عنوان

مقاله سکونتگاه های غیررسمی

تعداد صفحات: ۴۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

اسکان غیر رسمی یکی از چهره های بارز فقر شهری است که در درون یا مجاور شهرها (به ویژه شهرهای بزرگ) به شکلی خودرو ، فاقد مجوز ساختمان و برنامه ریزی رسمی شهرسازی ، با تجمعی از اقشار کم درآمد و سطح نازلی از کمیت و کیفیت زندگی شکل می گیرد و با عناوینی همچون حاشیه نشینی ، اسکان غیر رسمی ، سکونگاههای خودرو و نابسامان نامیده می شود. با توجه به نارسا بودن اصطلاح حاشیه نشینی و آلونک نشینی برای کلیه اشکال این پدیده ، اصطلاح اسکان غیر رسمی ، با تعبیری گسترده تر به جای حاشیه نشینی و آلونک نشینی بکار می رود. از این رو اصطلاح اسکان غیر رسمی شامل حاشیه نشینی و اشکال متعدد می باشد. با این حال، « اسکان های غیررسمی » در حقیقت یک اصطلاح منسوب به غرب است که سابقه آن به نوشته های متفکرینی چون رابرت پارک، اورت استون ، جان ترنر و چارلز آبرامز برمی گردد.

واژه های کلیدی: سکونتگاه های غیررسمی، علل پیدایش سکونت غیر رسمی، ویژگیهای اسکانهای غیررسمی، رویکردها ی مداخله در اسکانهای غیررسمی

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۶
مفهوم سکونتگاه های غیررسمی ۸
تعاریف سکونتگاه های غیررسمی ۱۰
گرایشات شهرنشینی و سکونتگاه های غیررسمی ۱۲
۱- گرایشات جهانی ۱۲
الف: کشورهای جنوب ۱۲
ب: کشورهای شمال ۱۴
ج: برنامه های جهانی مرتبط با توسعه سکونتگاه های غیر رسمی ۱۵
۲- گرایشات شهرنشینی و سکونتگاههای غیررسمی در ایران ۲۰
ویژگی های اسکان های غیررسمی ۲۲
علل پیدایش سکونتگاه های غیررسمی ۲۴
۱- عوامل ساختاری جامعه: ۲۴
۲- علل سازمانی: ۲۵
۳- فقدان سیستم‎های حمایتی و مشارکتی: ۲۵
۴- فعالیت‎های باندهای (مافیایی) نامشروع زمین ۲۶
رویکردها و رهیافتهای مداخله در اسکانهای غیررسمی ۲۷
۱- رویکردهای مداخله در اسکانهای غیررسمی در قالب دیدگاههای مختلف ۲۷
۲- بررسی تاریخی رویکردهای مداخله در اسکانهای غیررسمی ۴۰
۲-۱- مقطع اول (دهه ۱۹۶۰) ۴۰
۲-۲- مقطع دوم (دهه ۱۹۷۰) ۴۱
۲-۳- مقطع سوم (دهه ۱۹۸۰) ۴۴
منابع ۴۷

منابع

هادیزاده بزاز، مریم. حاشیهنشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان. شهرداری مشهد، مدیریت ساماندهی حاشیه شهر مشهد، ۱۳۸۲.

صرافی، مظفر، شهری شدن جهان و جهانی شدن شهرها؛ طرح مسألهای برای جنوب، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره ۱۵۶، ۱۳۸۰٫

صرافی، مظفر. به سوی نظریه ای برای ساماندهی اسکان غیررسمی ـ از حاشیه نشینی تا متن شهرنشینی، فصلنامه هفت شهر، شماره هشتم، ۱۳۸۱

صرافی، مظفر، بازنگری ویژگیهای اسکان خودانگیخته در ایران: در جستجوی راه کارهای توانمندسازی، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، جلد اول، ۱۳۸۲.

عسگری طباطبایی، اسدالله، بررسی اجمالی از پدیده بافت های پیرامونی و یا حاشیه نشینی در ایران، فصلنامه هفت شهر، سال سوم، شماره هشتم، تابستان ۱۳۸۱.

رفــیعیان، مجتبی مطالعـات توانمندسازی اقشار کم درآمد بندرعباس، مهندسین مشاور سبزاندیش پایش، ۱۳۸۲.

زاهد زاهدانی، سعید. حاشیه نشینی، انتشارات دانشگاه شیراز، ۱۳۶۹.

حسیــن زاده دلیر، کریم، حــاشیه نشینی: در جستجوی معنــی و مفهوم, اطلاعـــات سیاسی ـ اقتصادی، شماره هشتم و نهم، ۱۳۷۰.

هاروی، دیوید. عدالت اجتماعی و شهر.  ترجمه: فرح حسامیان، محمدرضا حائری و بـــهروز منادی زاده، تهران، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، ۱۳۷۶.

پیران، پرویز، آلونک نشینی در ایران: دیدگاههای نظری: با نگاهی به شرایط ایران، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره ۸۷-۸۸، ۱۳۷۳٫

مقدمه

مسأله اسکان های غیررسمی درمناطق شهری کشورهای جهان سوم یکی از عوارض رشد فزآینده شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها و فقدان نظام یکپارچه و موثر مدیریت شهری تلقی می شود. آمارهای ارائه شده از جانب سازمان های بین المللی نشان می دهد که حدود یک ششم از جمعیت جهان در مناطق زاغه ای و حاشیه ای زندگی می کنند.(هادیزاده، ۱۳۸۲، ص۱۰) در آخرین گزارش مرکز اسکان بشر ملل متحد آورده شده است که بین یک سوم تا یک چهارم جمعیت شهری جهان در فقر مطلق به سر می برند.در همین ارتباط کمیسیون جهانی آینده شهرها در قرن بیست و یکم میلادی نیز هشدار داده است که به موازات رشد  ابر شهرها[۱] فقر شهری در کشورهای جهان سوم افزایش یافته و این درحالی است که بخش عمده ای از شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی و همراه با گسترش سکونتگاه های غیررسمی صورت گرفته و در آینده نیز صورت خواهد گرفت. این گرایش را غیررسمی شدن شهرنشینی[۲] می نامند(صرافی، ۱۳۸۱، ص۵) که بدنبال خود موجب بروز سکونت غیرقانونی در زمین، کمبود مسکن، خدمات شهری، بیکاری و مسائل دیگرگردیده است.

شکست سیاست های مبتنی بر خانه سازی اجتماعی (دهه ۱۹۶۰) و طرح زمین ـ خدمات (دهه ۱۹۷۰) و نیز افزایش تعداد زاغه ها و سکونتگاه های تصرفی و غیرقانونی در حاشیه شهرها، سر آغاز شکل گیری “رهیافت توانمندسازی” در اواخر دهه ۱۹۸۰ می باشد. (هادیزاده،۱۳۸۲، ص ۲۸) براساس این رهیافت، روش های مقابله ای و ستیزه جویانه با اسکان های غیررسمی و حاشیه نشینی، راه حل مناسبی برای رفع مشکلات موجود در پیدایش اسکان های غیررسمی نیست و حل آن نیازمند مشارکت های مردمی و توسعه ظرفیت های اجتماعات محلی در همه جنبه  های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و انسانی است. در ایران نیز اسکانهای غیرقانونی و ناهنجار، نوعی اسکان درون یا مجاور شهرها هستند که دارای سیمایی ناخوشایند و بافتی نا متعارف با شهر بوده و با نام هایی چون حاشیه نشینی[۳]، اسکان غیررسمی[۴]، سکونتگاههای خودرو[۵]، بدون برنامه، نامنظم و فاقد مقررات از آنها نام برده می شود. ساکنان این سکونتگاهها را اقشار کم درآمد و گاه مهاجرینی رانده شده از سوانح طبیعی و انسانی مانند جنگ و یا مهاجرینی روستایی با سابقه کم شهرنشینی تشکیل می­دهند.(کاتو ، ۱۳۸۱، ص۱۱۰) برآورد می شود که یک هشتم جمعیت شهری کشور (حدود چهار و نیم میلیون نفر) در اینگونه سکونتگاه های غیررسمی مستقر باشند و تداوم روند موجود نسبت آن را در ابتدای دهه آینده  به یک چهارم و تعداد آن را به بیش از دو برابر خواهد رساند.(خبر نامه بن، ۱۳۸۳، ص۲۶ )

مفهوم سکونتگاه های غیررسمی

سکونتگاه های غیررسمی در جهان از پیشینه طولانی برخوردار است، که از زمان شکل گیری تا کنون با عناوین متعددی چون: حاشیه نشینی، سکونتگاه های خودرو و نابسامان، اجتماعات آلونکی، سکونتگاه نابهنجار و خود انگیخته نامیده می شود. بدین صورت که شخصی به غیراز مالک زمین، مساکنی را با اجازه و یا بدون اجازه صاحب ملک می ساخته است. اما آنها مساکن حاشیه ای غیرقانونی، به آن مفهومی که ما تعریف و طبقه بندی می نمائیم، نبوده اند.

با این حال، « اسکان های غیررسمی » در حقیقت یک اصطلاح منسوب به غرب است که سابقه آن به نوشته های متفکرینی چون رابرت پارک[۶]، اورت استون [۷]، جان ترنر[۸] و چارلز آبرامز[۹] برمی گردد.

رابرت پارک و اورت استون در نوشته های خود کوشیدند ظهور یک تیپ شخصیت، یعنی انسان با سکونت غیررسمی را در وضعیت برخورد و ستیز فرهنگی روشن سازند. همانگونه که پارک نشان داده، انسان ساکن سکونتگاه غیررسمی کسی است که در سرنوشت، محکوم به زندگی در دو جامعه با فرهنگ نه متفاوت بلکه متعارض می باشد (Kazemi , 1980, pp 19-50)

جان ترنر در سال ۱۹۶۹ نظریه خوش بینانه و مثبتی را اتخاذ نمود و اســکانهای غیررسمی را به عنوان راه حل بسیار مناسب برای مشکلات مسکن در نواحی شهری کشورهای در حال توسعه توصیف کرد.(Turner, 1968, p357)

اسکان های غیر رسمی فاکتور برجسته و غالب در شهرنشینی و تهیه مسکن برای فقرای شهری می باشد. این سکونتگاه ها نباید به مانند بخشی از بحران کشوری مسکن، بلکه به عنوان سهم فقرا، برای حل مسئله خودشان نگریسته شود. (El-Batran, et al, 1998, p222) این گونه سکونتگاه ها در واقع مشکل بی‎ضابطه‎ای از تجمع مکانی گروههای کم‎ درآمد در نقاط آسیب‎پذیر شهر می‎باشد که به صورت کاملاً سازمان‎نیافته (خودرو و فاقد مجوز رسمی از نهادهای شهری) ایجاد می‎گردد.

[۱] Mega  Cities

[۲]  In Formalized Urbanization

۱  Marginal

۲ Informal Settlement

۳  Spontaneous

۱ Robert, E.Park

۲ Everet, Stone

۳ John, Turner

۴ Charles, Abrams

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .