عنوان

مقاله کیفیت محیط شهری

تعداد صفحات: ۷۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

کیفیت زندگی از موضوعاتی است که امروزه در مطالعات شهری، از منظر علوم اجتماعی، روانشناسی، اقتصاد، مدیریت، علوم سیاسی و…. مورد توجه قرار گرفته است، کیفیت زندگی برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است. امروزه کیفیت زندگی هدف اصلی تمام برنامه ریزی هاست که توسط اندیشمندان و برنامه ریزان تهیه می شود(قالیباف و همکاران، ۳۱:۱۳۹۰).

میزان کیفیت زندگی ساکنین شهرها با توسعه ی پایدار شهرها ارتباط تنگاتنگی دارد. توسعه ی پایدار، همه جوانب توسعه(محیط زیست، اقتصاد و اجتماع) در جامعه ی انسانی را مورد تاکید قرار می دهند. باتوجه به پیچیدگی ذاتی شهرها و ابعاد مختلف تاثیرگذاری آن ها، شناخت عوامل اصلی و کلیدی در جهت دستیابی به پایداری شهری ضروری به نظر میرسد. در این راستا، رضایتمندی شهرنشینان از وضعیت موجود شهرها، توجه به خواسته ها و نیازهای آنان می تواند مدیران شهری را در دستیابی  به پایداری بیشتر شهرها به ویژه پایداری اجتماعی یاری رساند(حسین زاده دلیر  و همکاران۲:۱۳۸۸). شهر سالم با انسانهای سالم معنا می یابد و هر دو موجب به وجود جامعه ای سالم و پویا خواهند شد. شهرنشینی به عنوان یکی از عوامل مهم تاثیر گذاربر سلامت فردی و اجتماعی شهروندان، محسوب می شود به گونه ای که، سلامت انسان ها، تاحد زیادی تحت تاثیر وضعیت اجتماعی_– اقتصادی و محیطی آنها و در گرو برنامه ها و اهدافی است که شهر برای آن ها در نظر گرفته است و ارتقای سطح کیفیت زندگی شهری نیز، درگرو سلامت است. ارتقای سطح سلامت، به مثابه محور توسعه جوامع پذیرفته شده و باتوجه به اهداف منشور اوتاوا، هدف نهایی همه دولت هاست. یافته های کیفیت زندگی می تواند برای بازشناسایی استراتژی های سیاسی قبلی و طراحی سیاست های برنامه ریزی آینده استفاده شود. بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه ای، یکی از مهمترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه است(قدمی و معتمد۱۳۹۲ :۵۰-۳۳).

واژه های کلیدی: کیفیت محیط شهری، کیفیت زندگی شهری، مدلهای طبقه بندی کیفیت محیط شهری،فضای شهری، دیدگاههای توسعه پایدار شهری ، ارزیابی عملکرد محیط

 فهرست مطالب

چکیده ۶
مقدمه ۷
تاریخچه پیدایش مفهوم کیفیت زندگی ۹
۱-کیفیت زندگی شهری ۱۰
۲- مفهوم کیفیت زندگی ۱۳
۳- نظریه های کیفیت زندگی ۱۶
۳-۱- کیفیت زندگی ناشی از برخورداری ۱۶
۳-۲- کیفیت زندگی ناشی از ارتباطات ۱۷
۳-۳- کیفیت زندگی ناشی از کیفیتِ بودن ۱۷
۳-۴- کیفیت زندگی شهری و برنامه ریزی ۱۸
۵- دیدگاه های کیفیت زندگی ۱۹
۵-۱- مکتب ساختارگرایی ۲۰
۵-۲- مکتب اصلاح گرایی ۲۱
۵-۳- نظریات طراحان شهری معاصر در باب کیفیات محیطی ۲۱
۵-۴- مدلهای طبقه بندی کیفیت محیط شهری ۲۳
۵-۴- ۱- مدل لنگ: نیازهای انسانی ۲۳
۵-۴-۲- مدل اپلیارد: حالت های ادراک انسانی ۲۳
۵-۴- ۳- مدل «کانتر» : مولفه های « مکان » ۲۴
۶- ابعاد اساسی در مدلهای سنجش کیفیت زندگی شهری ۲۴
۶-۱- کیفیت زندگی و ابعاد سه گانه آن ۲۶
۶-۲- شاخص های سنجش کیفیت زندگی شهری ۲۸
پیشینه شهر ۳۱
۱- پیدایش شهر و شهرنشینی ۳۲
۱- ۱- مرحله اول دگرگونی و رشد شهرها سال۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ ۳۳
۱- ۲- مرحله دوم دگرگونی و رشد شهرها سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۱ ۳۴
۱- ۳- مرحله سوم رشد شتابان شهر نشینی تا انقلاب اسلامی ۳۵
۱- ۴- مرحله چهارم ادامه شدت شتابان شهرنشینی بعد از انقلاب اسلامی ۳۶
۲- فضای شهری و ابعاد آن ۳۶
۲-۱- تأثیر فضاهای شهری بر وجوه مختلف یک شهر ۳۷
۲-۲- تاثیر فضاهای شهری بر سیما و کالبد یک شهر ۳۷
۲-۳- تاثیر فضاهای شهری بر وجوه فرهنگی و اجتماعی یک شهر ۳۸
۳- فرایند بازساخت و شکل گیری مناطق کلانشهری ۳۹
۳-۱- سنت زیبایی شناسی بصری در طراحی شهری ۴۰
۳-۲- سنت ایجاد مکان شهری ۴۱
۴- تعریف کلان شهر ۴۲
۴-۱- تاریخچه پیدایش کلان شهر ۴۳
۴-۲- خصلت‌های کلان شهرها ۴۳
۴-۲-۱- سلطه عقلانیت و حسابگری در شهرها ۴۳
۴-۲-۲- پیچیدگی کلان شهرها ۴۴
۴-۲-۳- دلزدگی و یکنواختی ۴۴
۴-۲-۴- احتیاط، محافظه کاری در کلان شهری ۴۴
۴-۲-۵- کلان شهر، مرکز تحول فرهنگ مدرن ۴۵
۴-۲-۶- عدم تجانس و ناهمگونی شهرها ۴۵
۴-۲-۷- تراکم و آلودگی محیط ۴۵
۴-۲-۸- تأخر فرهنگی و عدم هماهنگی انسان و ماشین ۴۶
۵- برنامه ریزی ۴۶
۶- دیدگاههای توسعه پایدار شهری با توجه به محیط زیست ۴۷
۶-۱- تعریف سازمان خواربار جهانی (فائو) ۴۸
۶-۲- تئوریهای توسعه منطقه‌ای ۴۸
۶-۳- روش منطقه‌ای‌کردن ۴۹
۶-۴- مناطق همگن ۴۹
۶-۵- مناطق عملکردی ۵۰
۶-۶- مناطق برنامه‌ریزی ۵۰
۶-۷- نظریه سیستمها ۵۲
۷- تعریف و مفهوم ارزیابی عملکرد محیط ۵۳
۷-۱- مفهوم ارزیابی محیط ۵۵
۷-۲- اهداف، عملکرد و معیارهای ارزیابی ۵۵
۷-۳- ارزشیابی محیط ۵۶
۷-۴- مفهوم ارزشیابی ۵۷
۸- مدیریت شهری و مشارکت مردمی ۵۹
۸-۱- مشارکت و توسعه شهری ۶۱
۸-۱-۱- مفهوم مشارکت ۶۱
۸-۱-۲- سطوح مشارکت ۶۲
۸-۱-۳- ضرورت و اهمیت مشارکت در توسعه ۶۳
۹- نظریه برنامه‌ریزی ارتباطی ۶۵
۹-۱- برنامه ریزی فضایی ۶۶
۹-۲- ساختار فضایی ۶۷
۹-۳- ساماندهی فضایی ۶۸
نتیجه گیری ۶۹
منابع و مأخذ ۷۰

منابع

حسین زاده دلیر، کریم، رسول قربانی و پری شکری فیروزجاه، ( ۱۳۸۸ )، تحلیل و ارزیابی کیفی سنجه های پایداری شهری در شهر تبریز، مجله مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال اول، شماره ۲، پاییز .۱۳۸۸

حسین زاده دلیر، کریم، (۱۳۸۰)، اصول و روشهای برنامه رطزی ناحیه ای، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران .

گلکار ک ،(۱۳۸۰)،مؤلفه های سازنده کیفیت محیط شهری، مجله صفه ، دانشگاه شهید بهشتی، . ش۳۲، ص۵۴ .

گلکار،کوروش، (۱۳۷۸)،طراحی شهری:تحلیل تئوری ها، دانشکده معماری ،دانشگاه شهید بهشتی ،شماره۲۹٫

خادم الحسینی، احمد، حسین منصوریان و محمد حسین ستاری، (۱۳۸۹)، سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی : شهر نورآباد، استان لرستان ) ، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شماره ۳ . بهار ۱۳۸۹

لینچ، کوئین ،(۱۳۸۱)، تئوری شکل شهر، ترجمه سید حسین بحرینی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.

لینچ،کوین، (۱۳۷۶)، سیمای شهر، مترجم:منوچهر مزینی، نشر دانشگاه تهران.

بحرینی،حسین، طبیبیان، منوچهر، (۱۳۷۷)، مدل ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری، مجله محیط شناسی دانشگاه تهران، شماره ۲۱-۲۲، صص ۱-۲۴٫

بحرینی، سید حسین، (۱۳۸۹)، فرایند طراحی شهری،انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.

حسینی، سیدجواد،حیدری،محمدرضا،(۱۳۸۷)، شیوه های مؤثر در بازسازی و نوسازی بافتهای فرسوده، اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، مشهد مقدس.

مقدمه

امروزه اهمیت محیط های مسکونی شهری به عنوان سکونتگاه های اصلی مردم، روز به روز در حال افزایش است. به طوری که این محیط ها در وهله اول ابزار مهمی برای توسعه انواع شاخص های زندگی نظیر سلامت، خانواده، کار یا فراغت و… را فراهم می آورند. دوم اینکه، جمعیت زیادی در نواحی به شدت شهرنشین شده زندگی می کنند و یا در آینده ای نزدیک زندگی خواهند کرد که می بایست به کیفیت محیط سکونت آنها توجه ویژه شود (رفیعیان،۱۰:۱۳۹۱). کیفیت محیط نه تنها به حوزه برآورده سازی نیازهای مادی انسانی توجه دارد، بلکه تامین و ارتقای ظرفیت های اجتماعی و توسعه ای اجتماعات براساس الگوهای رفتار اجتماعی را در نظر دارد. بنابراین بهبود و ارتقای کیفیت محیط مسکونی، به مثابه یکی از اهداف اصلی سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری در پایش سیاست های عمومی تبدیل شده است (خادم الحسینی و دیگران، ۱۳۸۹: ۱)

کیفیت محیط شهری سنجشی است برای ارزیابی شرایطی از محیط مسکونی که برای زندگی شهری حداقل مطلوبیت را به همراه دارد و از عوامل مؤثر بر آن می توان از میزان و نحوه خدمات رسانی اجتماعی، چگونگی سلسله مراتب در کاربری های عمده و خدماتی شهر، امنیت اجتماعی در فضاهای شهری، نحوه دسترسی به فضاهای شهری، مکان قرار گیری کاربری ها و فضاهای اصلی شهر در بستر شهر، محیط زیست شهری، عملکرد بخش های مختلف در شهر، فعالیت های در جریان در محیط شهری، توجه به هویت و فرهنگ بومی ساکنان و غیره را نام برد. دلیل مهم برای چنین توجه ای به (مفهوم) کیفیت با توجه به برنامه ریزی و طراحی شهری به طور هم زمان و تعاملی از جمله راهکارهایی است که می تواند ارتقای کیفیت عملکردی در فضاهای شهری را محقق کند . پارامترهای کیفیت محیط شهری برای بررسی نتایج مو رد انتظارطراحی از فرایند برنامه ریزی، پس از مقایسه نظریات مختلف و تحلیل آن ها و لحاظ کردن وجوه اشتراک و افتراق میان عناصر تشکیل دهنده کیفیت محیط شهری مانند نظریات جین جیکوبز، لینچ، بنتلی، دی ای تی آر، کرمونا و جان پانتر، در نهایت شش شاخص در نظر گرفته شد. این شاخص ها عبارتند از نفوذپذیری[۱] ، تنوع[۲] ، ایمنی و امنیت[۳]، انعطاف پذیری[۴]، همه شمول بودن[۵] و سرزندگی[۶]. کیفیت های محیط شهری مطابق با مدل کانتر از کیفیت های مربوط به کالبد، فعالیت و تصورات تشکیل می شود. از امتزاج کیفیت های کالبدی و فعالیتی، کیفیت عملکردی پدید می آید (گلکار،۱۳۸۰: ۵۶).  به هرحال میان برنامه ریزان شهری و سیاست گذاران درباره ی تدقیق معنای کیفیت زندگی، اجزای منفردی که کیفیت زندگی را در بردارند (کیفیت زندگی از مجموع و تعامل آ نها بدست می آید) و روشی که از طریق آن برنامه های ویژه، کیفیت زندگی را بهبود می بخشند، توافق اندکی وجود دارد. در عین حال درگزارشات و پروژه های برنامه ریزی شهری بسیاری به مفهوم کیفیت زندگی شهری اشاره می شود، چه به عنوان نتیجه و حاصل پروژه و چه به عنوان بررسی وضعیت موجود (لطفی، ۶۸:۱۳۸۸ ).

استراتژی شهری بانک جهانی (۱۹۹۹) برای شهرهای جهان سوم، بر روی چهار مشخصه اساسی قابلیت سکونت، رقابت پذیری، حکمرانی خوب و ورشکستگی ها متمرکز شده است؛ این چهار عامل را نیز در افزایش رفاه ساکنین این شهرها دخیل می داند(باسخا و همکاران، ۹۸:۱۳۸۹).

 تاریخچه پیدایش مفهوم کیفیت زندگی

تاریخچه پیدایش مفهوم کیفیت زندگی به دوران ارسطو در ۳۸۵ سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. در آن دوران ارسطو “زندگی خوب” یا “خوب انجام دادن کارها “را به معنی شاد بودن در نظر گرفته است، لیکن در عین حال به تفاوت مفهوم شادی در افراد مختلف پرداخته است و ذکر نموده است سلامتی که باعث شادی در یک فرد بیمار می شود با ثروت که فرد فقیری را شاد می کند یکسان نیست و به طور مشخص بیان نموده است که شادی نه تنها برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد بلکه برای یک فرد نیز درشرایط متفاوت معنی یکسانی نخواهد داشت. به هرحال در آن زمان شادی یا شادمانه زیستن معادل با آنچه که امروز کیفیت زندگی نام دارد تلقی می شد؛ ولی اصطلاح “کیفیت زندگی” تا قرن بیستم مورد استفاده قرار نگرفته بود . به مرور زمان محققین متوجه شدند که کیفیت زندگی می تواند یکی از پیامد های پر اهمیت در ارزیابی های سلامت باشد، چنانچه تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت نیز به این نکته تاکید دارد (Fayers P M, 2000:56). با توجه به تعریف تندرستی توسط سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۴۸ میلادی، مبنی بر ابعاد وسیع آن به شکل رفاه کامل فیزیکی، روحی و اجتماعی و نه فقط عدم وجود بیماری، لازم است اندازه گیری سلامت و ارزیابی مداخلات بهداشتی علاوه بر شاخص های فراوانی و شدت بیماری به سایر ارزش های انسانی مانند کیفیت زندگی نیزتوجه کند. امروزه در مقایسه اثر بخشی و ارزش نسبی درمان های متفاوت، تحقیقات، سیاست گذاری های بهداشتی، ارزیابی خدمات بهداشتی، درمان بیماران و بهبود رابطه پزشک و بیمار می توان کیفیت زندگی را به عنوان یک پیامد پر اهمیت اندازه گیری نمود (Bonomi A, 2000: 53). ابزارهای زیادی برای اندازه گیری کیفیت زندگی طراحی شده است .

کیفیت زندگی  به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بهزیستی و رفاه اجتماعی، یکی از دستاوردها و ستانده‌های مهم توسعه محسوب می‌گردد. سابقه‌ی این مفهوم نیز به واکنش‌هایی برمی‌گردد که مخالف رشد اقتصادی بودند. گزارش باشگاه رم با عنوان محدودیت‌های رشد از نخستین و سامان‌یافته‌ترین این واکنش‌ها بود. این گزارش که در سال ۱۹۷۲ تهیه گردید، مخاطرات حاصل از رشد لجام گسیخته‌ی اقتصادی و بهره‌ برداری بی‌رویه از منابع طبیعی را یادآور می‌شد.

[۱] – Permeability

[۲] – Variety

[۳] – Safety & Security

[۴] – Robustness

[۵] – Universal design

[۶] -Viability

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .