عنوان
مقاله نظریه های سرمایه اجتماعی
تعداد صفحات: ۶۲
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
سرمایه اجتماعی در سالیان اخیر توجه محققان حوزهای مختلف علوم انسانی و اجتماعی را به خود مشغول کرده است. در واقع به خاطر همین چند بعدی و پیچیده بودن، باعث شده که صاحب نظران مختلف تعاریف مختلفی از این مفهوم ارائه دهند. در حالیکه سرمایه فیزیکی به موضوعات فیزیکی بر می گردد و سرمایه انسانی به دارایی های افراد، سرمایه اجتماعی برخلاف سرمایه های متعارف کالایی همگانی(خاکباز, ۱۰۰:۱۳۸۴ )است وبه روابط میان افراد ، شبکه های اجتماعی و هنجارهای متقابل و اعتماد ناشی از آنها بر می گردد در این معنی سرمایه اجتماعی دقیقا با آنچه که « فضیلت مدنی» نامیده می شود مرتبط است ، زیرا سرمایه اجتماعی هم به عنوان منبعی برای فعالیتهای بدخواهانه و هم فعالیتهای خیر خواهانه به کار می رود به طور مثال برایانحصار فرصت های استخدامی افراد خارج از گروه یا نبرد با دشمنان خیالی یا واقعی .( پاتنام،۲۰۰۰ )اصولا وضعیت مدنی همگانی که در معنی شبکه روابط اجتماعی متقابل محاط می شود، قویترین است ( همان)
به عقیده میشل والزرعلاقه مندی به مسائل عمومی و دلبستگی به اهداف عمومی علائم اصلی فضیلت مدنی است (پاتنام ،۱۹۹-۱۵۷ والزر، ۱۹۸۰: ۶۴) اما پاتنام درستکاری ، اعتماد و اطاعت از قانون را سه صفت برجسته فضیلت مدنی می داند و می گوید شهروندان در جامعه مدنی با یکدیگر به طور عادلانه رفتار می کنند و انتظار دارند که با آنها عادلانه رفتار شود. آنها انتظار دارندکه حکومت شان از معیارهای عالی دنباله روی کندو خود نیز از روی میل به قوانینی که خود وضع کرده اند، تندرمی دهند(پاتنام ، ۱۹۲:۱۹۹۳).
بر پایه تعریف روبرت پاتنام،سرمایه اجتماعی وجوه گوناگون سازمان اجتماعی :اعتماد،هنجارهای معامله متقابل وشبکه های اجتماعی است که می توانند با تسهیل اقدامات هماهنگ کارایی جامعه را بهبود بخشند (پاتنام,۲۸۵:۱۳۸۰)
یکی از صاحب نظران بنام سرمایه اجتماعی فوکویاما میباشد که در کتاب «پایان نظم»، سرمایه اجتماعی را به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزشهای غیررسمی تعریف میکند که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیماند. او همچنین میافزاید که مشارکت در ارزشها و هنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد ، چرا که این ارزشها ممکن است ارزشهای منفی باشد. … هنجارهایی که تولید سرمایه اجتماعی میکنند باید شامل سجایایی از قبیل صداقت، ادای تعهدات و ارتباطات دو جانبه باشد (فوکویاما، ۱۳۷۹؛ زارع، ۱۳۸۹).
از دیگر نظریهپردازان میتوان به جمیز کلمن اشاره کرد که سرمایه اجتماعی را بر مبنای کارکرد آن تعریف میکند.به نظر وی سرمایه اجتماعی ذات واحدی نیست بلکه مجموعهای از ذاتهای گوناگون است که دو عنصر مشترک دارند: اولاٌ همه آنها مشتمل بر جنبهای از ساختارهای اجتماعیاند، ثانیاً برخی کنشهای خاص کنشگران-اعم از اجتماعی مانند سایر اشکال سرمایه مولد است، یعنی تحقق اهداف معینی را که در نبودش محقق نمیشوند امکانپذیر میگرداند (کلمن، ۱۳۸۴). پاتنام نیز بیان میکند که سرمایه اجتماعی برخلاف سرمایههای متعارف «کالای همگانی» است، یعنی در مالکیت خصوصی کسانی که از آن سود میبرند نیست. از نظر وی سرمایه اجتماعی اغلب باید محصول جانبی دیگر فعالیتهای اجتماعی باشد. این سرمایه معمولا در پیوندها، هنجارها و اعتمادی تشکیل میشود که از یک شرایط اجتماعی به شرایط دیگر انتقالپذیر است (پاتنام، ۱۳۸۴). همچنین از دیدگاه ولکاک و نارایان ایده اساسی سرمایه اجتماعی این است که خانواده، دوستان، شرکا و همکاران شخص سرمایه مهمی را تشکیل میدهند، سرمایهایی که به هنگام مواجه با یک بحران، فینفسه مفیدهستند.
از نظر آنها آنچه که در مورد افراد صدق میکند، در مورد گروهها هم صادق است. اجتماعاتی که متشکل از انواع و اقسام شبکههای اجتماعی و انجمنهای مدنی هستند در رویارویی با فقر و ضعف اجتماعی در موقعیت بهتری قرار دارند، دعواهها را حل میکنند و از فرصتهای تازه بهره میگیرند. برعکس، تاًثیر فقدان پیوندهای اجتماعی به اندازه حضور آنها مهم است (ولکاک[۱] و نارایان[۲]، ۱۳۸۴). بعنوان نتیجهگیری میتوان بیان نمود که سرمایه اجتماعی یکی از انواع سرمایههاست که در غیاب آن، دیگر سرمایهها اثربخشی خود را از دست میدهند لذا سرمایه اجتماعی میتواند کلید و حلال بسیاری از مسائل اجتماعی، اقتصادی و شهری باشد.
واژه های کلیدی: تاریخچه سرمایه اجتماعی، سطوح سرمایه اجتماعی، نظریه‌های سرمایه اجتماعی
فهرست مطالب
چکیده ۴
مقدمه ۶
تاریخچه سرمایه اجتماعی ۸
ماهیت سرمایه ۱۳
نسبت سرمایه اجتماعی بادیگرانواع سرمایه ۲۰
ابعاد سرمایه اجتماعی ۲۴
سطوح سرمایه اجتماعی ۲۷
پیامدهای منفی سرمایه اجتماعی ۲۹
نظریه‌های سرمایه اجتماعی ۳۲
۱-جیمز کلمن ۳۲
۲-پیر بوردیو ۳۴
۳-رابرت پاتنام ۳۸
۴-فرانسیس فوکویاما ۴۱
۵-آنتونی گیدنز ۴۳
۶-تئوری شکاف ساختاری ۴۵
۷-تئوری منابع اجتماعی ۴۶
۸-تئوری پیوندهای ضعیف ۴۷
۹-وولکاک و نارایان ۴۸
۱۰-کریستین گروتیت ۴۹
۱۱-پاملا پاکستون ۵۰
۱۲-کاکس ۵۱
منابع ۵۲
منابع
شارع‌پور، محمود (۱۳۸۲)، ریشه‌های سرمایه اجتماعی، سازمان مدیریت و برنامهریزی استان مازندران.
شارع‌پور، محمود (۱۳۸۷)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات سمت
شارع‌پور، محمود (۱۳۸۰)، فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن، نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران، شماره ۳
شارع‌پور، محمود (۱۳۹۰)، سنجش نابرابری در سرمایه اجتماعی با استفاده از تکنیک ژنراتور، دو فصلنامه علمی- پژوهشی تحلیل اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی، شماره ۴، صص ۱۳۰-۱۱۱
کرایب، یان (۱۳۸۱)، نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه: شهناز مسمی پرست، تهران: نشر آگه
غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا (۱۳۸۸)، کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، تهران: نشر تیراژه
غفاری، غلامرضا (۱۳۸۵)، مدخلی بر سرمایه اجتماعی، مجله سیاست داخلی، سال اول، شماره اول، صص ۱۰۳-۷۵
پیراهری، نیر (۱۳۸۸)، سرمایه اجتماعی در نظریات اجتماعی، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، سال ۳، شماره ۳
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (۱۳۸۳)، توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نشر نی
مؤیدفر، رزیتا و همکاران (۱۳۸۶)، اثرات متقابل و پویای سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی، مطالعات اقتصاد بین‌الملل، سال ۲۰ شماره ۳۵، صص ۳۸-۲۲
آرمان، فاطمه (۱۳۹۰)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی در شهروندان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه مازندران
مقدمه
سرمایه اجتماعی از مباحث نسبتاًنوینی است که دربررسی های اجتماعی اقتصادی جوامع مدرن مطرح گردیده است. همانطورکه مفهوم سرمایه اجتماعی نشان می دهددرواقع این واژه برگرفته ازدیگرمفاهیم متداول دراقتصاداست،مثل سرمایه فیزیکی وسرمایه انسانی یاسرمایه طبیعی،امامفهوم جدیدی است که تقریباًازاوائل دهه۹۰واردمتون توسعه های،جامعه شناسی وسیاسی شده است.
سرمایه اجتماعی نیزمثل اکثراصطلاحات درعلوم انسانی تعریف واحدی نداردونوع تعریف باتوجه مکان وزمان متفاوت است. ازنظربرخی صاحب نظران سرمایه اجتماعی مفهومی باصورت جدیدامامحتوایی کهن است. ایده ای که مفهوم سرمایه اجتماعی ازآن سخن می گویدباوجودشهرتاخیرخودبرای جامعه شناسان حرف تازه ای ندارد. ایدهمذکوراین است که مشارکت درگروههای اجتماعی نتایج سودمندی برای فردوجامعه دارد.
امروزه در کنار سرمایه های انسانی ، مالی و اقتصادی ، سرمایه دیگری بنام سرمایه اجتماعی مورد بهره برداری قرار گرفته است.این مفهوم به پیوندها ، ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد.که با خلق هنجار ها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا می شود. سرمایه اجتماعی به عنوان یک اهرم ، مورد اقبال فراوان نیز واقع شده است .در دیدگاه های سنتی مدیریت توسعه سرمایه های اقتصادی ،فیزیکی و نیروی انسانی مهمترین نقش را ایفا می کردند.اما در عصر حاضر برای توسعه بیشتر از آنچه به سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند باشیم به سرمایه اجتماعی نیازمندیم .زیرا بدون این سرمایه استفاده از دیگر سرمایه ها به طور بهینه انجام نخواهد شد.در جامعه ای که فاقد سرمایه اجتماعی کافی است سایر سرمایه ها ابتر می مانند و تلف می شوند.از این دو موضوع سرمایه اجتماعی[۱] به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به توسعه محسوب شده و مدیرانی موفق قلمداد می گردند که بتوانند در ارتیاط با جامعه به تولید و توسعه سرمایه اجتماعی بیشتر نائل گردند. پیچیدگی زندگی در جوامع مدرن امروزی باعث شده تا روابط اجتماعی و میزان و چگونگی مشارکت افراد در شبکههای جمعی بر کم و کیف تمامی فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی اثرگذار باشد. در این میان سرمایه اجتماعی یکی از مولفههای اصلی است. سرمایهی اجتماعی مفهومی انتزاعی، ترکیبی، پیچیده و بینرشتهای است و کاربرد گستردهی آن در مدیریت شهری، اقتصاد، رفتار سازمانی، سیاست، بهداشت عمومی، جرمشناسی، توسعه روستائی، حکمرانی خوب، برنامهریزی شهری، و … نشاندهندهی پتانسیل بسیار زیاد آن جهت تحلیل پدیدههای گوناگون در جامعه است. (زاهد ، زاهدانی ، ۱۳۶۹). بعنوان نمونه رابرت پاتنام[۲] در مقالهای تحت عنوان “جامعه برخوردار، سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی” بیان میکند که یکی از دلایل عدم موفقیت دولت آمریکا در احیای محلات فقیرنشین، فرسایش سرمایه اجتماعی در این مناطق است. وی همچنین معتقد است که بخشی از مشکل سیاهپوستان و لاتینیتبارهای مناطق داخلی شهر این است که آنها از «ارتباطات» به معنای واقعی بیبهره اند (پاتنام، ۱۳۸۴). همچنین از نظر وی در محلههایی که سرمایه اجتماعی شکل میگیرد، مسائل اجتماعی مثل اعتیاد، جرم و غیره کمتر است؛ به عبارت دیگر سرمایه اجتماعی در سطح محله، افزایش امنیت محله و کاهش جرایم را در پی خواهد داشت (باستانی، ۱۳۸۷). در واقع سرمایه اجتماعی از طریق اجزای خود همچون «اعتماد، مشارکت، شبکههای اجتماعی و …» میتواند باعث کاهش این مسائل و مشکلات در محله گردد.
تاریخچه سرمایه اجتماعی
دغدغه تنزل روابط اجتماعی، از جمله موضوعاتی است که به کرات در جامعه‌شناسی کلاسیک و معاصر به چشم می‌خورد. به نظر زیمل نتیجه چنین شرایطی، ناپایداری روابط و کاهش اعتماد اجتماعی است. این ایده تنزل روابط اجتماعی نخستین، همچنان در کانون توجه جامعه‌شناسان قرار دارد. جامعه‌شناسان معاصر برای بررسی کمیت و کیفیت روابط اجتماعی از مفهوم سرمایه اجتماعی بهره جسته‌اند (شارع‌پور، ۱۳۸۰؛ ۱۲۰).ریشه کار صاحبنظران این نظریه را باید در تئوری‌های کلاسیک جامعه‌شناسی جستجو کرد. در واقع سرمایه اجتماعی سابقه تاریخی زیادی دارد و جامه‌ای نو برای تئوری‌های قدیمی‌تر به شمار می‌رود. جامعه‌شناسان اولیه درباره انتقال از گمینشافت[۳] به گزلشافت[۴] با تأثیر زندگی شهری در حیات انسانی نظرات فراوانی ابراز داشته‌اند. به نظر زیمل[۵] فرایندهایی نظیر تقسیم کار فزاینده، عقلانیت مفرط، سلطه روزافزون و نظایر آن سبب پیدایش افسردگی و احتیاط در روابط اجتماعی موجود در کلان شهر شده است، در حالت دلزدگی فرد قادر نیست تفاوت‌ها را دریابد. برای چنین فردی همه انسان‌ها در یک سطح و بدون تمایز ظاهر می‌شوندو در چنین شرایطی اهمیت زندگی از بین می‌رود. تمام امور و فعالیت‌ها یکنواخت میشود و رضایت از زندگی کاهش می‌یابد. به موازات افزایش افراد و تراکم فیزیکی، روابط چهره به چهره کارکرد خود را از دست داده و جای خود را به روابط دیگری میدهند. به نظر زیمل، نتیجه چنین شرایطی ناپایداری روابط و کاهش اعتماد اجتماعی است (همان؛ ۱۲۰).
همزمان با کار زیمل، دیدگاه جدیدی نسبت به روابط اجتماعی بعنوان منبعی از معنا و نظم در کار جامعه‌شناس پیشکسوت فرانسوی امیل دورکیم[۶] آشکار گردید.دورکیم این اندیشه را بابحث گذار طولانی‌مدت از همبستگی مکانیکی[۷] به ارگانیکی[۸] مطرح کرد. برای او در گذشته انسجام از نوع مکانیکی بوده به خاطر این که آن فاقد قوه تفکر و از روی عادت و مبتنی بر الزمات و ساختار ثابتی از ارباب و رعیت بوده است. در این ساختارهمه از پایگاه و موقعیت خودوهمچنین موقعیت دیگران باخبر بودند و بعلاوه همه مردم عقاید یکسانی دارند که بر پایه مذهب است امادر انسجام ارگانیکی ساختار اجتماعی، ساختاری پیچیده است و تقسیم کار پیشرفته‌ای دارند (یان کرایب، ۱۳۸۲؛ ۱۲۷).
[۲]-Patnam
[۳]– Gemeinschaft
[۴]– Gessellschaft
[۵]– George simmel
[۶]– Emile Durkheim
[۷]– Mechanical Solidarity
[۸]– Organical solidarity
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
ارسال نظر