلیل کمّی متون به قرن هجدهم بر می گردد.

روش تحلیل محتوا که در بررسی محتوای کتاب های درسی و حتی کاربردهای دیگر به کار رفته، در پژوهشهای مختلفی استفاده شده است. در یکی از پژوهش هایی که در جنگ جهانی دوم با روش تحلیل محتوا صورت گرفت، تحلیل گران انگلیسی با موفقیت پیش بینی کردند که آلمانی ها دارای موشک وی ۲ هستند( کوی(۱۳۸۴)، نقل از جفری هرندی و همکاران، ۱۳۸۷).

در تحقیق دیگر پریسورک^[۱] و پرو^[۲] (۱۹۷۵) کتاب های درسی تاریخ چند کشور غربی شامل آلمان، فرانسه، انگلستان، پرتغال، سوئیس و شوروی را تحلیل کردند و قوم گرایی این کتاب ها را در معرفی آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا آشکار نمودند (جعفری هرندی و همکاران، ۱۳۸۷).

[۱] Preiswek

[۲] Perrot

[۱] -Khoi, Ie

[۲] Levi

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .