عنوان

مقاله عناصر داستان

تعداد صفحات: ۳۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

ساختار گرایی جنبش حایز اهمیتی است که در قلمرو وتوسعه آن در علوم انسانی، نیمه دوم قرن بیستم است. این آیین در دهه ۱۹۵۰ توسط ساختار گرایان فرانسوی گسترش یافت. پیشرفتهای نقد ادبی معاصر یا ایهام از نظریات زبان شناسانه ی فردینادوسوسور، منجر به تولد مکتب ساختار گرایی گردید. از نتایج مهم ساختارگرایی تحول بود که این جنبش دربررسی نثر داستان نویسی ایجاد نمود. تا کنون دیدگاههای مختلف به داستان کوتاه، عناصر داستان، شخصیت پردازی در داستان، فضاسازی داستان پرداخته شده است مانند کتاب عناصر داستان از جمال میرصادقی و صدسال داستان نویسی از حسن عابدینی.

ساختار مفهوم وسیع وپیچیده است و درباره آن اختلاف وجود دارد اما فرض اصلی ساختار گرایی این است که فعالیت آدمی وفراوردهای آن حتی خود ادراک و تفکر چیزهای ساختگی اند نه طبیعی. (احمدی، ۱۳۷۸: ۴۲) ساختار در اصل ساختن است و هدف تحلیل که فهم آن از راه ارجاع نزدیک به مفاهیم نظام و ارزش صورت می گیرد، بنا به تعریفی که در نشانه شناسی از آنها میشود، یک ساختار نظم وترتیبی صرفا مکانیکی وخالی از معنا نیست. کار اصلی ساختار، تحلیل ساختاری یک اثر به شرح زیر است: مشخص کردن اجزاء وعناصر تشکیل دهنده ساختار اثر، بررسی روابط و مناسبات میان آنها وشناخت صورتهای دلالت گری که وجود معنا را امکانپذیر می کند. (داد، ۱۳۹۰: ۱۱۷)

داستان کوتاه شاخه ای از ادبیات داستانی منثور به شمار می رود که تقریبأ صدو پنجاه سال از پیرایش آن در جهان سپری می شود. این گونه ادبی از قرن نوزدهم در ملل اروپایی و آمریکایی با پیشگامی اسکار آلن پو نویسنده روسی پا به عرصه وجود نهاد و در ایران با مجموعه یکی بود یکی نبود (۱۲۰۱) محمدعلی جمال زاده آغاز گردید.

واژه های کلیدی:عناصر داستان، طرح، موضوع، عناصر ساختاری طرح ،صحنه، زبان، زاویه دید، گفت و گو، شخصیت، لحن

  فهرست مطالب

چکیده ۶
مقدمه ۷
طرح ۸
۱-انواع پیرنگ ۹
۲- خصوصیات طرح ۱۰
۳- تفاوت داستان و طرح ۱۰
عناصر ساختاری طرح ۱۱
۱-شروع ۱۱
۲- ناپایداری ۱۱
۳- گسترش ۱۲
۴- تعلیق ۱۲
۵- بحران ۱۳
۶- اوج یا بزنگاه ۱۳
۷- گره گشایی ۱۴
۸- پایان ۱۴
موضوع ۱۴
۱- انواع موضوع داستان ۱۵
۲- تفاوت موضوع یا درونمایه ۱۵
شخصیت ۱۶
۱- تعریف و پیشینه ۱۶
۲- ویژگی های شخصیت ۱۸
۳- طبقه بندی شخصیت ۱۸
۳-۱ شخصیت از نظر ماهیت ۱۸
۳-۲ شخصیت از جهت تحویل پذیری یا تحویل ناپذیری ۱۹
۳-۳ شخصیت از نظر میزان گستردگی و کمال ۲۰
۳-۴ شحصیت از جهت نوع کاربرد ۲۰
۳-۵ شخصیت از نظر نقش داستانی ۲۲
۴-شیوه های شخصیت سازی ۲۳
گفت و گو ۲۴
۱- ویژگی های «گفت و گو» در شاهکارهای ادبی ۲۵
۲- کارکردهای گفت و گو ۲۶
۳- سیاق گفت و گو ۲۶
۴- انواع گفت و گو ۲۷
۴-۱ گفت و گوی دو طرفه و تک گویی ۲۷
۴-۲ انواع تک گویی ۲۷
لحن / نواخت ۲۸
۱- تعریف ۲۸
۲- انواع لحن ۲۸
۳- عناصر سازنده لحن ۲۹
زاویه دید ۲۹
۱- تعریف ۲۹
۲- انواع زوایه ی دید ۳۰
۲-۱ زاویه دید بیرونی ۳۰
۲-۲ زاویه ی دید درونی ۳۱
۳-زاویه دید متغیر و جا به جا شونده ۳۱
صحنه ۳۱
۱- اجزای صحنه ۳۲
۲- شیوه ی صحنه پردازی ۳۲
۳- وظیفه صحنه ۳۳
زبان ۳۳
۱- زیان از دیدگاه ادبیات داستانی ۳۳
۲- عناصر هویت دهنده ی زبان ۳۴
درونمایه و مضمون ۳۴
۱- انواع درونمایه ۳۵
۲- نحوه ی ارائه درونمایه ۳۵
منابع و مآخد ۳۶

منابع و مآخد

۱- میرصادقی، جمال (۱۳۷۶). ادبیات داستانی قصه، رمانس، داستان کوتاه، رمان، تهران: صدف، چاپ سوم؛

۲-… … … … … … … … … … … . (۱۳۸۲). داستان نویسهای نام آور معاصر ایران. تهران: اشاره، چاپ اول؛

۳-… … … … … … … … … … … (۱۳۸۸). عناصر داستان. تهران: سخن، چاپ ششم؛

۴- داد، سیما (۱۳۹۰). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید، چاپ پنجم؛

۵- پرین، لورانس (۱۳۷۸). ادبیات داستانی، ساخت، صدا و معنی. (ترجمه ی حسن سلیمانی، فهیمه اسماعیل زاده)، تهران: رهنما چاپ اول؛

۶- عابدینی، حسن (۱۳۶۹). صد سال داستان نویسی در ایران. تهران: تندر، چاپ دوم؛

۷-مستور، مصطفی (۱۳۷۹). مبانی داستان کوتاه. تهران: مرکز، چاپ اول؛

۸- رهنما، تورج (۱۳۶۳). داستان نویسان امروز ایران. انتشارات توس، چاپ اول؛

۹- سیف الدینی، علیرضا (۱۳۸۰). قصه مکان (مطالعه ای در شناخت قصه نویسی ایران). تهران: همراه؛

۱۰- اخوت، احمد (۱۳۷۱). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا، چاپ اول؛

۱۱- قادری، نصرالله (۱۳۸۶). آناتومی ساختار درام. تهران: نیستان، چاپ سوم؛

۱۲-موام، سامرست (۱۳۷۳). درباره ی زمان و داستان کوتاه. (ترجمه ی کاوه دهقان). تهران: نادر، چاپ سوم؛

مقدمه

داستان کوتاه، به شکل والگوی امروزی در قرن نوزدهم ظهور کرد. اولین بار، ادگار آلن پو، در سال ۱۸۴۲ اصول انتقادی وفنی خاصی را ارایه داد که تفاوت میان شکل های کوتاه وبلند داستان نویسی رامشخص می‌کرد، اما بر خلاف اصولی که پو ارایه داده بود، داستان های کوتاهی که در قرن نوزدهم نوشته می شد، ساختمانی حساب شده و محکم نداشت و به آن ها، قصه، طرح، لطیفه وحتی مقاله می گفتند.

براندر ماتیوز منتقد آمریکایی(۱۸۵۲-۱۹۲۹)صاحب کتاب ((فلسفه داستان کوتاه )) در سال ۱۸۸۵، اولین بار اصطلاح داستان کوتاه رادر زبان انگلیسی پیشنهاد کرد و داستان کوتاه را از داستانی که کوتاه شده بود فرق گذاشت واز آن تاریخ، اصطلاح داستان کوتاه برای گونه های متنوع این نوع داستان در زبان انگلیسی متداول شد. (میرصادقی، ۱۳۷۶: ۲۵۶)

ادگارآلن پو و گوگول دو نویسنده هستند که از آنها به عنوان پدران داستان کوتاه به مفهوم امروزی آن نام می برند. این دو نویسنده هم زمان یعنی در سال ۱۸۰۹ به دنیا امده اند و هر دو عمر کوتاه و پر ادباری داشتند ودر سال های نزدیک به هم مردند. پو، در سال ۱۸۴۹و گوگول سه سال بعد از او در سال ۱۸۵۲ در گذشت. تاثیری که هر کدام از آنها بر داستان کوتاه نویسان بعد از خودشان گذاشتند، از اهمیت بنیادی بسیاری برخوردار است. (همان: ۲۵۷)

بعد از این دو آغاز گر نوآور و مبتکر، داستان کوتاه نویسان دیگری آمدندو انواع داستان های کوتاه و داستان‌های بلند و رمان های کوتاه را به وجود آوردند.

داستان کوتاه است که حادثه وعمل واحدی را در برشی از زمان گزارش کند و بتوان آن را در یک وهله خواند. در این روایت خلاقه شخصیت های محدود در عمل حادثه واحدی شرکت دارند. داستان کوتاه خوب باید بدرخشد، خواننده را به هیجان آورد و در او اثر کند. سه شاخصه ی بزرگ داستان کوتاه عبارت است از: حادثه واحد، تاثیر واحد و محدویت زمان وشخصیت. (همان: ۲۵۷)

در ادبیات ایران حکایت کوتاه تاریخی و تعلیمی بسیاری می یابیم که شباهت های زیادی با داستان کوتاه دارند. اما داستان کوتاه به معنی امروزین، نخستین بار درسال ۱۳۰۰ شمسی با انتشار یکی بود ویکی نبود محمد علی جمال زاده (۱۲۷۰-۱۳۷۷ش) در ایران پا گرفت و از نام آوران کوتاه میتوان به این نویسندگان اشاره کرد: صادق هدایت (۱۲۸۱-۱۳۳۰ش)، بزرگ علوی(۱۲۸۲-۱۳۷۷ش)، صادق چوبک (۱۲۹۵-۱۳۷۷ش)، سیمین دانشور(ت۱۳۰۰ش)، جلال آل احمد و جمال میر صادقی… . (رهنما، ۱۳۶۳: ۵۲)

طرح[۱]

«طرح به یونانی «mythos »، به انگلیسی «plot » و به فرانسه «plan » برای نخستین بار در« پوئتیک» ارسطو مطرح شد و معناهای گوناگونی به خود گرفت در زبان فارسی به«طرح»، «پیرنگ»، «افسانه مضمون»، «داستان»، «طرح و توطئه» ترجمه شده است » (قادری، ۲۳:۱۳۸۸). «طرح در لغت به معنای نقاشی، صورت و پیکر است و در اصطلاح داستان شکل خاصی از داستان نویسی است که به طور مشخص جنبه توصیفی دارد» (داد، ۳۳۸:۱۳۹۰). «ارسطو تعریف صریحی برای پیرنگ داده است و پیرنگ را «ترکیب کننده حوادث» و تقلید از «عمل» دانسته است. تعریفی است کلی که مفهوم داستانی را نیز در بر می‌گیرد» (میرصادقی، ۶۲:۱۳۸۸).

«و آن بیان ترتیب و توالی حوادث بر حسب روابط علت ومعلولی است، بدیهی است که منطق هر داستانی مبتنی برهمین ترتیب علت و معلولی حوادث و وقایع است» (شمیسا، ۱۶۲:۱۳۸۰).

«کوتاه ترین تعریفی که برای پیرنگ آورده اند واژه ی «الگو» است که خلاصه شده ی «الگوی حوادث» است، اما حوادث پیرنگ را به وجود نمی آورد بلکه پیرنگ خط ارتباط میان حوادث را ایجاد می کند. از این رو ممکن است پیرنگ را چنین تعریف کنیم: پیرنگ وابستگی موجود میان حوادث  داستان را به طور عقلانی تنظیم می کند» (میرصادقی، ۶۴:۱۳۸۸).

«پلات ساختمان فکری و ذهنی و درونی داستان است و خواننده ی هوشمند با توجه به پلات است که ناظر توالی منطقی حوادث و نتایج علت و معلولی مترتب برآن ها خواهد بود» (شمیسا، ۱۶۲:۱۳۸).

«پیرنگ فقط ترتیب و توالی وقایع نیست بلکه مجموعه سازمان یافته ی وقایع است این مجموعه وقایع و حوادث با رابطه علت و معلولی به هم پیوند خورده و با الگو و نقشه ای مرتب شده است» (میرصادقی، ۶۴:۱۳۸۸)

 [۱] sketsh

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .