عنوان

مقاله توسعه پایدار گردشگری و سرمایه اجتماعی

تعداد صفحات: ۴۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

سرمایه اجتماعی عبارت است از شبکه های اجتماعی ، هنجار های مشترک ، همکاری و اعتماد متقابل که همکاری و هماهنگی را برای کسب منافع مشترک تسهیل می کند (پوتنام[۱]، ۱۹۹۵، ۶۸۴).

سرمایه اجتماعی شامل میزان تعاملات فعال در میان افراد است و شامل : اعتماد ، درک متقابل  رفتار ها و ارزش های مشترک می باشد که اعضای شبکه های انسانی و گرو ه ها را به هم پیوند می دهد و امکان فعالیت های همکارانه را در سازمان ایجاد می کنند (کوهن و پروساک[۲]، ۲۰۰۱، ۱۷).

شبکه اجتماعی بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی توصیف کننده نوعی روابط شخصی است که افراد با یکدیگر به خاطر سابقه تعاملاتشان برقرار می کنند (گرانووتر[۳]، ۱۹۹۲).

توسعه پایدار گردشگری از اشکال توسعه که بر مبنای آن منابع طبیعی ، فرهنگی و سایر منابع گردشگری برای استفاده مداوم در آینده حفظ شود و در عین حال برای جامعه کنونی سودمند و مفید باشد (اینسکیپ[۴]، ۱۹۹۴).

با کاهش صنایع سنتی روستایی[۵] مانند کشاورزی، استخراج معدن، جنگلبانی در طی چند دهه گذشته ، بسیاری از جوامع روستایی نیازمند اشکال جایگزین برای تقویت پایه های اقتصادی  خود شدند . بنابراین جوامع روستایی در پی یافتن صنایعی برای تقویت و متنوع ساختن اقتصاد خود بر آمدند. گردشگری روستایی به عنوان یکی از اولین صنایعی که می تواند به تنوع اقتصادی جوامع محلی کمک کند شناخته شد.  توسعه گردشگری همواره با آسیب رساندن به محیط زیست همراه بوده است و این تخریب ها می تواند منجر به از دست دادن منابع و سبب تضاد منافع بین ذینفعان مختلف شود .

زمانی که ساکنان جامعه در فرایند برنامه ریزی مشارکت کنند ، توسعه گردشگری به شکل مناسب توسط جامعه محلی پذیرفته می شود. مطالعات مختلف  نشان می دهند که سرمایه اجتماعی توسعه گردشگری را تحت تاثیر قرار می دهد .از جمله یون[۶] (۲۰۰۹) بیان کرده است که بیشتر اشکال سرمایه اجتماعی نگرش ساکنان و میزان حمایت آنان از توسعه پایدار گردشگری را تحت تاثیر قرار می دهند.

مکبث و همکاران [۷](۲۰۰۴) بیان کردند که توسعه گردشگری به سطح مشخصی از سرمایه اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی نیاز دارد تا بتواند یک ابزار موفق توسعه روستایی باشد و اینکه جوامع روستایی را پایدار نگه دارد.

واژه های کلیدی:سرمایه اجتماعی، انواع سرمایه اجتماعی، توسعه پایدار گردشگری

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۵
سرمایه اجتماعی ۷
تاریخچه سرمایه اجتماعی ۱۶
ماهیت سرمایه اجتماعی ۱۷
انواع سرمایه اجتماعی ۱۹
سطوح خرد و کلان سرمایه اجتماعی ۲۱
مؤلفه های سرمایه اجتماعی ۲۲
منابع سازنده سرمایه اجتماعی ۲۴
قالب و ظرف شکل گیری سرمایه اجتماعی ۲۵
نتایج و آثار وجود سرمایه اجتماعی ۲۵
اثرات مثبت سرمایه اجتماعی ۲۶
اثرات منفی سرمایه اجتماعی ۲۸
تاثیر منفی بر افراد خارج از گروه ۲۸
اثرات منفی بر افراد درون گروه ۲۸
نظریه های سرمایه اجتماعی ۲۹
توسعه پایدار گردشگری ۳۱
ابعاد توسعه پایدار ۳۲
اصول گردشگری پایدار ۳۴
ابعاد گردشگری پایدار ۳۷
رابطه توسعه پایدار گردشگری و سرمایه اجتماعی ۳۹
نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار گردشگری ۴۱
منابع ۴۳

منابع

کلمن، جیمز. (۱۳۸۶). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه صبوری، منوچهر. تهران: نشر نی.

کلمن، جیمز. (۱۳۷۷). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه صبوری، منوچهر. تهران، نشرنی.

محمود زاده، سید مجتبی. (۱۳۹۰). الگوی اثرگذاری سرمایه اجتماعی بر عملکرد سازمان، پایان نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.

عبداللهی، محمد و موسوی، میر طاهر، (۱۳۸۶). سرمایه اجتماعی در ایران، وضعیت موجود ، دورنمای آینده و امکان شناسی گذار، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره ۲۵، صص ۱۹۵-۲۳۳

الوانی، سید مهدی و پیروز بخت، م (۱۳۸۵)، فرایند مدیریت جهانگردی، تهران، پژوهش های فرهنگی، ص ۱۰۷

الوانی، سید مهدی، شیروانی، علیرضا. (۱۳۸۳). سرمایه اجتماعی اصل محوری توسعه. ماهنامه تدبیر، شماره ۱۴۷، ۱۶٫

الوانی، سید مهدی، سید نقوی، میرعلی (۱۳۸۱). نشریه مطالعات مدیریت بهبود و تحول ، شماره ۳۳، ص ۳

رضوانی، محمد رضا (۱۳۸۸)، توسعه گردشگری روستایی (با رویکرد گردشگری پایدار)، انتشارات سمت تهران

نوابخش، مهرداد. فدوی، جمیله. (۱۳۸۷). بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال دوم، شماره اول.

علمباز، ستوده. (۱۳۸۸). تجدید حیات بافت های فرسوده شهری معطوف به سرمایه اجتماعی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی. صص ۱۶-۲۹

فوکویاما، فرانسیس. (۱۳۷۹). پایان نظم، ترجمه توسلی، غلامعباس. تهران: جامعه ایرانیان.

فیروز آبادی، سید احمد و دیگران. (۱۳۸۵). سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی- اجتماعی درکلانشهر تهران- فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره ۲۳، ص ۱۷۳-۱۹۷

کروبی، مهدی. (۱۳۸۶). فرهنگ قومی، سرمایه فرهنگی و صنعت گردشگری، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره ۲۸٫

مقدمه

امروزه پارادایم پایداری به طور عام و در صنعت گردشگری به صورتی خاص به دغدغه ای جهانی تبدیل شده و در نوشتار توسعه گردشگری مفهوم پایداری به کانون اصلی مباحث علمی و دانشگاهی جهان تبدیل شده است. (ماسون و ون در برگ[۱] ، ۲۰۰۲). شواهد و قرائن حاکی از آنست که توسعه گردشگری از توسعه اقتصاد محور رایج به سمت توسعه اجتماعی پایدار سوق یافته است (چویی، ۲۰۰۳، ۷).

رهیافت گردشگری پایدار ، گردشگری را در قالب مرزها بررسی می کند و رابطه مثلث وار میان جامعه میزبان و جامعه میهمان با صنعت گردشگری برقرار می سازد(شکل ۱-۱) و قصد دارد فشار و بحران موجود بین ضلع مثلث را تعدیل و در طولانی مدت موازنه ای برقرار سازد (قادری ۱۳۸۲، ۱۳۵).همانگونه که مشاهده می شود مردم به عنوان یکی از ارکان اصلی در رابطه با دستیابی به توسعه پایدار محسوب می شوند.

از جمله عواملی که نقش مهمی را در این راستا ایفا می کند میزان سرمایه اجتماعی موجود بین مردم  است. که امروزه در کنار سرمایه های انسانی ، مالی و اقتصادی ، مورد بهره برداری قرار گرفته است. این مفهوم به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبعی با ارزش اشاره دارد. که با خلق هنجار ها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا می شود. (الوانی و سید نقوی ، ۱۳۸۱، ۳ )

در دیدگاه های سنتی مدیریت ، توسعه سرمایه های اقتصادی ، فیزیکی و انسانی مهمترین نقش را ایفا می کردند. اما در عصر حاضر برای توسعه ، بیشتر از آنچه به سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند باشیم به سرمایه اجتماعی نیازمندیم ، زیرا بدون این سرمایه استفاده از دیگر سرمایه ها به طور بهینه انجام نخواهد شد. در جامعه ای که فاقد سرمایه اجتماعی کافی است، سایر سرمایه ها  تلف می شوند. از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به توسعه محسوب شده و مدیرانی موفق قلمداد تلقی می گردند، که بتوانند در ارتباط با جامعه به تولید و توسعه سرمایه اجتماعی بیشتری نایل گردند (الوانی و شیروانی ۱۳۸۳، ۱۶).

بانک جهانی سرمایه اجتماعی را پدیده ای می داند که حاصل تاثیر نهاد های اجتماعی ، روابط انسانی و هنجارها بر کمیت و کیفیت تعاملات اجتماعی است و تجارب این سازمان نشان داده است که این پدیده تاثیر زیادی بر اقتصاد و توسعه کشور های مختلف دارد . از آنجایی که افزایش این سرمایه می تواند موجب پایین آمدن جدی سطح هزینه ها ی اداره جامعه و نیز هزینه های عملیاتی شود (آریان پور ، ۱۳۸۷:۱۵۷)، ضرورت دارد که با شناخت هر چه بیشتر سرمایه اجتماعی ، بتوان آنرا به نحو احسن به عنوان ابزاری برای دستیابی به توسعه پایدار  بهبود بخشید و تقویت کرد.

 سرمایه اجتماعی

در فرهنگ واژگان سیاسی بریتانیکا ، در تعریف سرمایه اجتماعی آمده است: «سرمایه اجتماعی به شبکه های اجتماعی ، سیستم های روابط متقابل ، مجموعه ای از هنجارها یا سطوح اعتمادی که افراد یا گروه ها می توانند داشته باشند گفته می شود که امکان استفاده از منابع یکدیگر را برای اعضا فراهم می کند.

شهرت کنونی این مفهوم ناشی از کار های سه جامعه شناس به نام های پیر بوردیو ، جیمز کلمن و رابرت پوتنام است که هر یک از آنها به ارائه مفهومی خاص از سرمایه اجتماعی پرداخته اند» (دائره المعارف بریتانیکا)[۱].

بوردیو بیان کرد که دامنه ای از انواع سرمایه شامل سرمایه های اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی وجود دارد که هر یک از این انواع سرمایه به هم وابسته اند و می توانند جایگزین یکدیگر نیز بشوند. او در تحقیقات خود سرمایه اجتماعی را چنین تعریف کرده است :« سرمایه اجتماعی منابع بالقوه یا بالفعلی است که عضویت در یک گروه به دلیل شناخت و اعتماد متقابل برای اعضا به وجود می آورد». توجه اساسی بوردیو معطوف به بررسی این موضوع بود که چگونه نخبگان قدرتمند جامعه ، برتری خود را حفظ می کنند (بوردیو[۲] ، ۱۳۸۱، ۳۲ ).

تعریف کلمن[۳] از سرمایه اجتماعی از کارهای تجربی او در دهه ۱۹۸۰ نشأت گرفته است ، او ارتباط میان آسیب های اجتماعی، جامعه و تحصیلات را مورد بررسی قرار داد. ادعای او این بود که بچه هایی که عضو یک گروه با سرمایه اجتماعی بالا هستند (مثلا کسانی که در یک مدرسه کاتولیک درس می خوانند ) بازدهی تحصیلی بالاتری دارند. به طور عام او سرمایه اجتماعی را مجموعه ای از منابع نهفته در یک گروه می داند که فعالیت های خاص را برای اعضای گروه تسهیل می کند (کلمن، ۱۹۸۸، ۹۸).

یکی از مهمترین تعاریف ارائه شده در مورد سرمایه اجتماعی تعریفی است که رابرت پوتنام[۴] ارئه نموده است. او بیان می کند که : «سرمایه اجتماعی ، ویژگی هایی از زندگی اجتماعی شامل شبکه ها ، هنجار ها و اعتماد است که مشارکت کنندگان را قادر می سازد تا در همکاری با هم اثر بخش تر باشند و بتوانند یک هدف مشترک را دنبال کنند به طور خلاصه سرمایه اجتماعی شامل شبکه اجتماعی ، هنجار های مشترک و اعتماد در جامعه می باشد».  به عبارت دیگر از منظر پوتنام سرمایه اجتماعی به سه ویژگی زندگی اجتماعی شامل شبکه اجتماعی، هنجار های اجتماعی و اعتماد بستگی دارد (پوتنام ، ۱۹۹۵، ۶۶).

فرانسیس فوکویاما[۵]، در تعریف خود از سرمایه اجتماعی بر ضرورت اعتماد تأکید زیادی دارد، به طوری که اعتماد را شاخص اندازه گیری سرمایه اجتماعی می داند. او رابطه میان اعتماد و موفقیت های اقتصادی را بررسی می کند و می گوید سرمایه اجتماعی که با اعتماد نشان داده می شود اثری معادل سرمایه های فیزیکی  در توسعه اقتصادی دارد. طبق نظر فوکویاما، موفقیت اقتصادی، از میزان اعتماد اثر می پذیرد و اقتصاد هایی که شهروندان آنها سطوح بالایی از اعتماد به یکدیگر را دارند- که مترادف با سرمایه اجتماعی است -اقتصاد های برتر در قرن بیست و یکم خواهند بود. به نظر فوکویاما در اعتماد نوعی پرهیزکاری اجتماعی[۶] وجود دارد که در خلق موفقیت مؤثر است. او سرمایه اجتماعی را توانایی  افراد برای کار کردن با یکدیگر به منظور دستیابی به هدفی مشترک تعریف نموده است و در سال ۱۹۹۹ سرمایه اجتماعی را هنجار های شناخته شده ای دانسته است که همکاری بین دو یا چند نفر را توسعه می دهد (فوکویاما، ۱۹۹۹، ۱۸۷).

[۱] www.britannica.com

[۲] Bourdieu

[۳] Coleman

[۴] Robert Putnam

[۵] Fukuyama

[۶] Social virtue

[۱]Putnam

[۲] Cohen & Prusak

[۳]Granovetter

[۴] Inskeep

[۵] Traditional rural industries

[۶] Yoon

[۷] Makbeth et al.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .