عنوان

مقاله دیدگاه امام محمد غزالی در رابطه با هستی شناسی و دلالت های تربیتی

تعداد صفحات: ۷۱

نوع فایل :ورد و قابل ویرایش

چکیده

ابو حامد محمد بن محمد غزالی، متفکر وارسته و بزرگ ایرانی و از بزرگترین نام آوران اندیشه در روستای طایران طوس متولد شد. او یکی از بزرگترین و اصیل ترین متفکران نه تنها در تاریخ فلسفه اسلامی بلکه در تاریخ تفکر بشر است که به وی «حجت الاسلام» و «زینت ایمان» لقب داده اند (همائی، ۱۳۶۸ ،ص۱۵۸ )  .

در این مقاله محقق بر آن است که به بررسی هستی شناسی و دلالت های تربیتی آن از دیدگاه امام محمد غزالی به عنوان یک فیلسوف رئالیستی بپردازد .

هستی شناسی غزالی، متأثر از نگرش های هستی شناخت و یزدان شناخت اوست. وی هستی را پذیرفـت، پس جهـان هیـچ در هیـچ و پندار نیست، جهان با آن همه عظمت، پاره اخص هستی و  بارقه­ای ناچیز از خورشید بی زوال قدرت خداوند است. جهان برابر نهاد عالم و عالم جمله آفریدگان است، پس جهان اعم از ملک و اخص از هستی است. یعنی آنچه هست و خدا نیست، جهان است (رفیعی، ۱۳۸۱،ص۴۷)  .

غزالی از مربیان بزرگ تربیت و یکی از پژوهشگران بنام جهان اسلام است که اندیشه های تربیتی او قرن ها بر فرهنگ تربیتی جهان اسلام حاکم بوده است و مربیان بزرگی در روش ها و نگارش های تربیتی خود خواسته یا ناخواسته از آثار و افکار او الهام گرفته اند (رفیعی ، ۱۳۸۸،ص۵)  .

واژه های کلیدی: امام محمد غزالی،  انسان شناسی، جهان شناسی، خداشناسی، تربیت، اهداف تربیت، معلم محوری و شاگرد محوری

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۶
زندگی نامه غزالی ۹
هستی شناسی غزالی از دیدگاه سایر اندیشمندان ۱۲
هستی شناسی ۱۲
خداشناسی ۱۴
انسان شناسی ۱۶
دلالتهای تربیتی هستی شناسی غزالی از نگاه دیگران ۱۸
تعریف تربیت ۱۸
اهداف تربیت ۱۹
معلم محوری و شاگرد محوری ۲۰
دیدگاه امام محمد غزالی در خصوص جهان شناسی ۲۲
وجود از نظر غزالی ۲۲
هستی و جهان از نظر غزالی ۲۴
حادث یا قدیم بودن هستی از نظر غزالی ۲۶
دیدگاه غزالی در خصوص خداشناسی ۲۷
آیا شناخت خدا امکان پذیر است ؟ ۲۷
آیا اثبات خداوند برای بشر امکان پذیر است ؟ ۲۹
ویژگی های خداوند چیست؟ ۳۰
آفرینش از نظر غزالی چگونه است ؟ ۳۴
دیدگاه امام محمد غزالی در خصوص انسان شناسی ۳۵
ویژگی انسان چیست؟ ۳۵
آیا انسان دارای جسم و روح ونفس است ؟ ۳۶
هدف از آفرینش انسان چیست ؟ ۴۳
جبر و اختیار از نظر غزالی ۴۶
تربیت از دیدگاه امام محمد غزالی ۴۸
اهداف تربیت از دیدگاه امام محمد غزالی ۵۰
اهداف تربیتی کدامند ؟ ۵۰
اهداف تربیتی چگونه تحقق می یابند ؟ ۵۱
مقوله های مختلف اهداف تربیتی ۵۳
معلم محوری و شاگرد محوری از دیدگاه امام محمد غزالی ۵۶
ویژگی معلم ۵۶
ویژگی شاگرد ۶۱
محتوی آموزش ۶۴
نتیجه گیری ۶۵
منابع: ۶۷

منابع:

قرآن کریم .

همائی ، جلال الدین . (۱۳۴۲) .  ­غزالی نامه . تهران  :  فروغی .

همایی ، جلال الدین . (۱۳۶۸) . غزالی نامه . تهران :  هما .

غزالی ، محمد . (۱۳۶۱) . کیمیای سعادت . تهران :  طلوع  .

غزالی ، ابوحامد . (۱۳۶۳) .  خود آموز حکمت مشا (ترجمه مقاصد الفلاسفه غزالی) . ترجمه محمد خزائلی.  تهران : امیر کبیر .

غزالی ، محمد . (۱۳۶۴) . مکاتیب فارسی غزالی . تهران :  امیر کبیر .

غزالی ابوحامد . (۱۳۶۸) . کیمیای سعادت . به کوشش حسین خدیو جم. تهران : علمی و فرهنگی .

غزالی ، محمد . (۱۳۶۸) . غزالی نامه . تهران :  امیر کبیر .

غزالی ، محمد . (۱۳۶۸) .  احیاء علوم الدین . ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی . به کوشش حسین خدیو جم تهران  :  علمی و فرهنگی .

غزالی ، محمد . (۱۳۷۱) . کیمیای سعادت .  تهران :  گنجینه .

مقدمه

شاید مهم ترین مساله ای که فلسفه- به عنوان شاخه ای از درخت  تنومند شناخت بشری – در طول تاریخ حیات و حیات تاریخی خود ، کوشیده به  آن پاسخ دهد و آن را به عنوان معمایی بغرنج حل کند ، مسأله هستی شناسی است . هستی چیست ؟ سرچشمه و منشا وجودی وجود کدام  است ؟ گوهر بنیادین و ریشه پنهان آن چیست و از کجاست ؟ حل سایر مسائل اساسی فلسفه ، به طور مستقیم یا غیر مستقیم ، آشکار یا ضمنی، بستگی تام به پاسخی دارد که به این پرسش های بنیادین داده می شود ، و در ارتباط تنگاتنگ با نوع رویکردی است که نسبت به این مسئله در پیش گرفته می شود . مسائلی چون  ماهیت شناسی ، پدیده شناسی ، ساختارشناسی، شناخت شناسی ، انسان شناسی ، اخلاق شناسی ، شناخت خیر و شر، آزادی و اجبار، ضرورت و تصادف ، و سایر مسائل مهم دیگر فلسفی ، در ارتباط با موضوع هستی شناسی و وجود شناسی طرح می شوند و پاسخ به آن ها در گرو پاسخی است که فلسفه به مسئله ی هستی شناسی می دهد .

هستی شناسی شاخه­ای از  فلسفه است که معرفت شناسی یا مطالعه انتقادی مبانی و صدق و کذب آنها را  تکمیل می کند ، هستی  شناسی به مطالعه پدیده هائی می پردازد که در عالم واقع وجود دارند ، اما این وجود همواره  حقیقی نیست و ممکن است مجازی  نیز باشد ، نظیر  اسطوره ها که زاده تخیل اندیشه اند یا نقطه و خط در علوم ریاضی که جنبه تصوری داشته و فارغ از زمان و مکانند و یا  امور انتزاعی مانند  زیبائی ، فضیلت و عدالت .

گوتک[۱] ( ترجمه پاک سرشت ، ۱۳۸۴،ص۶)  می گوید : فلسفه در مفهومی بسیار کلی شامل تلاش انسان در جهت اندیشه نظری ، تأملی و نظام دار درباره جهان و رابطه انسان با آن است . فلاسفه در نظریه پردازی خود درباره واقعیت به استنتاج های گوناگونی دست یافته اند  .

فلسفه تعلیم و تربیت یکی از شاخه های فلسفه می باشد.** ارنست رنان[۲] می گوید: «فلسفه خود انسان است» و از آنجا که انسان محور تعلیم و تربیت است و در نتیجه رابطه تنگاتنگی بین «فلسفه» و «تعلیم و تربیت» وجود  دارد ، فلسفه و جهان بینی انسان متأثر از فرهنگ و جامعه انسانی است (نیکزاد ، ۱۳۷۱، ص ۱۴)  .

از آنجائی که انسان در این «هستی» زندگی می کند، لذا باید او را در تحت مجموعه ای بررسی کرد که از یک طرف ارتباط او با «خالق» و از طرف دیگر ارتباط او با «هستی» مورد مطالعه قرار گیرد . پس لازم است به مطالعه هستی و انسان به عنوان محور تعلیم و تربیت در مجموعه ای تحت عنوان «هستـی شنـاسی» بپردازیم و چـون خداشنـاسی و انسان شناسی زیر مجموعه  هستی شناسی محسوب می­شوند لذا بررسی «هستی شناسی» موضوعی مناسب برای تحقیق است ولی قبل از آن لازم است که این مقوله را تعریف کنیم  .

فلسفه به عنوان یک «رشته» متشکل از شاخه های هستی شناسی ، شناخت شناسی و ارزش شناسی است. «انسان شناسی» زیر مجموعه شاخه « هستی شناسی» می باشد ، زیرا «انسان» زیر مجموعه هستی است(علوی ، ۱۳۸۶، ص۲۲) .

زندگی نامه غزالی :

ابو حامد محمد بن محمد غزالی، متفکر وارسته و بزرگ ایرانی و از بزرگترین نام آوران اندیشه در روستای طایران طوس متولد شد. او یکی از بزرگترین و اصیل ترین متفکران نه تنها در تاریخ فلسفه اسلامی بلکه در تاریخ تفکر بشر است که به وی «حجت الاسلام» و «زینت ایمان» لقب داده اند (همائی، ۱۳۶۸ ،ص۱۵۸ )  .

پدر وی مردی پارسا و صوفی مسلک بود و حرفه نخ و پشم فروشی و بافندگی داشت. وی در حدود ۴۵۷ هـ.. ق در گذشت (گروه نویسندگان ، ۱۳۷۲ ،ص ۲۹۵)  .

غزالی در سال ۴۵۰ هجری قمری نزدیکی شهرستان طوس در خراسان متولد شد. اعضای خانواده او به یادگیری عرفان شهرت داشتند . هنگامی که او جوان بود، توسط یکی از دوستان صوفی خود با آموزش و پرورش آشنا شد. به نظر می رسد که غزالی آموزش و پرورش ابتدایی خود را در حدود سن هفت سالگی آغاز کرده باشد و به تحصیل در رشته عربی، فارسی، قرآن و اصول دین مشغول شده است. او در مقطع متوسط و بالاتر در سن ۱۵ سالگی به مطالعه فقه (فقه اسلامی)، تفسیر (تفسیر قرآنی) و حدیث (سنت نبوی) پرداخت. سپس غزالی به گرگان رفت جایی که مهد شکوفایی و مرکز آموزش آن زمان بود،شهری که ۱۶۰ کیلومتر دور از طوس بود . او در آنجابه مطالعه فقه تحت آل اسماعیلیه مشغول شد. او در این سفر تحت نظر استادان معروف آن دوره مشغول مطالعه آموزش و پرورش اسلامی و سنتی شد (علوی[۱]، ۲۰۰۹)  .

[۱] – Alavi

[۱] – Gutk

[۲] – E.Renan

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .