عنوان

مقاله حمل ونقل پایدار

تعداد صفحات:۵۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در طول تاریخ تمدن بشری مسئله حرکت و حمل­و­نقل از اهمیت ویژه­ای برخوردار بوده به شکلی که همواره تأثیر به ­سزایی در پیشرفت جوامع انسانی داشته است. طبق منشور آتن شهرها باید چهار عملکرد حیاتی یعنی مسکن، کار، تفریح، ارتباطات (رفت و آمد شهری) را به نحو احسن در بطن خود داشته باشند )اوستروفسکی ، ۱۳۷۱ :۱۶۰ (. لذا شبکه ارتباطی و رفت­و­آمد شهری و در یک کلام حمل و­نقل شهری از اهمیت زیادی برخوردار بوده و است .حمل­ ونقل یکی از مهم­ترین ارکان توسعه­ی شهری است که برای جابجایی مردم و کالاها ضروری بوده و دستیابی به بهره­وری سازنده در مناطق شهری فقط با تأمین نیازهای جابجایی برآورده خواهد شد .حمل­ و­نقل پایدار شهری در واقع حرکت روان وسایل نقلیه، مردم و کالاهاست که مستلزم آسایش مردم و پایداری محیط با مطلوب­ترین هزینه و تلاش است ) احمدی و محرم­نژاد، ۱۳۸۵ :۳ ). حمل­ و­نقل به عنوان یکی از محوری­ترین عناصر کنترل کننده­ی توسعه، نقش شاخص و ویژه­ای در زمینه­ی توسعه پایدار دارد .از این رو عبارت « حمل و نقل پایدار» به­وجود آمده است که بیان کننده­ی سیاست­های خرد و کلان حمل­ونقلی است تا در کنار هم بتوانند زمینه­ساز توسعه براساس مفهوم پایداری گردند ) تفضلی و دیگران، ۱۳۹۰ :۲ ).

حمل و نقل پایدار اصطلاحی است که در حوزه­ی توسعه پایدار معرفی گردیده است و تعاریف مختلفی برای آن ارائه شده است که اکثر آن­ها از شالوده­ی مشترکی برخوردارند. شورای وزیران حمل­ونقل اتحادیه­ اروپا یک سیستم حمل و نقل پایدار را سیستمی تعریف می­کند که:

دسترسی پایه و نیازمندی­های توسعه­ای افراد، شرکت­ها و جوامع را در قالبی ایمن به شکلی تأمین می­نماید که با سلامت انسان و اکوسیستم پیرامون وی سازگاری داشته و از یک سو بین انسان­های متعلق به یک نسل بشر و از سوی دیگر بین نسل­های مختلف بشر در زمان حال و آینده در بهره­مندی از چنین شرایطی عدالت را رعایت می­نماید.

مقرون به صرفه بوده و ضمن برخورداری از اثربخشی در عملیات، امکان انتخاب از بین حالات مختلف حمل­ ونقل را فراهم می­نماید. همچنین از ایجاد محیط اقتصادی رقابتی و توسعه­ی متوازن بین نواحی جغرافیایی پشتیبانی می­کند (دانش شهر۱ ، ۱۳۹۱ :۳) .

مرکز ارزیابی و تصمیم ­گیری در مورد حمل و نقل پایدار[۱] ، حمل و نقل پایدار را سیستمی می­داند که در دسترس، امن، دوستدار محیط زیست و قابل استطاعت باشد ( دانش شهر۲ (شماره ۱۲۸)، ۱۳۹۱ :۱۳ به نقل از  ECMT,2004) .

کمیسیون جوامع اروپایی[۲] ، سیستم حمل و نقل پایدار را سیستمی می­داند که دارای شرایط زیر باشد :

قادر به تأمین دسترسی عادلانه برای افراد، گروه­ها و شرکت­ها به صورتی ایمن و سازگار با محیط و اجتماع باشد.

دارای کارآمدی، تنوع و هزینه­ ی قابل قبول بوده و زمینه را برای اقتصاد قابتی و همچنین توسعه­ی متوازن منطقه­ای فراهم نماید.

آلودگی را به حداقل رساند و حتی­الامکان از منابع تجدیدپذیر به­نحوی استفاده کند که عوارض جانبی آن حد اقل باشد  ( سلطانی ، ۱۳۹۰ : ۷۹ ) .

مجمع حمل و نقل کانادا ( TAC)[3] سیستم حمل و نقل پایدار شهری را به این­گونه تعریف می­کند :

سیستمی که در آن ایجاد و انباشت آلودگی­ها در یک ناحیه با توجه به قدرت جذب آن ناحیه بوده و با مصرف منابع تجدیدپذیر، مؤلفه­های قابل بازیافت و حداقل مصرف زمین تقویت شده باشد.

سیستمی که با ایجاد دسترسی عادلانه برای مردم و کالاهای آن­ها در جهت رسیدن به سلامت و کیفیت بدون ضرر زندگی در هر نسل گام دارد.

سیستمی که دارای عملکردی با حداکثر کارایی بوده و هزینه­های مالی آن قابل تأمین باشد ( دانش شهر۲ (شماره ۱۲۸)، ۱۳۹۱ :۱۳ به نقل از  ECMT,2004).

واژه های کلیدی:حمل و نقل پایدار،  نظریه­ های حمل­ ونقل پایدار، ابعاد حمل­ ونقل پایدارشهری،  اهداف حمل­ ونقل پایدار ، سیاست­های عمده ­ی حمل و نقل پایدار، اصول برنامه­ ریزی و سیاست­گذاری در دستیابی به حمل­ ونقل پایدار ،شاخص حمل­ ونقل پایدار،چالشهای حمل­ ونقل پایدار

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۷
مروری بر پیشینه برنامه ریزی حمل ونقل ۸
۱-سیر تکامل تفکر برنامه ریزی حمل و نقل شهری در جهان ( پس از دهه ۱۹۸۰) ۸
۲-سیر تکامل تفکر برنامه ریزی حملونقل در ایران ۱۲
نظریه ها و دیدگاههای مرتبط با حمل ونقل پایدار ۱۵
۱- نظریه توسعه پایدار- توسعه پایدار شهری ۱۵
۲- جنبش نوشهرسازی ( نوشهرگرایی) ۱۸
۳-دیدگاههای اندیشمندان حمل ونقل انسان محور ۲۰
ابعاد حمل ونقل پایدار شهری ۲۴
۱- بعد زیست محیطی حمل و نقل پایدار ۲۴
۲- بعد اجتماعی حمل ونقل پایدار ۲۴
۳- بعد اقتصادی حمل ونقل پایدار ۲۵
محورهای حمل ونقل پایدار ۲۶
اهداف حمل ونقل پایدار ۲۷
راهبردها و استراتژی‌های عمده حمل ونقل پایدار ۳۳
۱-تغییرات در تکنولوژی وسایل نقلیه / سوخت ۳۳
۲-اصلاح نحوهی استفاده از وسایل ۳۴
۳-مدیریت تقاضا ۳۴
۴-استراتژی کاربری زمین ۳۵
سیاستهای عمده ی حمل و نقل پایدار ۳۵
اصول برنامه ریزی و سیاست گذاری در دستیابی به حمل ونقل پایدار ۳۶
۱- محدودیت تردد وسایل نقلیه ۳۷
۲-تغییر ساختار شهری و کاربری زمین ۳۸
۳-کاهش نیاز به سفر و تقلیل تأثیرات سوء حمل ونقل ۳۹
۴-تغییر فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه ی شخصی ۴۰
۵-مدیریت تقاضای سفر ۴۱
۶- ارتقاء کیفیت زیست محیطی ۴۲
۷-توجه به نقش شبکه ی حمل ونقل در مدیریت بحران حوادث طبیعی ۴۲
شاخصهای حمل ونقل پایدار ۴۳
چالشهای اصلی توسعه پایدار حمل ونقل ۵۰
۱-چالشهای پایداری مالی و اقتصادی حمل ونقل ۵۰
۲-چالشهای پایداری محیطی و بوم شناسی حمل ونقل ۵۱
۳-چالشهای پایداری اجتماعی و توزیعی حمل ونقل ۵۲
منابع ۵۳

منابع

سلطانی، علی (۱۳۹۰) ” مباحثی در حمل و نق شهری با تأکید بر رویکرد پایداری” انتشارات دانشگاه شیراز، شیراز

مجله دانش شهر ( ۱۳۹۱) ” بررسی انواع روش­های حمل­ونقل پاک در شهرها ” مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران، شماره۱۲۶

مجله دانش شهر ( ۱۳۹۱) ” بررسی و ارائه سیاست­های دستیابی به حمل­ونقل پایدار در تهران ” مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران، شماره۱۲۸

استروفسکی، واتسلاو ” شهرسازی معاصر ( از نخستین سرچشمه­ها تا منشور آتن) ” ترجمه لادن اعتضادی ( ۱۳۷۲) دانشگاه شهید بهشتی، تهران

احمدی، مهری و محرم­نژاد، ناصر ( ۱۳۸۵) ” بررسی اطلاعات آماری ترافیک تهران براساس شاخص­های حمل­ونقل پایدار شهری ” هفتمین کنفرانس مهندسی حمل­ونقل و ترافیک ایران، تهران

تفضلی، محمدسروش و سیدمحمد سیدحسینی و مهدی نبی­زاده ( ۱۳۹۰ ) ” اولویت­بندی سیاست­های عمده­ی حمل­ونقل پایدار براساس اثربخشی در هریک از ابعاد سه­گانه­ی توسعه پایدار و براساس ترکیب سه بعد ” یازدهمین کنفرانس بین­المللی مهندسی حمل­ونقل و ترافیک، تهران

مظفری­پور، نجمه و حاتمی، مریم ” ارزیابی سیستم­های جامع حمل­ونقل MRT با استفاده از روش تحلیل سلسله­مراتبی AHP جهت تحقق توسعه پایدار شهری در ایران” سومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد

مفیدی شمیرانی، مجید و دیگران (۱۳۸۸) “سیر تحول نظریه های مرتبط با حمل و نقل درون شهری” نشریه هویت شهر ، سال سوم ، شماره ۴٫

شهیدی، م.( ۱۳۸۸) ” مدیریت هم­زمان ظرف و مظروف ترافیک شهرها در راستای دستیابی به توسعه پایدار شهری ایران ” مجموعه مقالات توسعه شهری پایدار، تهران، دانشگاه تهران

بحرینی ، حسین (۱۳۸۵) “فرایند طراحی شهری ” انتشارات دانشگاه تهران ، تهران ، چاپ سوم

ویلر- اس- ام- بیتلی- تی ” نوشتارهایی درباره توسعه شهری پایدار” مترجم: ذاکر حقیقی کیانوش (۱۳۸۴) ، انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی ؛ تهران چاپ اول

مقدمه

فرآیند برنامه ­ریزی دربرگیرنده کلیتی است پیوسته، بخشی از برنامه ­ریزی شهری، برنامه­ ریزی حمل­­ ونقل شهری است که به همراه برنامه­ ریزی بخش­های کاربری اراضی، زیرساخت­ها و سایر بخش­ها، بعد کالبدی برنامه­ریزی جامع شهری را تشکیل می­دهد .وجود نارسایی در روند برنامه ریزی شهری و به­ ویژه بخش حمل­ ونقل شهری، آثار و عوارض زیانبار گسترده­ای را همچون مصرف بالای انرژی، تأخیر در رسیدن به مقصد، آلودگی هوا، کاهش ایمنی شهری و افزایش خطرهای جانی، از بین بردن بافت­ها و پیوندهای سنتی شهر و نظایر این­ها، به بار آورده است. به ­عبارت دیگر این بخش از برنامه­ ریزی و مدیریت شهری با زندگی روزمره و روزانه شهروندان در ارتباط مستقیم بوده و ضعف در این حوزه هزینه­ های گزافی را به مردم و مجموعه مدیریت شهری ( در سطوح کلان و خرد ) تحمیل می­کند.

سیستم­های حمل­ و­نقل نقش عمده­ای در حیات اقتصادی کشورها و نیز زندگی روزمره­ ی شهروندان ایفا می­کنند .موضوع حمل­ و­نقل و ترافیک که امروزه به عنوان یک پدیده­ی سیاسی-اجتماعی نقش بسیار حساس و مهمی در کیفیت و ساختار اقتصادی- اجتماعی یک جامعه ایفا می­نماید، اساس زندگی نوین شهری و نیازهای جابجایی انسان را شکل می­دهد ( احمدی و محرم­نژاد، ۱۳۸۵ :۲ ) . بنابراین هر جابجایی می­بایست بیشترین کارایی را چه از نظر هزینه و سود و چه از نظر سازگاری با محیط زیست داشته باشد ( نخعی و سایرین، ۱۳۹۰: ۲ ). اما با کمی سهل انگاری و غفلت ممکن است وضعیت نسل­های کنونی و آینده به خطر بیفتد، لذا ناگزیر باید به سمت استفاده از سیستم­های پایدار حمل ­و­نقل حرکت کرد تا بخشی از این مشکلات کاهش یابد ( احمدی و محرم­نژاد، ۱۳۸۵: ۲ ). بنابراین توسعه­ی پایدار شهری با تأکید بر حفظ محیط­زیست، حفظ منابع طبیعی، کاهش آلودگی­ها، تمرکز زدایی، کاربرد انرژی­های جایگزین در حمل­و­نقل، بازیافت زباله، افزایش اشتغال پایدار و غیره که به مطرح شدن الگوهای جدید شهرسازی چون شهر سالم، شهر اکولوژیک، شهر فشرده  و غیره انجامیده است، ضرورت ارزیابی، تحلیل و بررسی ساختار حمل­و­نقل کارآمد و پایدار را نشان می­دهد ) مظفری­پور و حاتمی، ۱۳۹۰ :۲) .

مروری بر پیشینه برنامه ­ریزی حمل­ ونقل­

۱-سیر تکامل تفکر برنامه ­ریزی حمل و نقل شهری در جهان ( پس از دهه ۱۹۸۰)

از آن­جایی­که موضوع و مفهوم حمل ­و­نقل پایدار در حوزه حمل ­و­نقل انسان­ محور می­گنجد و براساس منابع علمی مختلف، پس از دهه ۱۹۸۰ بود که نگرش برنامه ­ریزی حمل­ و­نقل به سمت مفاهیم و موضوعات حمل­و­نقل انسان­ محور گرایش پیدا کرد؛ بنابراین  بررسی دیدگاه­های حمل ­و­نقلی پس از دهه ۱۹۸۰ می­باشد.

نظریه ­های حمل­ ونقلی انسان­ محور بعد از دهه ۱۹۸۰

یکی از مهمترین نظریه‌های ارائه شده در این دوران ، الگوی وونرف یا آرام سازی ترافیک است که گرچه به لحاظ نظری در اواخر دهه ۱۹۶۰ تبیین گردید اما از اوایل ۱۹۸۰ جنبه عمومی و اجرایی به خود گرفت. وونرف­ها در واقع خیابان‌های واحد همسایگی طراحی شده جهت محدود کردن سرعت خودرو و اولویت بخشی به حرکت پیاده و زندگی روزانه ساکنان هستند.

از اواخر دهه ۱۹۸۰ سرمایه ­گذاری جهت ایجاد شبکه ­ها و انواع سامانه ­های حمل­ ونقل همگانی در شهرها ابعاد بسیار گسترده­تری یافت و گره­های حمل­ ونقلی به عنوان یکی از مهم­ترین کانون­های توسعه شهری مطرح گردیدند. نظریه توسعه وابسته به حمل­ونقل همگانی^[۱] که در برخی متون تخصصی با اصطلاحات و عبارات دیگری چون توسعه پیوسته با حمل­ونقل همگانی^[۲] و توسعه در مجاورت حمل­ونقل همگانی^[۳] نیز یاد می­گردد در همین زمان ارائه شد.

از سوی دیگر، در دهه پایانی قرن گذشته و در آستانه هزاره سوم و با تقویت گرایش به رویکردهای اجتماعی و طراحی شهری در توسعه­ ی بافت­های پیرامونی پایانه­ های حمل­ ونقلی، در سالیان اخیر توسعه حمل و نقل همگانی محور^[۴] به عنوان کامل­ترین دیدگاه معرفی شده است که برخی از مهم­ترین ویژگی­های این­گونه ­ی اخیر، وجود کاربری مختلط در پیرامون پایانه­ ها، توجه به کیفیات طراحی محله، کاهش استفاده از اتومبیل شخصی و گسترش گونه ­های ترابری همساز با حمل­ و نقل همگانی به ویژه پیاده­ روی و دوچرخه­ سواری می­باشد.

[۱] -Transit Related Development (TRD)

[۲] -Transit Joint Development (TJD)

[۳] -Transit Adjacent Development (TAD)

[۴] -Transit Oriented Development (TOD)

[۱] -Assessment and Decision Making for Sustainable Transport- www.oecd.org

[۲] – Commission of the European Communities

[۳] – Transportation Association of Canada

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .