عنوان

مقاله ارتباط اجتماعی در نهج البلاغه

تعداد صفحات: ۴۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

ارتباط از نظر لغوی واژه ای است عربی، از باب افتعال که در فارسی به صورت مصدری به معنای پیوند دادن، ربط دادن و به صورت اسم مصدر به معنای بستگی، پیوند، پیوستگی و رابطه استعمال می شود.

ارتباط عبارت است از فنّ انتقال افکار، اطلاعات و رفتارهای انسانی از یک شخص به شخص دیگر. به طور کلّی هر فرد برای ارتباط با دیگران و انتقال پیام های خود به ایشان از وسایل مختلف استفاده می کند.

انسان ،عمده زندگی خود را در گروه های اجتماعی می گذراند و در مقام عضو خانواده یا همسایه یا عضو یک گروه خاصّ اجتماعی، اقتصادی، دینی و قومی و … بادیگر همنوعان خود در ارتباط و کنش متقابل است.

حتّی افراد هنگامی که از عضویت خود در گروههای اجتماعی آگاه نیستند، طوری می اندیشند و عمل می کنند که دست کم یکی از علّت های آن عضویت در گروه است، نوع لباسی که می پوشیم و نوع غذایی که می خوریم، اعتقادات و ارزشها، آداب و رسومی که از آن پیروی می کنیم همگی در نتیجه ارتباط با دیگران است.

بنابراین نحوه ارتباط انسان با همه اطرافیانش، از مسائل مهم زندگی او بوده است. از چگونگی زندگی و تعامل انسان اوّلیه با طبیعت اطلاعاتی وجود دارد. اما از نحوه ارتباط انسان با هم نوعانش آگاهی بیشتری وجود دارد و در آثار ارزشمند دینی از جمله نهج البلاغه ذکر شده است .

واژه های کلیدی:ارتباط اجتماعی، نهج البلاغه، امام علی (علیه السّلام)

 فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۶
ضرورت زندگی اجتماعی از دیدگاه امام (علیه السّلام) ۷
یک انسان کامل با همه زیباییهایش ۷
روزگار امام علی (ع) ۸
نهج البلاغه ۸
کارآمدی مطالب نهج البلاغه درهمه اعصار و قرون ۹
ارزشهای اجتماعی نهج البلاغه ۱۰
راههای اجرای نظم و قانون از دیدگاه امام علی(ع) ۱۰
۱-حکومت و برقراری دولت درجوامع بشری ۱۱
۲- آداب و رسوم ارزشمند اجتماعی ۱۱
۳- حکومت ومقررّات کامل الهی ۱۱
۴- دخالت ونظارت مردم ۱۲
راههای اصلاح وسلامت جامعه ازدیدگاه نهج البلاغه ۱۳
۱- تقویّت روحیه مسئولیّت پذیری ۱۳
۲- لیاقت وشایستگی در نظام سیاسی ۱۴
وظایف و ویژگیهای رهبران ۱۵
دیگرمسائل اجتماعی ارزشمند درنهج البلاغه ۱۶
عوامل حفظ روابط سازنده اجتماعی ۱۸
۱- ادب درگفتار ۱۹
۲- توصیه به نیکی و احسان ۲۲
۳-نیکخویی ۲۳
۴- تواضع و فروتنی ۲۳
۵- وفای به عهد ۲۳
۶- عفو و بخشش ۲۴
۷- پرهیزاز عیب جویی ۲۵
۸- خوشرویی وخوش اخلاقی ۲۶
۹-رعایت اعتدال ۲۷
۱۰- برطرف کردن غم و اندوه ۲۷
۱۱- نکوهش مردم آزاری ۲۸
توصیه به رفتار صحیح با مردم ۲۸
مصداق های روابط اجتماعی در زندگی روزمرّه ۲۸
۱- نحوه ارتباط باپدر و مادر ۲۸
۲-نحوه ارتباط با همسایگان ۲۹
۳- نحوه ارتباط با زنان ۳۰
۴- نحوه ارتباط با خویشاوندان ۳۱
۵-ضرورت انتخاب دوست ۳۱
۶-نحوه ارتباط با دوستان ۳۲
۷-نحوه ارتباط با یتیمان ۳۴
۸- نحوه ارتباط با بزرگان ۳۵
۹- روش سخن گفتن با افراد معزول ۳۵
موقعیّت شناسی از دیدگاه امام علی(ع) ۳۶
نتیجه گیری ۳۸
فهرست منابع و مآخذ ۳۹

 منابع

قرآن کریم، ترجمه و توضیحات واژه ها، خرّمشاهی، نیلوفر، تهران: ۱۳۷۴

نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، جعفر، مؤسسه تحقیقات امیرالمومنین (ع)، ق: ۱۳۸۳

نهج الحیاه: (فرهنگ سخنان امام حسین (ع)، ج۶، ترجمه دشتی، مؤسسه تحقیقات امیرالمومنین(ع) قم: ۱۳۷۷

نهج الفصاحه،ترجمه ابوالقاسم پاینده،انتشارات جاویدان،قم:۱۳۸۵

نهج الحیاه: (فرهنگ سخنان حضرت زهرا (س)، ج۱۴، ترجمه محمد دشتی، مؤسسه تحقیقات امیرالمومین (ع)

مطهری،مرتضی، انسان کامل، انتشارات صدرا، تهران: ۱۳۷۳

مطهری، مرتضی،جاذبه و دافعۀ علی(ع) انتشارات صدرا، قم: ۱۳۷۲

مطهری، مرتضی،فلسفه اخلاق، انتشارات صدرا، تهران: ۱۳۶۸

مطهری،مرتضی،مجموعه آثار،انتشارات صدرا،تهران:۱۳۸۲

عزیزی، عباس، علی از زبان شهید مطهری، انتشارات صلاه، قم: ۱۳۸۶

علیخانی، علی اکبر، توسعه سیاسی از دیدگاه امام علی (ع)، شرکت چاپ و نشر بین الملل، تهران: ۱۳۷۹

دشتی، علی، قلمرو سعدی، انتشارات کیهان، تهران: ۱۳۸۲

دشتی، محمّد، امام علی و نظارت مردمی، انتشارات موسسه فرهنگی تحقیقات امیرالمومنین (ع)، قم: ۱۳۸۸

بحارالانوار، مجلسی، محمّد باقر، نشر داراحیاء التراث العربی، بیروت: ۱۳۴۶

برجی، یعقوبعلی، اخلاق پیامبران در قرآن، شرکت چاپ و نشر بین الملل، تهران: ۱۳۸۶

آذر، اسماعیل، سعدی شناسی، میترا، تهران: ۱۳۷۵

 مقدمه

انسان به حکم فطرت خود مایل است که آزاد باشد و هیچ قید و بندی که لازمه زندگی جمعی است نپذیرد اما به حکم تجربه دریافته است که بدون زندگی جمعی قادر نیست به زندگی خود ادامه بدهد امّا با مشارکت، همکاری و ارتباط با دیگران بهتر می تواند از مواهب خلقت بهره بگیرد. از این رو به ارتباط با دیگران روی آورده است. امام علی (ع) به عنوان هادی و نجات دهنده  همه  انسانها به دنبال این است که همه انسانها بدون گوشه گیری، انزوا طلبیدن و در جریان روند اجتماعی جامعه و در ارتباط با یکدیگر راههای سعادت و کمال را طی می کنند. لذا دستور العمل های خود را پیرامون این مهم در کتاب ارزشمند نهج البلاغه بیان کرده است.

نهج البلاغه کتابی بسیار ارزشمندی است این کتاب به منزله  دایره المعارف است که در آن موضوعات مختلفی مورد بحث،تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در این کتاب علاوه بر مباحث مربوط به توحید، معاد، نبوّت و سایر مواعظ و اخلاقیات، یک سلسله مباحث جامعه شناسی هم وجود دارد که در تمامی اعصار و قرون می تواند مورد استفاده جوامع بشری باشد؛ راجع به فتنه ها و علل آنها، عزّت ها و شوکت ها، راجع به اصول عدل، مساوات، حقوق، حکومت و قانون، وظایف حاکم و رعیّت و وظایف مردم نسبت به یکدیگر و امثال اینها. مباحثی هم پیرامون روابط اجتماعی و نحوه ارتباط با گروههای مختلف جامعه دارد.

امام علی (علیه السّلام) به جامعه خود به دیده دقّت نگریسته اند و به نوعی در کتابش مسائل مهم روزگار خود و دستورالعمل های لازم برای به سعادت رساندن آنها را انعکاس داده اند.

شاید بتوان گفت که بعد از قرآن، نهج البلاغه به صورت کلامی نافذ و پرمعنی و گنجینه ای از علم و معرفت است که بر بزرگان و رهروان مکتب، تأثیر به سزایی داشته است.  امام علی (علیه السّلام) با شیوه خاصّ خود به اندرز و ارشاد مردم روزگار خود بلکه تمامی بشریّت می پردازد و هر کدام مضامین اجتماعی بی شماری را مورد توجّه قرار داده اند و در بعضی موارد، دیدگاه مشترک در خصوص یک عنوان اجتماعی دارند . ممکن است افق دید این بزرگوار بعضی جاه ها متفاوت باشد و هر کدام در مورد نحوه ارتباط با گروه های مختلف نظر متفاوتی داشته باشند، اما سعی شده است که مهمترین افرادی که حتّی عامّی ترین انسانها با آنها ارتباط دارند؛ مورد بحث قرار گیردو هم چنین به اصولی که باعث تحکیم ارتباط اجتماعی می شود، اشاره شود.

  ضرورت زندگی اجتماعی از دیدگاه امام (علیه السّلام)

درنهج البلاغه هم موارد زیادی وجود دارد که در آن به ضرورت زندگی اجتماعی و اجتماعی بودن انسان سفارش شده است و انسان ها را به تعاون و همکاری فرا می خواند. زیرا به تنهایی نمی توان راه رشد و کمال را پیمود و همه نیازهای خود را تأمین کرد که حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نسبت به این امر مهم اجتماعی فرمود: «وَ الزَمُوا بِالسَّوادِ الاَعظَم فَإنَّ یَدُالله ِمَعَ الجَماعَه و إیَّاکُم وَ الفِرقَه فإنَّ الشَّاذَ مِنَ النَّاسِ للشَیطَان ِکَما أن الشَاذَ مِنَ الغَنَم؛ همواره با جمعیت و اجتماع باشید که دست خدا همراه آنست، از جدایی و پراکندگی بپرهیزید که انسان تنها، اسیر شیطان است؛ همان گونه که گوسفند دور از گلّّّه اسیر گرگ.» (نهج البلاغه، خطبه۱۲۷،ص۱۲۵)

  یک انسان کامل با همه زیباییهایش

کمالات اخلاقی  وانسانی امام علی(ع)برای همه مسلمانان جهان شناخته شده است اما اندکی ازویژگیهای این امام همام را از زبان استاد مطهری ذکر می کنیم.

«علی (علیه السّلام) پیش از آنکه امام عادل برای دیگران باشد و درباره دیگران به عدالت رفتار کند؛ خود شخصاً موجودی متعادل و متوازن بود، کمالات انسانیت را با هم جمع کرده بود. هم اندیشه ای عمیق و دوررس داشت و هم عواطفی رقیق و سرشار و کمال جسم و روح را با هم داشت. شب، هنگام عبادت از ما سوی می برید و روز در متن اجتماع فعالیت می کرد. روزها، انسانها مواسات و از خودگذشتگی های او را می دید و گوش هایشان، پند و اندرزها و گفتارهای حکیمانه اش را می شنیدند. هم متّقی بود و هم حکیم. هم عارف بود و هم رهبر اجتماعی، هم زاهد بود و هم سرباز، هم قاضی بود و هم کارگر. هم خطیب بود و هم نویسنده. بالاخره با تمام معنی یک انسان کامل بود با تمام زیبایی هایش.» (مطهری، ۱۳۷۳:ص۱۰)

حضرت علی (علیه السّلام) در زمان خود با فرقه های گوناگون و انحرافات مختلف روبرو بود که این نشانه های انسان کامل بودن و جامعیّت او می باشد؛ گاهی او را در صحنه مبارزه با پول پرستان و دنیا پرستان می بینیم و گاهی هم او را در صحنه مبارزه با سیاست پیشه های منافق و گاهی هم با مقدّس نماهای جاهل و منحرف.

سخنان او درباره عدل و مساوات بیشتر متوجّه صاحبان مطامع و طرفداران تبعیض بود. عدّه ای پیشنهاد می کردند که با آنها کنار آید و مطامعشان را تأمین کند و او نمی پذیرفت؛ زیرا که او اهل این حرفها نبود برای آن آمده بود که با ظلم مبارزه کند نه اینکه ظلم را تأیید کند.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .