عنوان

مقاله توسعه روستایی

تعداد صفحات: ۳۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

توسعه فرآیندی است که به ظهور دنیایی نو می انجامد. در حالی که رشد اقتصادی ممکن است افزایش کمی و یا حتی کاذبی باشد که در سطح تولید، توزیع، مصرف و یا درآمد یک جامعه و یا یک ملت در طول مدت زمانی مشخص حادث می شود (کامران، ۱۳۷۴، ص ۴۲).

روستا مبدا تقسیمات کشوری است که از لحاظ زیستی (وضع طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) همگن بوده، اکثریت ساکنان واقعی آن – به طور مستقیم و غیر مستقیم–به یکی از فعالیتهای زراعی، دامداری، باغداری و به طور اعم صنایع دستی و صید یا ترکیبی از این فعالیتها اشتغال داشته باشند در عرف به عنوان ده، آبادی، دهکده یا قریه نامیده می شود (پاپلی یزدی و ابراهیمی، ۱۳۸۱، ص ۲۲).

توسعه روستایی بخش مهمی از فرآیند توسعه ملّی بویژه در کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص می دهد و آن عبارتست از: استراتژی برنامه ریزی جهت بهبود زندگی اقتصادی و اجتماعی گروه‎های فقیر روستاییان، یعنی تعمیم منافع توسعه جهت فقیرترین کسانی که به دنبال یک زندگی معیشتی در نواحی روستایی هستند، است. این گروه شامل خرده مالکان، مستأجران وکسانی است که زمین کمتری دارند. (پاپلی یزدی و ابراهیمی، ۱۳۸۶،ص۵۲)

در بیان فضای مفهومی توسعه روستایی به این نکته نیز اشاره کرد که در دورۀ اخیر توسعه روستایی در قالب توسعه مشارکتی در بردارنده ابعاد توسعه روستایی یکپارچه و مشارکت مردم می باشد نیز مطرح شده است. افزایش تولید بهره وری، برابری در دسترسی به فرصت های کسب درآمد، دسترسی به خدمات عمومی و دسترسی به نهادهای تولیدی، اشتغال سودمند اعتماد به نفس، مشارکت مردم در فرآیند توسعه و توازن بوم شناختی هدف های به یکدیگر وابسته ای هستند که برداشت یکپارچه از توسعه روستایی را مطرح می نماید.

توسعه روستایی فرآیند چند بعدی است که موضوع آن بهبود و ارتقای کیفیت زندگی اقشار فقیر و آسیب پذیر اجتماع روستایی است. فرآیندی که با بهره گیری از سازو کارهایی چون برنامه ریزی، سازماندهی، تقویت خوداتکایی فردی و جمعی و ایجاد دگرگونی مناسب در ساختارهای ذهنی و اجتماعی روستاییان تلاش می نماید که در آنها قدرت، توان و اختیار   بهره گیری از قابلیت ها و منابع در اختیارشان تقویت نماید تا بواسطه آن بتوانند وضعیت موجودشان را به وضعیت مناسب و مطلوب تر تغییر اساسی در ساختار اجتماعی و ویژگی های شخصیتی روستاییان می شود برآیند و پیامد آن باید با پاسخگویی به نیازهای اساسی روستاییان، ارتقاء کیفیت زندگی و تقویت اتکاء به نفس و آزادی انتخاب و عاملیت روستاییان باشد(ازکیا، ۱۳۸۴، ص۳۷)

 توسعه اقتصادی عبارت است از افزایش پی در پی ظرفیت های تولیدی در یک جامعه که براساس تکنولوژی های درونی و دلالت بر تحول در چگونگی تولید و تجدیدنظر در تخصیص منابع و نیروی کار در رشته های مختلف دارد (پاپلی یزدی، ابراهیمی، ۱۳۸۱، ص ۴۴)

در تعریف توسعه اقتصادی جاناتان لمکو بیان می دارد: توسعه اقتصادی اصطلاحی است عام که در مورد شماری از مطالب گوناگون بکار می رود. این مطالب گسترش دامنه کاربرد سرمایه را در بر می گیرد. توسعه اقتصادی مستلزم تحولات ساختاری به گونه ای است که تولید کالا و خدمات به صورت انبوه افزایش یابد (ازکیا، ۱۳۸۴، ص۵۷).

توسعه اجتماعی بیانگر پدیده بهزیستی کلیه افراد جامعه است و بهزیستی کمی و قابل اندازه گیری نیست.
توسعه اجتماعی یکی از ابعاد اصلی پروسه توسعه و بیانگر کیفیت سیستم اجتماعی در راستای دستیابی به عدالت اجتماعی، ایجاد یکپارچگی و انسجام اجتماعی، افزایش کیفیت زندگی و ارتقاء کیفیت انسانها می باشد (کلانتری۲۱۱:۱۳۷۷).

واژه های کلیدی:توسعه، توسعه روستایی، نظریه های توسعه  ، نظریه های توسعه اقتصادی، توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی،

 فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۷
نظریه های توسعه ۸
نظریه‎های توسعه اقتصادی ۱۱
برنامه ریزی روستایی ۱۲
توسعه روستایی ۱۲
ضرورت برنامه ریزی توسعه روستایی ۱۳
۱- بعد انسانی توسعه روستایی ۱۳
۲- روستا و کشاورزی ۱۳
۳- توسعه روستایی و حفظ محیط زیست ۱۴
۴- توسعه روستایی و اقتصاد ملی ۱۴
۵-توسعه روستایی و حفظ میراث فرهنگی ۱۴
۶- پیوستگی توسعه شهری و توسعه روستایی ۱۵
۷- توسعه روستایی و ملاحظات سیاسی و امنیتی ۱۵
۸-تنوع نواحی روستایی ۱۵
۹- برنامه ریزی روستایی و ساماندهی جمعیت ۱۶
۱۰- مسائل و مشکلات روستاها و نواحی روستایی ۱۶
مفهوم توسعه روستایی ۱۷
۱- اهداف توسعه روستایی ۱۸
توسعه اقتصادی ۱۹
۱- مفهوم توسعه اقتصادی ۱۹
۲- عوامل مؤثر در توسعه اقتصادی ۲۰
توسعه اجتماعی ۲۱
شاخص های توسعه اجتماعی ۲۱
شاخص های توسعه اجتماعی کمی و کیفی ۲۲
شاخصهای کیفی توسعه اجتماعی ۲۵
– شاخصهای منفی توسعه اجتماعی ۲۷
نتیجه گیری ۲۹
منابع و مأخذ ۳۰

منابع و مأخذ

ابطالی، یحیی،۱۳۹۲، ارزش کشت گل و گیاه در استان مازندران ، منبع روزنامه خراسان ، کد خبر:۹۱۰۱

ازکیا، مصطفی، ۱۳۷۴ ، جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران

ازکیا، مصطفی، ۱۳۸۴، توسعه روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ، نشر نی

ازکیا، مصطفی، و غفاری، غلامرضا ، ۱۳۸۳، توسعه روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ایران،

اس.اس. دیلون، جاسبرسینگ، ۱۳۸۸، جغرافیای کشاورزی ، ترجمه سیاوش دهقانیان عوض کوچکی، علی کلاهی اهری ،

آسایش حسین ۱۳۸۳، اصول و روش های برنامه ریزی ناحیه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.

آسایش، حسین و استعلاجی، علیرضا، ۱۳۸۲، اصول و روشهای برنامه ریزی ناحیه ای (مدلها، روش و فنون)، انتشارات دانشگاه آزاد

اسکندری، سعداله، ۱۳۹۲، بهره‌گیری از توانمندی‌ها ومزیت‌های موجودواستفاده از فناوری‌های نوین در تولید گل و گیاهان زینتی ، منبع خبرنگار باشگاه خبرنگاران تبریز

اسماعیل پور، علی منظم، ۱۳۸۹، نقش محصولات کشاورزی با تأکید بر زعفران در توسعه روستایی شهرستان کاشمر(دهستان بالاولایت) ( فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی– پژوهشی، سال هفتم، شماره ۲۶، تابستان ۳۱).

افراخته، حسن، ۱۳۸۷، مقدمه ای بر برنامه ریزی سکونتگاههای روستایی

امین پور، رضا،۱۳۹۲، صنعت پرورش گل و گیاه و ارزش اقتصادی و اشتغال زایی آن ، منبع روزنامه خراسان، کد خبر:۹۱۰۱

  مقدمه

از چند سده اخیر و با رشد پرشتاب صنعت و فناوری در جهان, عقب‌ماندگی مناطق روستایی بیشتر عیان گردیده است. از آن‌جاییکه عموماً روستاییان نسبت به شهرنشینان دارای درآمد کمتری هستند و از خدمات اجتماعی ناچیزی برخوردار هستند, اقشار روستایی فقیرتر و آسیب‌پذیرتر محسوب می‌شوند که بعضاً منجر به مهاجرت آنان به سمت شهرها نیز می‌شود. علت این امر نیز پراکندگی جغرافیایی روستاها, نبود صرفه اقتصادی برای ارایه خدمات اجتماعی , حرفه‌ای و تخصصی‌نبودن کار کشاورزی (کم‌بودن بهره‌وری), محدودیت منابع ارضی (در مقابل رشد جمعیت), و عدم‌مدیریت صحیح مسؤولان بوده است. به همین جهت, برای رفع فقر شدید مناطق روستایی , ارتقای سطح و کیفیت زندگی روستاییان, ایجاد اشتغال و افزایش بهره‌وری آنان, تمهید ”توسعه روستایی“ متولد گردید.

بنا برتعریف, برنامه‌های توسعه روستایی,جزئی از برنامه‌های توسعه هرکشور محسوب می‌شوند که برای دگرگون‌سازی ساخت اجتماعی- اقتصادی جامعه روستایی بکار می‌روند. اینگونه برنامه‌ها را که دولت‌ها و یا عاملان آنان در مناطق روستایی پیاده می‌کنند, دگرگونی اجتماعی براساس طرح و نقشه نیز می‌گویند. این امر در میان کشورهای جهان سوم که دولت‌ها نقش اساسی در تجدید ساختار جامعه به منظور هماهنگی با اهداف سیاسی و اقتصادی خاصی به عهده دارند, مورد پیدا می‌کند. از سوی دیگر توسعه روستایی را می‌توان عاملی در بهبود شرایط زندگی افراد متعلق به قشر کم‌درآمد ساکن روستا و خودکفاسازی آنان در روند توسعه کلان کشور دانست. در گذشته بعضی مدیران و سیاست‌گذاران امرتوسعه,صرفاً بر”توسعه کشاورزی“ متمرکز می‌شدند که امروز نتایج نشان داده است که توسعه روستایی صرفاً از این طریق محقق نمی‌شود. روستا جامعه‌ای است که دارای ابعاد اجتماعی مختلف است ونیازمند توسعه همه‌جانبه (یعنی توسعه روستایی) است نه صرفاً توسعه کسب‌وکار و نظامی به نام ”کشاورزی“. هرچند باید گفت که از طریق توسعه کشاورزی موفق نیز الزاماً توسعه روستایی محقق نمی‌شود. چون اولاً فواید توسعه کشاورزی عاید همه روستاییان نمی‌شود (بیشتر عاید زمین‌داران, بخصوص مالکان بزرگ می‌شود), ثانیاً افزایش بهره‌وری کشاورزی باعث کاهش نیاز به نیروی انسانی می‌شود (حداقل در دراز مدت) و این خود باعث کاهش اشتغال روستاییان و فقر روزافزون آنان و مهاجرت بیشتر به سمت شهرها می‌شود.

نظریه های توسعه  

مطالعات پیرامون توسعه چنان وسیع است که گردآوری تمامی نظریات نه تنها امکان پذیر نیست بلکه حتی پژوهشگران را به هنگام انتخاب تقدم نظریه ها چه از لحاظ زمان ارائه و یا اهمیت نظریه و یا ترتیب موضوعی آن با سردرگمی بسیار مواجه می کند لذا در این جا به برخی از نظریات اشاره می شود.

ــ  روستو

تئوریهای خود را در سال ۱۹۶۰ باانتشار کتاب مراحل توسعه اقتصادی یک مانیفیست غیرکمونیستی اعلام داشت برداشت وی از تحول کشورهای جهان سوم موئد نگرش نظریه پردازان توسعه‎ای بود که گرایش به مکتب تحول و تکامل داشتند روستو معتقد است که تمامی جوامع بشری یا به عبارتی تمام کشورهای دنیا در روند توسعه مراحلی را طی می کنند که عبارتند از مرحله جامعه سنتی، مرحله مقدماتی، مرحله خیز، مرحله بلوغ و مرحله مصرف انبوه (دورفمان،۱۹۹۱، به نقل ازمطیعی لنگرودی،۱۳۸۳،ص ۱۱۸).

ــ  مایکل تودارو

از نظر وی اگر قرار است که توسعه ملی در کشورهای جهان سوم واقعیت پذیرد باید تعادل بهتری بین توسعه روستایی و شهری ایجاد شود چون اکثر پروژه های دارای اولویت دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ بر نوسازی و توسعه بخش شهری متمرکز بود لذا در سالهای آینده باید تاکید بیشتری برگسترش امکانات اقتصادی و اجتماعی در مناطق روستایی شود. تودارو سه شرط لازم برای موفقیت استراتژی توسعه روستایی و کشاورزی را اصلاحات ارضی سیاستهای حمایتی وهدفهای توسعه هماهنگ می داند (تودارو به نقل ازمطیعی لنگرودی،۱۳۸۳، ص ۱۲۸).

ــ  آرتور لوئیز

از جمله افرادی است که با استفاده از دوگانگی اقتصادی یعنی وجود بخش مدرن و سنتی و وجود بخش عظیمی از عرضه نیروی کار در بخش سنتی نظریه خود را پایه گذاری می کند وی کشاورزی را اساس و محور توسعه می داند وی معتقد است فرایند توسعه تکنولوژیکی در بخش صادراتی ممالک توسعه نیافته صرفاً به سود کارگران کشورهای پیشرفته است. کشورهای توسعه نیافته ای که نسبت به جمعیت خود از منافع ناکافی کشاورزی برخوردار هستند، باید به صادرات کالاهای ساخته شده و واردات محصولات کشاورزی روی آورند (لوئیز  به نقل از مطیعی لنگرودی،۱۳۸۳، ص ۹۸).

ــ  جون رابینسون

نخستین کسی است که اصطلاح بیکاری پنهان را بکار برده است. بیکاری پنهان در کشورهای توسعه نیافته با شدت بیشتری در نواحی روستایی دیده می شود. در نظر رابنیون کشاورزی مولد دهقانی، اساس توسعه است او معتقد است که صنعت باید در خدمت کشاورزی قرار بگیرد و تولید محصولات کشاورزی را ضروری ترین وسیله برای قطع وابستگی سیاسی کشورهای جهان سوم از سلطه گران غربی می‎داند (رابینسون  به نقل از مطیعی لنگرودی،۱۳۸۳، ص ۱۰۱).

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .