عنوان

مقاله رشد اقتصادی و سرمایه اجتماعی

تعداد صفحات: ۴۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

از دیرباز افزایش رشد اقتصادی یکی از اهداف مهم کشورها در سیاست گذاری ها محسوب می شود؛ بنابراین موضوع عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی برای اقتصاددانان، موضوعی دارای اهمیت است. اما در گذشته فقط به سرمایه ی مالی، طبیعی و سرمایه ی انسانی به عنوان عواملی تأثیر گذار در اقتصاد توجه شده است و به عواملی غیر مادی مانند ارزش ها، فرهنگ، صداقت، همکاری، اعتماد و غیره توجه نشده است.

عوامل غیر مادی اشاره شده را می توان در یک کلمه با عنوان سرمایه ی اجتماعی خلاصه کرد. بنابراین اقتصاددانان و جامعه شناسان در دهه های اخیر به این نتیجه رسیده اند که علاوه بر عوامل مادی، عوامل غیر مادی و معنوی نیز بر رشد اقتصادی و رفاه جامعه مؤثر است و نقش آن ها غیر قابل کتمان می باشد.

در بسیاری از مطالعات به موضوع تأثیر گذاری سرمایه ی انسانی و سرمایه ی اجتماعی بر رشد اقتصادی پرداخته شده است و نشان داده اند که این دو نوع سرمایه، تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی داشته اند. سرمایه ی انسانی که شامل دانش، مهارت و شایستگی افراد است با افزایش کارایی، مهارت و تجربه ی کارکنان به تولید هرچه بیشتر منجر می شود و به بهبود رشد اقتصادی کمک می کند و بدین ترتیب سرمایه ی اجتماعی که همان اعتماد، صداقت، همکاری و کارهای گروهی است، مانع رفتار فرصت طلبانه، رانت جویی و تقلب در افراد می شود و از هدر رفتن منابع جلوگیری می کند و همچنین افزایش سرمایه ی اجتماعی، هزینه های مبادله[۱]را کاهش می دهد. هزینه های مبادله آن دسته از هزینه هایی است که افراد در فرایند مبادله ی اقتصادی متحمل می شوند تا حقوق مالکیت خود را مشخص، تعریف و تضمین کنند که شامل هزینه های جستجو، انعقاد قراردادها، دیده بانی، نظارت[۲] و کسب اطلاعات در مورد فروشنده، خریدار و کیفیت کالا و خدمات می باشد و در نتیجه در هزینه ها صرفه جویی می شود. کلمن(۱۹۸۸) نیز در مقاله ی خود نشان داده است چگونه سرمایه ی اجتماعی که در کیفیت روابط بین والدین و فرزندان خلاصه می شود می تواند بر میزان سرمایه ی انسانی (عملکرد فرزندان در مدرسه) تأثیر مثبت بگذارد؛ یعنی سرمایه های مالی و انسانی والدین در حضور سرمایه ی اجتماعی آنها می توانند به حداکثر کارایی خود برسند اما بعدها، بعضی از صاحب نظران مانند هلیول و پوتنام(۲۰۰۷) ادعا کردند آموزش و سرمایه ی انسانی است که باعث گسترش سرمایه ی اجتماعی می شود یعنی سرمایه ی انسانی با تأثیر غیر مستقیم (اثر بر سرمایه ی اجتماعی) و مستقیم اثر مضاعفی بر رشد اقتصادی دارد.

همچنین رشد اقتصادی و افزایش رفاه می تواند رفتارها، ارزشهای اجتماعی، هنجارها، میزان مشارکت اجتماعی، نقش های اجتماعی و بافت های اجتماعی را دچار تغییر و تحول سازد؛ به طور خلاصه رشد اقتصادی می تواند بر سرمایه ی اجتماعی نیز اثر بگذارد. از ناحیه ای دیگر رفاه و افزایش رشد اقتصادی با به وجود آوردن امکانات اعم از مالی، تحصیلی و غیره بر افزایش میزان سواد و تحصیلات (سرمایه ی انسانی) تأثیر مثبتی می گذارد.

موضوع سرمایه ی اجتماعی از دهه ی ۱۹۹۰ میلادی به بعد مورد توجه قرار گرفت و نمی توان ادعا کرد که سرمایه ی اجتماعی می تواند به تنهایی تمام تغییرات حوزه های فعالیت یک جامعه را تعیین کند، ولی نمی توان اهمیت این عامل را در بین سایر عوامل نادیده گرفت. در این امر مطالعات زیادی انجام شده است و محققین بسیاری به این نتیجه رسیده اند که ابزارها و منابع غیر پولی یا غیر مادی مانند ارتباطات، شبکه های اجتماعی و نفوذ اجتماعی می توانند مانند ابزارهای مادی، خوب عمل کنند و در زمینه ی پیشرفت یک جامعه کارا باشند.

در حالی که سرمایه ی اقتصادی را در حساب بانکی افراد می توان یافت و سرمایه ی انسانی در درون ذهن افراد قرار دارد، سرمایه ی اجتماعی در درون ساختار روابط افراد نهفته می باشد.

بنابراین می توان گفت که علاوه بر سرمایه ی های فیزیکی و انسانی، ساختار اجتماعی یکی از تعیین کننده های مهم ارتقای بهره وری فعالیت های اقتصادی است.

سرمایه ی انسانی و سرمایه ی اجتماعی متغیرهای کیفی هستند و تعاریف مختلفی برای این دو مقوله وجود دارد و این مسئله به پیچیدگی موضوع و اندازه گیری آن دامن می زند ولی اندازه گیری آن ها را غیر ممکن نمی سازد.

واژه های کلیدی:رشد اقتصادی، سرمایه اجتماعی، شاخص های اندازه گیری سرمایه ی اجتماعی،سرمایه انسانی، شاخص های اندازه گیری سرمایه ی انسانی

 فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
تعاریف سرمایه، سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و شاخص های اندازه گیری آن ها ۷
تعریف سرمایه ۷
تعریف سرمایه ی انسانی ۷
شاخص های اندازه گیری سرمایه ی انسانی ۹
تعریف سرمایه ی اجتماعی ۱۰
جنبه های سرمایه ی اجتماعی ۱۳
سطوح سرمایه ی اجتماعی ۱۳
وجه منفی سرمایه ی اجتماعی ۱۴
شاخص های اندازه گیری سرمایه ی اجتماعی ۱۴
تفاوت سرمایه ی اجتماعی با سرمایه های دیگر ۲۲
وجه تمایز سرمایه ی انسانی و سرمایه ی اجتماعی ۲۳
ارتباط میان سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و رشد اقتصادی ۲۴
۱-تأثیر سرمایه ی اجتماعی بر سرمایه ی انسانی ۲۴
۲- تأثیر سرمایه ی انسانی بر سرمایه ی اجتماعی ۲۹
۳- تأثیر سرمایه ی انسانی بر رشد اقتصادی ۳۴
۴- تأثیر سرمایه ی اجتماعی بر رشد اقتصادی ۳۴
۵- سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و رشد اقتصادی ۳۶
فهرست منابع و مآخذ ۳۸

منابع

فیلد، جان (۱۳۸۶). سرمایه ی اجتماعی. ترجمه ی غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، چاپ اول، تهران: نشر کویر.

یاوری، کاظم و رحمان سعادت (۱۳۸۱). “سرمایه ی انسانی و رشد اقتصادی در ایران (تحلیل علی)”، پژوهش های اقتصادی، شماره پنجم و ششم، صص.۴۴-۳۱٫

صادقی، مسعود و مصطفی عمادزاده (۱۳۸۲). “برآورد سهم سرمایه ی انسانی در رشد اقتصادی ایران طی سال های ۱۳۸۰-۱۳۴۵″، پژوهش های اقتصادی ایران، شماره ۵(۱۷)، صص. ۹۸-۷۹٫

توانایان فرد، حسن (۱۳۸۶).  فرهنگ تشریحی اقتصاد. چاپ دوم. تهران: انتشارات نشر الکترونیکی و اطلاع رسانی جهان رایانه.

نیلی، مسعود و شهاب نفیسی (۱۳۸۲). “رابطه ی سرمایه ی انسانی و رشد اقتصادی با تأکید بر نقش توزیع تحصیلات نیروی کار مورد ایران سال های ۱۳۷۹-۱۳۴۵″، پژوهش های اقتصادی ایران، شماره (۵(۱۷))، صص.۳۰-۱٫

نیلی، مسعود و شهاب نفیسی (۱۳۸۴). “تخمین سرمایه ی انسانی بر مبنای متوسط سال های تحصیل نیروی کار برای ایران (۱۳۷۹-۱۳۴۵).”، پژوهش های اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره ی۲۵، زمستان۸۴، صص. ۲۲-۱٫

فوکویاما، فرانسیس (۱۳۷۹). پایان نظم (سرمایه ی اجتماعی و حفظ آن). ترجمه ی غلامعباس توسلی، چاپ اول، تهران: انتشارات جامعه ی ایرانیان.

تقوی، مهدی و حسین محمدی (۱۳۸۵). “تأثیر سرمایه ی انسانی بر رشد اقتصادی ایران”، فصلنامه ی پژوهش های اقتصادی، شماره ۲۲، صص. ۴۴-۱۵٫

کلمن، جیمز (۱۳۷۷). بنیادهای نظریه ی اجتماعی. ترجمه ی منوچهر صبوری، چاپ اول، تهران: نشر نی.

آرمن، عزیز، تبعه ایزدی، امین و فاطمه حسین پور (۱۳۸۷). ” مثلث توسعه ی مالی، رشد اقتصادی و تجارت

خارجی در ایران”، فصلنامه ی اقتصاد مقداری(بررسی های اقتصادی سابق)، دوره ی۵، شماره ی۳، صص. ۱۳۵-۱۰۷٫

توسلی، غلامعباس و مرضیه موسوی (۱۳۸۴). “مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه های سرمایه ی اجتماعی”،  فصلنامه ی علوم اجتماعی، شماره ی ۲۶، صص. ۳۲-۱٫

افشاری، علی و مریم رجایی (۱۳۸۹). ” آموزش و پرورش ابتدایی یا ابتدای آموزش و پرورش”، تعلیم و تربیت، دوره ی ۱۴، شماره ی ۴، صص. ۴۳-۴۰٫

مقدمه

یکی از وظایف مهم دولت ها در سیاست گذاری ها تأمین رفاه افراد جامعه می باشد. دولتها برای تحقق این هدف، رشد اقتصادی بالا را به عنوان یکی از اهداف مهم خود در برنامه ریزی های توسعه تلقی می کنند. برای رسیدن به رشد اقتصادی بالا، عوامل زیادی دخیل هستند و مطالعات زیادی توسط اقتصاددانان مختلف در این زمینه صورت گرفته است. از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی می توان به ۱- عوامل اقتصادی (مانند سرمایه ی فیزیکی، زیرساخت ها، سرمایه گذاری، صادرات، میزان نرخ ارز، درجه ی باز بودن اقتصاد، وسعت بازار سرمایه، سیستم بانکداری، تورم و شرایط زیست محیطی کشور) ۲- عوامل انسانی (مانند میزان جمعیت فعال، بهره وری نیروی کار، شاخص توسعه ی انسانی) و ۳- عوامل سیاسی (مانند عدم ثبات سیاسی و فساد) اشاره نمود (دورلاوف و همکاران[۱]،۲۰۰۴: ۱۵۲-۱۴۱).

با نگاهی دقیق به مطالعات گذشته، در می یابیم که عوامل نهادی و اجتماعی مانند سرمایه ی اجتماعی نزد محققین مورد توجه زیادی قرار نگرفته است در حالی که عوامل اجتماعی مانند فرهنگ، هنجارها و مقررات اجتماعی می توانند بر رشد اقتصادی مؤثر باشند.

بعد از اینکه موضوع سرمایه ی اجتماعی مورد اهمیت قرار گرفت، اقتصاد دانان به این مسئله پی بردند که فرهنگ اجتماعی یا رفتار اجتماعی می تواند ثروتمند بودن یا فقیر ماندن بعضی از کشورها و مناطق را توضیح دهد.

سرمایه ی اجتماعی از جمله مفاهیم چند وجهی و موضوعی بین رشته ای است که در اوایل قرن بیستم به صورت علمی و آکادمیک مطرح و از سال ۱۹۸۰ وارد متون علوم سیاسی و جامعه شناسی شد و توسط دانشمندان مختلفی از جمله کلمن، پوتنام، بوردیو، فوکویاما و غیره گسترش داده شد. از نگاه بسیاری از اندیشمندان، سرمایه ی انسانی بهترین سرمایه جامعه محسوب می شد؛ اما این دانشمندان بعدها پذیرفتند که نقش سرمایه ی انسانی در وجود انسجام و یکپارچگی آن از اهمیت بیشتری برخوردار است که این انسجام و یکپارچگی در سایه ی همکاری، تعاون و اعتماد متقابل شکل می گیرد و باعث شد که موضوع سرمایه ی انسانی تبدیل به سرمایه ی اجتماعی شود. امروزه می توان گفت که سرمایه ی اجتماعی نقش بسیار مهم تری نسبت به سرمایه ی فیزیکی و انسانی در سازمان ها و جوامع ایفا می کند؛ بطوری که شبکه های روابط جمعی و گروهی، انسجام بخش میان انسانها، سازمان ها با انسان ها و سازمان ها با سازمان هاست.

به نظر کلمن، سرمایه ی اجتماعی ترکیبی از ساختارهای اجتماعی است که تسهیل کننده ی کنش های معینی از کنشگران در درون این ساختارهاست و اعضای جامعه از طریق تماس با یکدیگر و پایدار ساختن این ارتباطات، قادر به همکاری با یکدیگر می شوند و به این طریق منافعی را کسب می کنند که به تنهایی، قادر به کسب آنها نیستند (فیلد[۲]،۲۰۰۳: ۷).

تعاریف سرمایه، سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و شاخص های اندازه گیری آن ها

 در این بخش به اختصار به تعاریف مربوط به سرمایه ی انسانی، سرمایه ی اجتماعی و شاخص های اندازه گیری آن ها می پردازیم.

 تعریف سرمایه

سرمایه، وجه نقد یا کالایی است که برای ایجاد درآمد از طریق سرمایه گذاری در یک کسب و کار یا در یک دارایی درآمدزای دیگری مورد استفاده قرار می گیرد (بلاک[۳]، ۲۰۰۳: ۴۶).

همچنین علاوه بر این تعریف می توان گفت سرمایه، منابعی است که برای خلق منابع جدید دریک مقطع زمانی بکار گرفته می شود.

در تعریف دیگر، سرمایه، هر نوع دارایی است که قابلیت تولید را ایجاد کند و چند نوع سرمایه وجود دارد:

سرمایه ی فیزیکی ۲- سرمایه ی انسانی ۳- سرمایه ی اجتماعی

سرمایه ی فیزیکی مربوط به کارخانه، ماشین آلات و دیگر دارایی ها می شود و شامل
سرمایه ی طبیعی مانند آب و هوای پاک و دیگر منابع طبیعی و سرمایه ی مالی مانند وجه نقد (سرمایه ی پولی) و سرمایه گذاری در انواع دیگر سرمایه ها هم می باشد و سایر موارد در ادامه توضیح داده خواهد شد.

تعریف سرمایه ی انسانی

تا دهه ی ۱۹۵۰ و اوایل دهه ی ۱۹۶۰، معمولاً آنچه به عنوان ثروت ملل در نظر گرفته می شد عبارت از انباشت سرمایه ی فیزیکی بود و سرمایه ی فیزیکی یکی از تعیین کننده های مهم رشد اقتصادی محسوب می شد. اما بعد از آن علاوه بر کیفیت ابزارها و ماشین آلات، بهره وری نیروی کار مورد توجه قرار گرفت. به همین منظور سیمون کوزنتس بیان می کند که سرمایه ی یک کشور صنعتی پیشرفته، فقط ابزارها و ادوات صنعتی آن کشور نیست بلکه اندوخته ی دانش هایی است که از آزمایش ها بدست آمده و کارآموختگی افراد آن کشور برای به کار بردن این دانش هاست (سبحانی، ۱۳۷۱ به نقل از صادقی و عماد زاده، ۱۳۸۲: ۸۱).

استدلال این دانشمندان این می باشد که افزایش سطح آموزشی، تولید را بالا می برد و به ازای هر دلار اضافی سرمایه گذاری شده، تولید ناخالص ملی تقریباً به اندازه نرخ بازده ی آموزشی ضرب در سهم نیروی کار در تولید ناخالص ملی افزایش می یابد.

سرمایه ی انسانی به عنوان یکی از منابع توسعه ی اقتصادی از مدت ها پیش وارد مباحث اقتصادی شد و آدام اسمیت اولین اقتصاددان کلاسیکی بود که انسان ها را در ذات خود منابع کمیاب اقتصادی خوانده است و بر این باور است که انسان ها با آموزش تبدیل به سرمایه می شوند.

[۱] Dorlauf et al.

[۲] Field

[۳] Black

[۱] Transaction cost

[۲] Monitoring

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .